Ο κ. Γαλαμάτης μιλά όμως και για τη Θεσσαλονίκη που αλλάζει, όχι στα λόγια και στα χαρτιά, όπως τονίζει, αλλά με πράξεις και συγκεκριμένο, μετρήσιμο έργο, που οδηγεί την πόλη σε μια νέα δυναμική. Υπογραμμίζει δε ότι το μεγάλο στοίχημα είναι να αξιοποιηθεί το ανθρώπινο δυναμικό της.
Ο Γενικός Γραμματέας Επικοινωνίας και Ενημέρωσης Δημήτρης Γαλαμάτης.
Συνέντευξη στην Ντόνια Κανιτσάκη
-Κύριε Γαλαμάτη, έχετε συμπληρώσει αισίως τρία χρόνια ως Γενικός Γραμματέας Επικοινωνίας και Ενημέρωσης. Ένας από τους στόχους που είχατε θέσει όταν αναλάβατε τα καθήκοντά σας, ήταν η ενίσχυση της πολυφωνίας στα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης. Ο στόχος αυτός έχει επιτευχθεί;
Η ενίσχυση της πολυφωνίας αποτελεί διαρκή προτεραιότητα και δομικό πυλώνα της δημοκρατικής μας λειτουργίας. Από την πρώτη στιγμή θέσαμε ως στόχο τη θεσμική ενδυνάμωση του πλουραλισμού στα ΜΜΕ, με πρακτικές και στοχευμένες παρεμβάσεις. Η δημιουργία και λειτουργία του Μητρώου Έντυπου και Ηλεκτρονικού Τύπου ήταν ένα αποφασιστικό βήμα προς αυτή την κατεύθυνση. Το Μητρώο φέρνει στο φως τα μέσα που λειτουργούν με διαφάνεια, στηρίζει τα περιφερειακά ΜΜΕ και συμβάλλει στην ίση μεταχείριση των μέσων ως προς την πρόσβαση στην κρατική διαφήμιση.
Η πολυφωνία, όμως, δεν είναι μόνο θέμα οικονομικών και θεσμικών εργαλείων. Είναι και θέμα ασφάλειας και ελευθερίας της δημοσιογραφικής εργασίας. Προς την κατεύθυνση αυτή αναλάβαμε σημαντικές πρωτοβουλίες. Θα έλεγα ότι η σημαντικότερη όλων είναι η Task Force για την Ασφάλεια των Δημοσιογράφων, μια καινοτόμος προσέγγιση που καθιστά τους δημοσιογράφους μέρος της διαδικασίας χάραξης πολιτικής. Η Task Force λειτουργεί ως χώρος συνάντησης, όπου οι δημοσιογράφοι και άλλοι επαγγελματίες των ΜΜΕ (κάμεραμεν, φωτογράφοι, κ.ά.), μαζί με εκπροσώπους της ακαδημαϊκής κοινότητας, υπουργείων και δημόσιων μέσων ενημέρωσης μπορούν να εκφράσουν τις απόψεις τους και να συνεισφέρουν στη δημιουργία πολιτικών και δράσεων που προστατεύουν τα δικαιώματά τους. Μέσα από αυτή τη διαδικασία, οι ιδέες που γεννιούνται μετουσιώνονται σε νομοθετικές και μη νομοθετικές πρωτοβουλίες.
Από τα σημαντικότερα επιτεύγματα της Task Force είναι η ίδρυση του Διεθνούς Κέντρου Εκπαίδευσης για την Ασφάλεια των Δημοσιογράφων και των Επαγγελματιών των ΜΜΕ, που λειτουργεί ήδη στη Θεσσαλονίκη. Αυτή η εμβληματική πρωτοβουλία έχει θέσει τις βάσεις για την παροχή εξειδικευμένης εκπαίδευσης και προστασίας στους λειτουργούς της ενημέρωσης. Το κέντρο προσφέρει μια σειρά εκπαιδευτικών δραστηριοτήτων και προγραμμάτων που στοχεύουν στην ενίσχυση της ασφάλειας και της προστασίας των δημοσιογράφων σε καθημερινή βάση. Οι εκπαιδευτικές δραστηριότητες που προσφέρει το κέντρο περιλαμβάνουν σεμινάρια, εργαστήρια και προγράμματα εκπαίδευσης που καλύπτουν θέματα όπως η φυσική ασφάλεια, η ασφάλεια στον κυβερνοχώρο και η ψυχολογική υποστήριξη.
