Η Ροδάνθη Δημητρέση μαζί με τη Σοφία Χαραλαμπίδου, Μαρία Κουρκουνάσιου, Μαίρη Πλαστήρα, Κατερίνα Γαλεγαλίδου, Πολυξένη Χουρίδου και Ηλέκτρα Βαλκάνου, μέλη της ομάδας αφηγητών του εργαστηρίου Αφήγησης της ActionArt, θα δώσουν ζωή σε «Ιστορίες καλοκαιρινής νυκτός», μια παράσταση αφήγησης για ενήλικες και παιδιά από 5 ετών.
Με αφορμή την εκδήλωση, μιλήσαμε με τη Ροδάνθη Δημητρέση, ψυχή του εγχειρήματος και μία από τις πιο έμπειρες αφηγήτριες της χώρας. Μας μίλησε για την προφορική λογοτεχνία, την αξία του παραμυθιού στην εποχή της εικόνας, την εμπειρία της συλλογικής αφήγησης και τη δύναμη της ανθρώπινης φωνής να μας φέρνει πιο κοντά.
Η Ροδάνθη Δημητρέση
Συνέντευξη στη Χρύσα Νάνου
-Τι θα ακούσουμε στις «Ιστορίες καλοκαιρινής νυκτός» στο Αγγελοχώρι; Ποια ατμόσφαιρα θέλετε να δημιουργήσετε;
Η ActionArt έχει ένα εργαστήριο αφηγητών, έναν εκπαιδευτικό χώρο όπου έρχονται άνθρωποι και εκπαιδεύονται στην αφήγηση και την προφορική λογοτεχνία. Στο πλαίσιο αυτό δίνουμε τη δυνατότητα στην ομάδα να βγει και να κάνει αφηγήσεις. Φανταστήκαμε αυτή τη βραδιά σαν τις καλοκαιρινές βραδιές που καθόμαστε με φίλους, παρέες ολόκληρες και λέμε διάφορες ιστορίες. Αυτό προσπαθήσαμε να δημιουργήσουμε - ένα κλίμα παρέας, χαλάρωσης και μοιράσματος, της ευθυμίας που φέρνει το καλοκαίρι, των στιγμών που ονειρευόμαστε ταξίδια και αποδράσεις. Και όλα αυτά σε έναν πολύ όμορφο χώρο που εμπνέει για κάτι τέτοιο, το Σπίτι του Φύλακα. Εκεί θα μοιραστούμε τις ιστορίες μας.
-Υπάρχει κάποιο συγκεκριμένο θέμα ή κοινό νήμα που ενώνει τις αφηγήσεις της βραδιάς;
Δουλεύουμε πάνω σε ιστορίες από την άυλη παγκόσμια κληρονομιά, ιστορίες από διάφορα μέρη του κόσμου, παραδοσιακά παραμύθια, ιστορίες και θρύλους που ανήκουν σε όλη την ανθρωπότητα. Πραγματεύονται ζητήματα που απασχολούν την ανθρώπινη ύπαρξη, που αφορούν την ανθρώπινη φύση, τη ζωή, τον θάνατο, την απώλεια, τη χαρά, τον έρωτα. Από την άποψη αυτή δεν είναι ιστορίες παρωχημένες. Αντιθέτως, απευθύνονται στις σημερινές ανάγκες των ανθρώπων, γιατί τα θέματα είναι οικουμενικά και διαχρονικά. Είναι μια τέχνη που ενώνει τις γενιές. Μικροί και μεγάλοι ακούν μαζί, χωρίς διαχωρισμούς, όπως γινόταν παλιά.
-Είστε επτά αφηγήτριες στη σκηνή. Πώς διαμορφώνεται μια πολυφωνική παράσταση αφήγησης;
Είναι διαδραστική η διαδικασία των αφηγήσεών μας, πολλές φορές υπάρχει και κερκίδα, ακούγονται επιφωνήματα, γίνονται σχόλια. Χαίρεται η ψυχή σε τέτοιες καταστάσεις, απενεργοποιούνται τα στερεότυπα και οι μόνες σκέψεις που σε απασχολούν είναι το τι γίνεται παρακάτω στην ιστορία που ακούς. Όταν είμαστε πολλές αφηγήτριες, δημιουργείται μια συλλογική ενέργεια που εμπλουτίζει την εμπειρία. Κάθε μία από εμάς φέρνει τη δική της προσωπική φωνή και ερμηνεία, αλλά όλες μαζί δημιουργούμε έναν κοινό ιστό αφήγησης που αγκαλιάζει το κοινό.Είναι σαν τη μουσική: κάθε φωνή έχει τον τόνο της, κι όλες μαζί φτιάχνουν το υφάδι της αφήγησης.
