Με κεντρικό μήνυμα την ανάγκη για τη νέα ευρωπαϊκή στρατηγική που θα ενισχύει τον ρόλο των λιμένων ως πυλώνων βιωσιμότητας, ανθεκτικότητας και ανταγωνιστικότητας, ο κ. Τζιτζικώστας δήλωσε χαρακτηριστικά: «Είναι ώρα για μια στρατηγική που να βρίσκει τη σωστή ισορροπία ανάμεσα στις διαφορετικές ανάγκες και, συχνά, στις ανταγωνιστικές λύσεις. Μια στρατηγική που να λειτουργεί για όλα τα ευρωπαϊκά λιμάνια».
Ο νέος στρατηγικός χάρτης
Η στρατηγική που παρουσίασε ο κ. Τζιτζικώστας φιλοδοξεί να εναρμονίσει τις μεγάλες προκλήσεις των καιρών – πράσινη και ψηφιακή μετάβαση, ασφάλεια, γεωπολιτικές εντάσεις, ενεργειακή αυτονομία – με τις δυνατότητες και τις ιδιαιτερότητες κάθε λιμένα στην Ευρώπη. Στο πλαίσιο αυτό, έθεσε μεταξύ άλλων τις εξής προτεραιότητες:
Ενεργειακή μετάβαση: Τα λιμάνια ως κόμβοι καθαρής ενέργειας, με έμφαση στην εισαγωγή, αποθήκευση και διανομή πράσινης ενέργειας, συμπεριλαμβανομένης της υπεράκτιας αιολικής.
Ψηφιοποίηση και καινοτομία: Ανάπτυξη έξυπνων υποδομών και τεχνολογικών λύσεων για logistics, διαχείριση φορτίου, κυβερνοασφάλεια.
Ανθεκτικότητα: Ενίσχυση της ασφάλειας και της προσαρμοστικότητας των εφοδιαστικών αλυσίδων απέναντι σε κρίσεις όπως η πανδημία, οι γεωπολιτικές αναταράξεις και η κλιματική αλλαγή.
Κοινωνική ένταξη και περιβαλλοντική προστασία: Σεβασμός προς τις τοπικές κοινωνίες και διαφύλαξη του περιβάλλοντος ως βασικά στοιχεία της βιώσιμης ανάπτυξης.
«Η ανθεκτικότητα των λιμανιών δοκιμάζεται», είπε ακόμη ο Ευρωπαίος Επίτροπος αναγνωρίζοντας τις διαφορετικές ανάγκες μεταξύ μεγάλων, σύνθετων λιμανιών και ειδικευμένων, μικρότερων υποδομών, αλλά και τις δυσκολίες που αντιμετωπίζουν λιμάνια που εξυπηρετούν απομονωμένες περιοχές ή βρίσκονται εντός αστικών κέντρων. Ο κ. Τζιτζικώστας δεν παρέλειψε να αναφερθεί και στις προκλήσεις που εντείνουν την πίεση στα λιμάνια, όπως οι επιθέσεις στην Ερυθρά Θάλασσα, η αναδιάταξη των εμπορικών ροών λόγω των δασμών των ΗΠΑ, υπογραμμίζοντας την ανάγκη για ισχυρότερη πολιτική και χρηματοδοτική στήριξη από την ΕΕ. Όπως δήλωσε, «η Ευρώπη χρειάζεται λιμάνια ισχυρά, και τα λιμάνια χρειάζονται μια Ευρώπη που θα τα στηρίζει. Ας χτίσουμε μαζί το μέλλον τους – πιο πράσινο, πιο έξυπνο και πιο ανθεκτικό».