Σε αυτό το πλαίσιο συνδιοργανώνουμε στη Θεσσαλονίκη το 2ο Διεθνές Συνέδριο για την Ασφάλεια των Δημοσιογράφων, με τη συμμετοχή εθνικών και διεθνών φορέων, στις 14 και 15 Ιουνίου, με στόχο τη δημιουργία ενός μόνιμου διαύλου διαλόγου, εκπαίδευσης και θεσμικής θωράκισης.
-Η Θεσσαλονίκη είναι η πατρίδα σας και με τους περισσότερους δημοσιογράφους της πόλης έχετε προσωπική επαφή. Επομένως γνωρίζετε τους προβληματισμούς τους, αλλά και τις μικρές ή μεγάλες επιτυχίες τους. Είστε ικανοποιημένος με τη λειτουργία των ΜΜΕ στη Θεσσαλονίκη;
Η Θεσσαλονίκη διαθέτει ισχυρές δημοσιογραφικές δυνάμεις, ιστορικά μέσα ενημέρωσης και ένα σημαντικό ανθρώπινο κεφάλαιο. Είμαι περήφανος για τη δουλειά που γίνεται, αλλά γνωρίζω και τις προκλήσεις. Εκείνο που χρειάζεται είναι να δοθούν ευκαιρίες στο νέο δυναμικό της πόλης, στους νέους επαγγελματίες της δημοσιογραφίας, που συχνά είτε φεύγουν, είτε δεν βρίσκουν το περιβάλλον να αναπτυχθούν. Είναι επίσης σημαντικό να επιλέγεται η Θεσσαλονίκη ως η πόλη για νέα μέσα ενημέρωσης, όπως είναι και τα Μακεδονικά Νέα, στα οποία με τη σημερινή ευκαιρία εύχομαι καλή και δημιουργική ενημερωτική πορεία.
Θέλω να τονίσω επίσης ότι η ίδρυση και λειτουργία του Διεθνούς Κέντρου Εκπαίδευσης για την Ασφάλεια των Δημοσιογράφων και των Επαγγελματιών των ΜΜΕ, στο οποίο αναφέρθηκα λίγο πριν, συνιστά και μια στρατηγική επένδυση για την πόλη. Η Θεσσαλονίκη μπορεί και πρέπει να εξελιχθεί σε κόμβο διαλόγου, ελευθερίας του Τύπου και καινοτομίας στα ΜΜΕ. Σε αυτή τη στρατηγική εντάσσεται και η επιλογή της κυβέρνησης να γίνεται, εδώ και τρία ήδη χρόνια, η ενημέρωση των πολιτικών συντακτών από τον Κυβερνητικό Εκπρόσωπο σε τακτικά χρονικά διαστήματα εδώ στη Θεσσαλονίκη.
-Ο ρόλος των δημοσιογράφων απειλείται από την τεχνητή νοημοσύνη; Υπάρχει πλαίσιο προστασίας;
Η τεχνητή νοημοσύνη είναι μια τεχνολογική εξέλιξη που φέρνει μεγάλες δυνατότητες, αλλά και μεγάλες προκλήσεις για τον χώρο των ΜΜΕ. Δεν πρόκειται απαραίτητα για απειλή, αλλά για αλλαγή υποδείγματος. Οι δημοσιογράφοι καλούνται να λειτουργήσουν μέσα σε ένα νέο περιβάλλον, όπου η πληροφορία αναπαράγεται μαζικά και συχνά χωρίς έλεγχο.