-Τι ταλέντο πρέπει να έχει κανείς για να γίνει αφηγητής;
Όλοι μας από την κούνια μας είμαστε παραμυθάδες, λέμε από το πρωί ως το βράδυ ιστορίες, αφηγούμαστε τα όνειρά μας, καταστάσεις που συναντήσαμε στον δρόμο, αυτό που μας συνέβη στη δουλειά μας. Χρειάζεται να συνειδητοποιήσουμε το πώς το λέμε. Το μεγάλο στοίχημα για μένα - και είχα τη χαρά να εκπαιδευτώ από έναν άνθρωπο που κατάφερε να μου το περάσει - είναι να μπορέσει κανείς την ώρα που αφηγείται να είναι ο εαυτός του, να μην είναι μία φτιαχτή κατάσταση, μίας επίπλαστης θεατρικότητας που δεν έχει επαφή με το σώμα και το συναίσθημα. Ένας καλός παραμυθάς πρέπει να έχει καλή επαφή με το σώμα του.
-Τι θα λέγατε σε κάποιον που δεν έχει παρακολουθήσει ποτέ στο παρελθόν αφήγηση και σκέφτεται να έρθει;
Καταρχήν είναι ένας καλός τρόπος να μάθει κάποιος να ακούει. Όταν ακούμε τον συνομιλητή μας, το πώς αισθανόμαστε καταγράφεται στο πρόσωπό μας, στις εκφράσεις μας και στη στάση του σώματος. Καταφέρνει ο άνθρωπος αυτή την ιστορία που ακούει να την προβάλλει σαν φιλμάκι στη φαντασία του, καταφέρνει δηλαδή το μυαλό μας να τις εικονοποιήσει. Εκεί βρίσκεται ο πυρήνας της δημιουργικότητας, της συνθετικής σκέψης. Είναι μια εμπειρία που σε μεταφέρει σε άλλους κόσμους χωρίς να χρειάζεται τίποτα άλλο πέρα από την προθυμία σου να ακούσεις.
-Γιατί πιστεύετε ότι η αφήγηση παραμένει τόσο ζωντανή μορφή τέχνης ακόμη και στην ψηφιακή εποχή;
Όλες αυτές οι ιστορίες πάνω στις οποίες δουλεύουμε και προσπαθούμε να διαδώσουμε, έχουν να κάνουν με τον προφορικό λόγο. Έτσι σώθηκαν - από στόμα σε στόμα, από γενιά σε γενιά. Η προσπάθεια διάδοσης της τέχνης του προφορικού λόγου προέκυψε τον 20ο αιώνα. Από τη στιγμή που ανακαλύψαμε την τυπογραφία υπήρξε απομάκρυνση από τον προφορικό λόγο, ο οποίος πέρασε σταδιακά στη λήθη. Ως το 1960 είχαμε τους παραμυθάδες που συνόδευαν τις γεωργικές εργασίες, όμως σταδιακά η αφήγηση περιορίστηκε στο στενό οικογενειακό περιβάλλον. Από τη δεκαετία του ‘70 και του ‘80 στο εξωτερικό και από το '90 στην Ελλάδα γίνεται μία προσπάθεια αναβίωσης των αφηγήσεων. Εγώ εκπαιδεύτηκα στη Γαλλία, εκεί γνώρισα τους πρώτους σύγχρονους παραμυθάδες αυτούς που αποτέλεσαν το κίνημα των νέων αφηγητών. Πολλοί από αυτούς ήταν παιδιά της πόλης που ουδέποτε άκουσαν παραμύθια και άλλοι που είχαν τη χαρά να μεγαλώσουν με αφηγήσεις στο σπίτι τους. Προσωπικά είχα τη δική μου εμπειρία να μεγαλώσω ακούγοντας παραμύθια από τη γιαγιά μου. Μετά την εκπαίδευσή μου θέλησα να το μεταφέρω. Τη δεκαετία του ‘90 στην Ελλάδα ήμασταν λίγοι οι αφηγητές, αυτή τη στιγμή υπάρχουν πολλοί. Εμείς που δουλεύουμε πάνω στην προφορική λογοτεχνία διαπιστώνουμε ότι έχει άμεση σχέση με τις ανάγκες του σύγχρονου ανθρώπου, με τις προκλήσεις που συναντάει. Πόσο χρόνο άραγε διαθέτουμε στις σχέσεις μας από τις πολύ ελαφρές συζητήσεις να περάσουμε σε πιο βαθιές, πόσο κοντά είμαστε; Σήμερα είναι λιγότερες πια οι διαπροσωπικές σχέσεις που αποκτούμε. Η αφήγηση μας φέρνει πίσω σε αυτή την ανθρώπινη επαφή που έχουμε ανάγκη.
Η παράσταση
Η παράσταση «Ιστορίες καλοκαιρινής νυκτός» θα πραγματοποιηθεί την Κυριακή 1 Ιουνίου 2025 στις 20:00 στο Σπίτι του Φύλακα της Αλυκής, στο Αγγελοχώρι.
Απευθύνεται σε ενήλικες και παιδιά από 5 ετών και άνω.
Κρατήσεις θέσεων στο 6931841749.