Κάλεσμα σε διάλογο
Ιδιαίτερη σημασία είχε η πρόσκληση του Τζιτζικώστα σε όλα τα μέλη της ESPO να συμμετάσχουν ενεργά στη διαβούλευση για τη νέα στρατηγική. «Οι προτάσεις σας έχουν βαρύνουσα σημασία και θα ενσωματωθούν στις τελικές μας αποφάσεις», δήλωσε, εγκαινιάζοντας τη διαδικασία του call for evidence που θα οδηγήσει στη διαμόρφωση του τελικού πλαισίου. Με χιούμορ και περηφάνια, ο ίδιος χαρακτήρισε το λιμάνι της Θεσσαλονίκης «το ομορφότερο της Ευρώπης», υπογραμμίζοντας την ιστορική και στρατηγική σημασία του για την Ανατολική Μεσόγειο και τη ΝΑ Ευρώπη.
Αναφερόμενος και στον ρόλο των ευρωπαϊκών λιμένων, σημείωσε πως τα λιμάνια δεν είναι μόνο κόμβοι διακίνησης εμπορευμάτων και επιβατών, αλλά πυλώνες οικονομίας, ενέργειας, καινοτομίας και ευρωπαϊκής ταυτότητας. Συγκεκριμένα, τα πλοία στην ΕΕ μεταφέρουν 3,4 δισ. τόνους φορτίου και σχεδόν 400 εκατ. επιβάτες ετησίως. Οι λιμένες της ΕΕ δημιουργούν άμεση προστιθέμενη αξία ύψους 29,5 δισ. ευρώ και 400.000 άμεσες θέσεις εργασίας. Παράλληλα, το 75% του εξωτερικού εμπορίου και το 1/3 του ενδοκοινοτικού διακινείται μέσω λιμένων.
Η φωνή των λιμένων
Ο Πρόεδρος της ESPO, Ansis Zeltiņš, χαιρέτισε την ευρωπαϊκή στρατηγική κατεύθυνση και τόνισε ότι τα λιμάνια «δεν πρέπει να αντιμετωπίζονται με κανονιστικό φορμαλισμό», αλλά να αποκτούν ευελιξία και υποστηρικτικό πλαίσιο, ικανό να ανταποκρίνεται στο διαρκώς μεταβαλλόμενο περιβάλλον. «Τα λιμάνια είναι η ραχοκοκαλιά των ευρωπαϊκών φιλοδοξιών για στρατηγική αυτονομία», σημείωσε χαρακτηριστικά.
Ανέδειξε επίσης την ανάγκη για επενδύσεις, νέα χρηματοδοτικά εργαλεία και ενίσχυση της ανθεκτικότητας απέναντι στις πολλαπλές απειλές, χωρίς να μετατρέπονται τα λιμάνια σε «οχυρά» αλλά διατηρώντας τον ανοιχτό, διασυνδεδεμένο χαρακτήρα τους.
Από την πλευρά του ο Υφυπουργός Ναυτιλίας και Νησιωτικής Πολιτικής, Στέφανος Γκίκας, τόνισε τη σημασία του συνεδρίου στη διαμόρφωση της νέας ευρωπαϊκής πολιτικής. Αναφέρθηκε στη στρατηγική θέση της Θεσσαλονίκης, – μια πύλη προς τα Βαλκάνια, και, μαζί με το λιμάνι του Πειραιά, αποτελούν κόμβοι για ολόκληρη τη Νοτιοανατολική Ευρώπη. Σχετικά με τη στρατηγική για τη ναυτιλιακή βιομηχανία της ΕΕ, τόνισε την ανάγκη ενίσχυσης των μικρομεσαίων επιχειρήσεων (ΜμΕ) του ναυτιλιακού τομέα, ώστε να έχουν πρόσβαση στα ευρωπαϊκά χρηματοδοτικά εργαλεία και να αυξήσουν την ανταγωνιστικότητά τους. «Οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις αποτελούν τη ραχοκοκαλιά του κλάδου, αλλά αντιμετωπίζουν δυσβάσταχτα κόστη και γραφειοκρατικά εμπόδια. Δεν έχουν πρόσβαση στα χρηματοδοτικά εργαλεία, όπως το Ταμείο Καινοτομίας, διότι τα κριτήρια δεν ανταποκρίνονται στα χαρακτηριστικά τους», υποστήριξε.