Ως Γενική Γραμματεία έχουμε αναλάβει δράση. Συμμετέχουμε σε ευρωπαϊκά θεσμικά fora για την ηθική χρήση της ΑΙ, ενώ προωθούμε προγράμματα κατάρτισης και προστασίας της δημοσιογραφικής δεοντολογίας σε συνθήκες ψηφιακής επιτάχυνσης. Παράλληλα, υποστηρίζουμε πρωτοβουλίες γραμματισμού στα ΜΜΕ (medialiteracy), που στοχεύουν και στους ίδιους τους επαγγελματίες, αλλά και στο κοινό.
Να πω στο σημείο αυτό ότι πριν λίγες μέρες η Πανελλήνια Ομοσπονδία Ενώσεων Συντακτών (ΠΟΕΣΥ), παρουσίασε έναν νέο Κώδικα Δεοντολογίας για τη χρήση της Τεχνητής Νοημοσύνης στα ΜΜΕ. Νομίζω ότι είναι η πρώτη δημοσιογραφική ένωση στην Ευρώπη και η πρώτη επαγγελματική οργάνωση στην Ελλάδα που συνέταξε τέτοιο Κώδικα και θα ήθελα δημόσια να τη συγχαρώ.
-Τι ενέργειες έχουν γίνει για την ενίσχυση της διαφάνειας στον χώρο του Τύπου; Τι ακριβώς είναι το Μητρώο Έντυπου και Ηλεκτρονικού Τύπου που έχει θεσπιστεί;
Η διαφάνεια είναι ο πυλώνας κάθε σύγχρονης και δίκαιης πολιτικής για τα ΜΜΕ. Η κυβέρνηση και ο υφυπουργός στον πρωθυπουργό, αρμόδιος για θέματα της Γενικής Γραμματείας Επικοινωνίας και Ενημέρωσης και Κυβερνητικός Εκπρόσωπος κ. Παύλος Μαρινάκης με συγκεκριμένες παρεμβάσεις και στοχευμένες στρατηγικές επιλογές υπηρετούν με συνέπεια αυτή την πολιτική. Το Μητρώο Έντυπου και Ηλεκτρονικού Τύπου λειτουργεί ως εργαλείο εξορθολογισμού και ενίσχυσης της αξιοπιστίας. Αναγνωρίζει και ενισχύει τα μέσα που πληρούν κριτήρια διαφάνειας, λογοδοσίας και επαγγελματισμού.
Επιπλέον, συμβάλλει στην αντικειμενική κατανομή της κρατικής διαφήμισης, ενισχύει την παρουσία των περιφερειακών μέσων και ενδυναμώνει τον πλουραλισμό. Είναι ένα σημαντικό βήμα προς μια οργανωμένη και λειτουργική αγορά των ΜΜΕ, καθώς για να μπει κάποιο μέσο στο μητρώο, πρέπει να έχει περάσει μέσα από μια συγκεκριμένη διαδικασία, να καταθέσει και να πιστοποιήσει την αξιοπιστία του, όσον αφορά την πλήρωση των προϋποθέσεων ένταξης, όπως ενδεικτικά η διαφάνεια στην ιδιοκτησία και η απασχόληση συγκεκριμένου αριθμού επαγγελματιών δημοσιογράφων και άλλων εργαζομένων.
Μάλιστα, πριν λίγες μέρες ολοκληρώθηκε η διαβούλευση και σύντομα θα κατατεθούν στη Βουλή βελτιωτικές παρεμβάσεις επί του συγκεκριμένου νόμου των Μητρώων, όπου μεταξύ άλλων θεσπίζεται η υποχρέωση, πέραν όλων των άλλων προϋποθέσεων που προανέφερα, αυτή της ενυπόγραφης δημοσιογραφίας.
Δεν θα αρκεί πια να δηλώνει ο ιδιοκτήτης ενός μέσου ότι έχει δύο, πέντε, δέκα δημοσιογράφους, αλλά θα πρέπει να τεκμηριώνεται στα έντυπα και στις ιστοσελίδες, ότι οι δημοσιογράφοι που δηλώνονται ως εργαζόμενοι, έχουν ενυπόγραφα άρθρα, ενυπόγραφα ρεπορτάζ.
