Το ημερολόγιο έδειχνε 15 Μαρτίου του 1943 όταν ξεκίνησε το πρώτο τρένο από τη Θεσσαλονίκη με προορισμό το στρατόπεδο συγκέντρωσης του Άουσβιτς στην Πολωνία. Χιλιάδες άνθρωποι, άνδρες, γυναίκες, μικρά παιδιά μεταφέρθηκαν έκτοτε στους τόπους φρίκης και βασανιστηρίων των Ναζί.
Δύο εκ των βαγονιών, όπου στοιβάχτηκαν για να διανύσουν τα δρομολόγια του θανάτου, εντοπίστηκαν εγκαταλελειμμένα στην πόλη και άμεσα κινήθηκαν οι διαδικασίες για την ανακαίνισή τους, με το ένα να έχει αποκτήσει ήδη νέα εικόνα.
Πρόκειται για βαγόνια γερμανικής κατασκευής. Το ήδη ανακατασκευασμένο χρονολογείται στο 1890 και το έτερο -αυτό που ανακατασκευάζεται τώρα- χρονολογείται στο 1892. Η διαδικασία υλοποιείται από τον Σύλλογο Φίλων Σιδηροδρόμου Θεσσαλονίκης, εθελοντών που εργάζονται για τη συντήρηση των εκθεμάτων του Μουσείου του Σιδηροδρόμου, παλιών σιδηροδρομικών, αλλά και με την συνδρομή εξωτερικών συνεργείων.
Η χρηματοδότηση από τον Εβραίο σιδηροδρομικό της Θεσσαλονίκης Σάββα Κοέν
Μιλώντας στα Μακεδονικά Νέα, ο πρόεδρος του Συλλόγου Φίλοι Σιδηροδρόμου Θεσσαλονίκης, Κώστας Πάταρας, αναφέρεται στις εργασίες που ολοκληρώνονται και επισημαίνει τη σημασία των συγκεκριμένων βαγονιών για την πόλη.
«Κάποια στιγμή ο ιδρυτής του Μουσείου, Ευθύμης Κοντόπουλος, τα ανακάλυψε εγκαταλελειμμένα κάπου, τα αναγνώρισε και τα έφερε στο Σιδηροδρομικό Μουσείο Θεσσαλονίκης. Έκτοτε τα βαγόνια ήταν σε πολύ κακή κατάσταση. Είχε σαπίσει η ξυλεία τους, είχαν σκουριάσει», σημειώνει αρχικά ο πρόεδρος.
facebook/Κώστας Πάταρας (Σύλλογος Φίλοι Σιδηροδρόμου Θεσσαλονίκης)
Όπως επισημαίνει, αιτία για να ανευρεθεί η χρηματοδότηση για τις εργασίες ήταν η επίσκεψη του Συλλόγου Φίλων Σιδηροδρόμου Αθηνών στο Σιδηροδρομικό Μουσείο της Θεσσαλονίκης, στην περιοχή του Ελευθερίου Κορδελιού, το περασμένο καλοκαίρι. Ανάμεσα στους επισκέπτες ήταν και ο υπερήλικας Σάββας Κοέν, ο οποίος θέλησε να συνδράμει στο έργο του Συλλόγου.
Ο Εβραίος Σάββας Κοέν γεννήθηκε στη Θεσσαλονίκη το 1931, απ’ όπου έφυγε σε ηλικία 9 ετών, καθώς η μεγαλύτερη αδελφή του επρόκειτο να σπουδάσει Ιατρική στο πανεπιστήμιο. Η μετακόμιση στην Αθήνα έγινε στις αρχές του Οκτωβρίου του ’40, λίγες ημέρες προτού ηχήσουν οι σειρήνες του πολέμου. Ο ίδιος γλίτωσε κατά τύχη τη σύλληψη από τους Γερμανούς και τη μεταφορά του στην κόλαση του Άουσβιτς και του Νταχάου, όπου οδηγήθηκαν ο θείος, η θεία και ο ξάδελφός του. Ο κ. Κοέν έγινε πολιτικός μηχανικός, με μακρά σταδιοδρομία στους ελληνικούς σιδηροδρόμους, όπου διετέλεσε και διευθυντής του ΟΣΕ.
«Εμείς του προτείναμε να χρηματοδοτήσει απευθείας τα βαγόνια. Πράγματι, το ένα το χρηματοδότησε την περσινή χρονιά και ολοκληρώθηκε η ανακατασκευή του. Έγινε εκδήλωση για την παράδοσή του και του δόθηκε μία τιμητική πλακέτα. Το δεύτερο βαγόνι το αφήσαμε για αργότερα. Μετά τις εκλογές του Συλλόγου, με τη νέα διοίκηση, ξανασυζητήσαμε και προχώρησε και η δεύτερη χρηματοδότηση για το δεύτερο βαγόνι. Πιστεύω πως σε έναν μήνα θα έχουν ολοκληρωθεί οι σχετικές εργασίες», σημειώνει σχετικά ο κ. Πάταρας.
facebook/Κώστας Πάταρας (Σύλλογος Φίλοι Σιδηροδρόμου Θεσσαλονίκης)
«Συμπληρώνεται το ψηφιδωτό της ιστορίας του Σιδηροδρόμου και της Θεσσαλονίκης»
Ερωτηθείς για τη σημασία των εν λόγω βαγονιών για την ιστορία της Θεσσαλονίκης, ο ίδιος υπογραμμίζει πως η ιστορία του Σιδηρόδρομου είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με την πόλη.
«Η Θεσσαλονίκη θεωρείται πρωτεύουσα των ελληνικών σιδηροδρόμων. Από εδώ ξεκινούν οι γραμμές για το εξωτερικό. Συνδέεται με τα Σκόπια, τη Βουλγαρία, την Τουρκία, ασχέτως με το γεγονός πως τα τελευταία χρόνια δεν επικοινωνούν. Ιστορικά η Θεσσαλονίκη είναι συνδεδεμένη με την Ευρώπη και όλο τον κόσμο», σχολιάζει και υπογραμμίζει πως «η εβραϊκή κοινότητα είναι κομμάτι της Θεσσαλονίκης».
Όπως επισημαίνει ο πρόεδρος, «συντηρώντας αυτά τα βαγόνια και μετατρέποντάς τα σε εκθέματα για τους επισκέπτες, συμπληρώνεται το ψηφιδωτό της ιστορίας του Σιδηροδρόμου και της Θεσσαλονίκης».
Συντήρηση και στα βαγόνια του Orient Express
Παράλληλα, όπως ανακοινώνει ο κ. Πάταρας, η αναβίωση της σιδηροδρομικής ιστορίας της πόλης δεν σταματά εδώ, καθώς σε επόμενο χρόνο θα πραγματοποιηθεί συντήρηση των δύο διατηρητέων βαγονιών του Orient Express που βρίσκονται στην πόλη, αλλά και άλλων βαγονιών που χρονολογούνται από το 1873.
Αξίζει να σημειωθεί πως το θρυλικό Orient Express ήταν το πρώτο διηπειρωτικό τρένο της Ευρώπης που διένυε διαδρομή περίπου 2.740 χιλιομέτρων, από το Παρίσι έως την Κωνσταντινούπολη, με ενδιάμεσες σύντομες στάσεις στο Στρασβούργο, το Μόναχο, τη Βιέννη, τη Βουδαπέστη και το Βουκουρέστι.
Μάλιστα, δύο από τα βαγόνια του τρένου -μια κλινάμαξα και το εστιατόριο- διασώζονται και εκτίθενται στο Σιδηροδρομικό Μουσείο Θεσσαλονίκης.
