Καθώς η κλιματική αλλαγή επηρεάζει όλο και περισσότερο τους ωκεανούς, η ανθεκτικότητα κάποιων από τους παλαιότερους κατοίκους της θάλασσας -των καρχαριών και των σαλαχιών- τίθεται σε σοβαρή δοκιμασία. Νέα επιστημονική μελέτη από το Πανεπιστήμιο της Στοκχόλμης αναδεικνύει ότι η άνοδος της θερμοκρασίας και η οξίνιση (μείωση του pH) των ωκεανών έχουν άμεσο αντίκτυπο στην κινητικότητα αυτών των θαλάσσιων οργανισμών.
Οι επιστήμονες διαπιστώνουν ότι η αποτελεσματική κολύμβηση αποτελεί κρίσιμο παράγοντα για την επιβίωση των ελασμοβράγχιων (καρχαρίες και σαλάχια), καθώς επιτρέπει τη μετακίνηση τους σε καταλληλότερα περιβάλλοντα. Ωστόσο, η αύξηση της θερμοκρασίας ως απόρροια της κλιματικής αλλαγής επηρεάζει τη μορφολογία και τη φυσιολογία τους, μειώνοντας τη μεταβολική τους αποτελεσματικότητα και αυξάνοντας το ενεργειακό κόστος μετακίνησης τους.
"Αν και οι ελασμοβράγχιοι έχουν επιβιώσει από πέντε μαζικές εξαφανίσεις στο παρελθόν, η ταχύτητα των περιβαλλοντικών αλλαγών που λαμβάνουν χώρα στις μέρες μας αποτελεί πρωτόγνωρη πρόκληση", δηλώνει η δρ. Βαλεντίνα Ντι Σάντο, καθηγήτρια του Τμήματος Ζωολογίας του Πανεπιστημίου της Στοκχόλμης.
Οι δύο μεγάλοι κίνδυνοι: Άνοδος της θερμοκρασίας και οξίνιση των ωκεανών
Η άνοδος της θερμοκρασίας προκαλεί μείωση της οστικής πυκνότητας στα πτερύγια και μικρότερη σωματική διάπλαση, ειδικά στα νεαρά άτομα. Ταυτόχρονα, το ολοένα και πιο όξινο περιβάλλον των ωκεανών αυξάνει τη σκλήρυνση ορισμένων σκελετικών δομών, επηρεάζοντας τη πλευστότητα -πρόβλημα ιδιαίτερα σοβαρό για είδη που στηρίζονται στην κολύμβηση για να διατηρηθούν στο νερό.
Επιπλέον, οι συνδυασμένες επιπτώσεις των δυο παραπάνω παραγόντων αυξάνουν το χρόνο αποκατάστασης μετά από έντονη δραστηριότητα, γεγονός που καθιστά τους οργανισμούς πιο ευάλωτους σε θηρευτές.
Μπορούν να Προσαρμοστούν στα Νέα Δεδομένα;
Ορισμένα είδη φαίνεται ότι χρησιμοποιούν ιδιαίτερες στρατηγικές για να προσαρμοστούν. Για παράδειγμα, μετακινούνται σε ψυχρότερα βάθη κατά τη διάρκεια της ημέρας ή εκμεταλλεύονται θερμοκρασιακές διακυμάνσεις για καλύτερη ενεργειακή διαχείριση. Ωστόσο, δεν διαθέτουν όλα τα είδη την ίδια ευκινησία ή δυνατότητα μεταναστεύσεως. Τα σαλάχια και άλλοι οργανισμοί που ζουν στο βυθό αντιμετωπίζουν ιδιαίτερες δυσκολίες να μεταναστεύσουν λόγω φυσιολογικών περιορισμών.
"Το σχήμα του σώματος, η ενεργειακή απόδοση και η ανεκτικότητα σε υψηλές θερμοκρασίες καθορίζουν ποια είδη θα επιβιώσουν", εξηγεί η δρ. Ντι Σάντο.
Το μέλλον των καρχαριών και των σαλαχιών
Η μελέτη υπογραμμίζει ότι τα είδη με μεγαλύτερη ταχύτητα κολύμβησης και αντοχή, όπως οι μεγάλοι πελαγικοί καρχαρίες, ίσως έχουν καλύτερες πιθανότητες επιβίωσης από τα μικρότερα ή πιο "αργά" είδη. Παράλληλα, οργανισμοί που ζουν ήδη σε περιβάλλοντα με μεγάλες περιβαλλοντικές διακυμάνσεις, δείχνουν να έχουν μεγαλύτερη προσαρμοστικότητα.
Ωστόσο, η συνδυαστική πίεση της κλιματικής αλλαγής με την υπεραλίευση και την καταστροφή των ενδιαιτημάτων εντείνει την απειλή για τους καρχαρίες και τα σαλάχια, οι οποίοι παίζουν κρίσιμο ρόλο στα θαλάσσια οικοσυστήματα ως κορυφαίοι θηρευτές.
«Η κλιματική αλλαγή δεν είναι μόνο ένα θέμα θερμοκρασίας -είναι ένας πολύπλοκος συνδυασμός στρεσογόνων παραγόντων που επηρεάζουν κάθε στάδιο της ζωής των ελασμοβράγχιων. Αν χάσουμε τους καρχαρίες και τα σαλάχια, θα δούμε αλλαγές που θα επηρεάσουν όλη την ισορροπία της θάλασσας", προειδοποιεί η δρ. Ντι Σάντο.
Η συνεργασία μεταξύ επιστημόνων, πολιτικών και του κοινού είναι απαραίτητη για να εξασφαλιστεί ότι οι «άρχοντες των ωκεανών» θα συνεχίσουν να κυβερνούν τις θάλασσες για αιώνες ακόμα.