Πρότεινε μάλιστα η νέα ευρωπαϊκή στρατηγική να ενσωματώσει ξεχωριστούς πυλώνες για τη βιομηχανική πολιτική στη ναυτιλία και να δοθεί έμφαση στην απασχόληση και την καινοτομία στον τομέα. Πρόσθεσε δε ότι οι στόχοι για το 2030 πλησιάζουν και οι παραγγελίες νέων πλοίων πρέπει να είναι συμβατές με τους στόχους του 2050.
Σχετικά με τον ρόλο της Ελλάδας, η ευρωπαϊκή στρατηγική για τα λιμάνια οφείλει να ενσωματώσει την πρωτοβουλία Clean Energy Marine Hubs με στόχο τη μετάβαση στην πράσινη ναυτιλία και την ενίσχυση των ενεργειακών υποδομών. Επιπλέον, είναι κρίσιμο να ενισχυθούν τα ελληνικά λιμάνια ώστε να προσαρμοστούν στις εξελίξεις και να διατηρήσουν τη θετική επενδυτική δυναμική που ήδη παρατηρείται. «Το ελληνικό λιμενικό σύστημα – σε πλήρη ευθυγράμμιση με τη σταθερή οικονομική και δημοσιονομική πολιτική της κυβέρνησης – προσελκύει επενδύσεις και καταγράφει ισχυρές οικονομικές επιδόσεις. Οι πρόσφατες διαγωνιστικές διαδικασίες για τα λιμάνια Πατρών, Καβάλας και Κατάκολου επιβεβαιώνουν την τάση αυτή, ενώ τα στοιχεία για την κρουαζιέρα προοιωνίζουν νέο ρεκόρ – με αναμενόμενη αύξηση άνω του 10% το 2025», συμπλήρωσε ο κ. Γκίκας.
Το όραμα του ΟΛΘ
Ο Αθανάσιος Λιάγκος, Εκτελεστικός Πρόεδρος του ΟΛΘ και Πρόεδρος της Ένωσης Λιμένων Ελλάδος (ΕΛΙΜΕ), επισήμανε ότι τα λιμάνια πλέον δεν είναι απλώς πύλες εμπορίου αλλά κόμβοι καινοτομίας και εθνικής ανάπτυξης. Εστίασε σε τέσσερις θεμελιώδεις άξονες:
1. Πράσινη μετάβαση: Υποδομές για εναλλακτικά καύσιμα, ηλεκτροδότηση πλοίων και βιώσιμες αλυσίδες.
2. Ψηφιακός μετασχηματισμός: Τεχνολογία σε logistics, διαχείριση φορτίων και επιβατών.
3. Ανθεκτικότητα: Σχεδιασμός λιμένων με βάση την προσαρμοστικότητα και τη σταθερότητα.
4. Ενσωμάτωση με τις τοπικές κοινωνίες: Διάλογος, διαφάνεια και σύνδεση με την πόλη.
Ο κ. Λιάγκος υπογράμμισε την ανάγκη για ευρωπαϊκή συνεργασία και κοινή στρατηγική, ώστε τα ευρωπαϊκά λιμάνια να αποτελέσουν πρότυπα ανάπτυξης με περιβαλλοντικό και κοινωνικό πρόσημο.
Σημειώνεται ότι το 21ο Συνέδριο της ESPO στη Θεσσαλονίκη αναδεικνύεται σε κομβική στιγμή για τον ευρωπαϊκό λιμενικό χάρτη. Με φόντο τις γεωπολιτικές εντάσεις, την ενεργειακή αβεβαιότητα και την ανάγκη για βιώσιμη ανάπτυξη, η νέα στρατηγική της ΕΕ για τα λιμάνια – με σαφή ελληνική σφραγίδα – φιλοδοξεί να μετατρέψει τις προκλήσεις σε ευκαιρίες.