-Παρ’ όλα αυτά, όπως διαπιστώνουμε συχνά, τα fakenews... ανθίστανται. Η παραπληροφόρηση είναι μία υπαρκτή απειλή για την κοινωνία;
Η παραπληροφόρηση είναι ίσως η μεγαλύτερη απειλή της εποχής μας για τη δημοκρατία. Διαβρώνει την εμπιστοσύνη των πολιτών, υπονομεύει το δημόσιο διάλογο και εν τέλει απειλεί την κοινωνική συνοχή. Απέναντι σε αυτή την πρόκληση δεν πρέπει να μένουμε απαθείς. Θα σας έλεγα ενδεικτικά ότι με τα Μητρώα Έντυπου και Ηλεκτρονικού Τύπου, που σας προανέφερα και ήδη βρίσκονται στο τρίτο έτος εφαρμογής τους, έχει μπει ένα πλαίσιο θεσμικά εγγυημένης ενημέρωσης. Τα ενταγμένα ΜΜΕ στα Μητρώα αποκτούν πλέον μια διακριτή παρουσία και με αυτό τον τρόπο προασπίζουν το κοινό και από την παραπληροφόρηση, διότι μπορούν να λειτουργούν σαν μία πύλη αξιοπιστίας και για το θέμα των fakenews. Επιπλέον, αναπτύξαμε δράσεις γραμματισμού στα ΜΜΕ, ειδικά για νέους και ευάλωτες ομάδες, ώστε να ενισχυθεί η ικανότητά τους να αναγνωρίζουν και να αντιμετωπίζουν την παραπληροφόρηση. Στόχος μας είναι η θωράκιση της κοινωνίας με γνώση και εργαλεία κριτικής σκέψης.
-Ποια είναι τα σχέδια και οι στόχοι σας, για το επόμενο χρονικό διάστημα;
Η νέα περίοδος είναι περίοδος εμβάθυνσης και εμπλουτισμού των εν εξελίξει πρωτοβουλιών μας. Μεταξύ των προτεραιοτήτων μας θα ξεχώριζα την ολοκλήρωση του θεσμικού πλαισίου για την ασφάλεια των δημοσιογράφων, τη διεύρυνση των δράσεων γραμματισμού στα ΜΜΕ σε συνεργασία με την εκπαιδευτική κοινότητα, αλλά και τη στήριξη των περιφερειακών και τοπικών μέσων, ιδιαίτερα σε συνθήκες κρίσης.
-Τα τελευταία τρία χρόνια ζείτε μεταξύ Αθήνας και Θεσσαλονίκης. Τι έχει αλλάξει στη Θεσσαλονίκη σε σχέση με το παρελθόν; Τι αναμένετε να αλλάξει και τι πρέπει να αλλάξει;
Η Θεσσαλονίκη έχει αρχίσει να αλλάζει. Η κυβέρνηση του Κυριάκου Μητσοτάκη από την πρώτη μέρα ανάληψης της διακυβέρνησης της χώρας, έχει ρίξει μεγάλο βάρος στην αναπτυξιακή ώθηση και στην πραγματική ανάπτυξη της Θεσσαλονίκης. Όχι στα λόγια, ούτε στα χαρτιά, αλλά με πράξεις και συγκεκριμένο, μετρήσιμο έργο. Μεγάλα έργα όπως το Μετρό, το FlyOver, αλλά και οι αναπλάσεις σε περιοχές του πολεοδομικού συγκροτήματος, δείχνουν ότι η πόλη αποκτά νέα δυναμική.
Ωστόσο, το μεγάλο στοίχημα είναι να αξιοποιηθεί το ανθρώπινο δυναμικό της, ειδικά οι νέοι επιστήμονες, οι δημιουργικοί επαγγελματίες, οι startupers, οι νέοι δημοσιογράφοι. Χρειαζόμαστε συνέργειες μεταξύ Πανεπιστημίων, τοπικής αυτοδιοίκησης και ιδιωτικού τομέα. Η Θεσσαλονίκη έχει το πλεονέκτημα να είναι πόλη με ανθρώπινο μέτρο, αλλά με διεθνή χαρακτήρα – και αυτή την ταυτότητα πρέπει να την ενισχύσουμε με ουσία και όραμα.
