Το Ισραήλ έπληξε τρεις βασικές ιρανικές πυρηνικές εγκαταστάσεις - Νατάνζ, Ισφαχάν και Φόρντο - καθώς και έναν αριθμό κορυφαίων επιστημόνων που ασχολούνται με την πυρηνική έρευνα και ανάπτυξη.
Η έκταση της ζημιάς - και το κατά πόσον το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν μπορεί να επιβιώσει - παραμένει ασαφής. Ένας Ισραηλινός στρατιωτικός αξιωματούχος δήλωσε σε ενημέρωση το Σάββατο ότι οι επιθέσεις στις εγκαταστάσεις σε Νατάνζ και Ισφαχάν προκάλεσαν «σημαντικές» ζημιές. Το Ιράν από την πλευρά του ανέφερε ότι οι ζημιές ήταν περιορισμένες, αλλά παραδέχθηκε τον θάνατο εννέα ειδικών.
«Βρισκόμαστε σε ένα κομβικό σημείο όπου, αν το χάσουμε, δεν θα έχουμε κανέναν τρόπο να αποτρέψουμε το Ιράν από το να αναπτύξει πυρηνικά όπλα που θα απειλήσουν την ύπαρξή μας», δήλωσε την Παρασκευή ο υπουργός Άμυνας του Ισραήλ, Ισραέλ Κατζ.
«Αντιμετωπίζαμε τους πληρεξούσιους του Ιράν τον τελευταίο ενάμιση χρόνο, αλλά τώρα έχουμε να κάνουμε με το ίδιο το κεφάλι του φιδιού.»
Το Ιράν επιμένει ότι το πρόγραμμά του είναι ειρηνικό ιδού τι γνωρίζουμε για τις ζημιές στις τρεις τοποθεσίες:
Νατάνζ
Οι αρχικές εκτιμήσεις υποδεικνύουν ότι οι επιθέσεις του Ισραήλ στο Νατάνζ ήταν εξαιρετικά αποτελεσματικές, ξεπερνώντας τις επιφανειακές ζημιές σε εξωτερικές κατασκευές και διακόπτοντας την ηλεκτροδότηση στα χαμηλότερα επίπεδα, όπου φυλάσσονται οι φυγοκεντρητές για τον εμπλουτισμό ουρανίου, σύμφωνα με δύο Αμερικανούς αξιωματούχους που μίλησαν στο CNN.
«Ήταν μια επίθεση πλήρους φάσματος», ανέφερε άλλη πηγή με γνώση των εκτιμήσεων.
Οι επιδρομές κατέστρεψαν το υπέργειο τμήμα του πιλοτικού εργοστασίου εμπλουτισμού καυσίμων της Νατάνζ, μιας εκτεταμένης εγκατάστασης που λειτουργεί από το 2003 και στην οποία το Ιράν εμπλουτίζει ουράνιο έως και 60%, σύμφωνα με τον Διεθνή Οργανισμό Ατομικής Ενέργειας (ΔΟΑΕ). Οπλικό ουράνιο απαιτεί εμπλουτισμό στο 90%.
Το CNN εξασφάλισε εικόνες ραντάρ από την εταιρεία διαστημικής απεικόνισης Umbra, οι οποίες κατέγραψαν ζημιές σε αρκετές περιοχές των εγκαταστάσεων. Δορυφορικές εικόνες που εξέτασε το CNN έδειξαν πιο καθαρά την ίδια ζημιά, με μαύρους καπνούς να υψώνονται από πολλαπλά σημεία.
Η ηλεκτρική υποδομή της εγκατάστασης - περιλαμβανομένου του κεντρικού κτιρίου παροχής ρεύματος, των γεννητριών έκτακτης ανάγκης και των εφεδρικών μονάδων - καταστράφηκε επίσης, σύμφωνα με τον ΔΟΑΕ. Η εκτίμηση αυτή επιβεβαιώνεται και από τους δύο Αμερικανούς αξιωματούχους, οι οποίοι δήλωσαν ότι η ηλεκτροδότηση διακόπηκε στα υπόγεια επίπεδα όπου φυλάσσονται οι φυγοκεντρητές.
Αυτό το σκέλος της επιχείρησης θεωρείται κρίσιμο, καθώς μεγάλο μέρος της εγκατάστασης είναι υπόγειο και βαριά οχυρωμένο. Συνεπώς, η διακοπή ρεύματος είναι ο πλέον αποτελεσματικός τρόπος να επηρεαστεί ο υπόγειος εξοπλισμός.
Δεν φαίνεται να υπήρξαν άμεσες ζημιές στους υπόγειους χώρους, σύμφωνα με τον ΔΟΑΕ. Ωστόσο, η διακοπή ηλεκτροδότησης στην υπόγεια αίθουσα των καταρρακτών «ενδέχεται να προκάλεσε ζημιές στις φυγοκεντρικές μηχανές».
Η εγκατάσταση της Νατάνζ περιλαμβάνει έξι υπέργεια και τρία υπόγεια κτίρια, δύο εκ των οποίων μπορούν να φιλοξενήσουν έως 50.000 φυγοκεντρητές, σύμφωνα με την Πρωτοβουλία για την Πυρηνική Απειλή (NTI). Οι φυγοκεντρητές είναι μηχανές που εμπλουτίζουν ουράνιο με περιστροφή του αερίου σε υψηλές ταχύτητες.
Δεν έχει αναφερθεί ευρύτερη ραδιολογική επίπτωση. «Το επίπεδο ραδιενέργειας εκτός των εγκαταστάσεων του Νατάνζ παραμένει σταθερό και εντός των κανονικών ορίων», ανέφερε ο ΔΟΑΕ. Ωστόσο, προστέθηκε πως εντός των εγκαταστάσεων παρατηρείται «ραδιολογική και χημική μόλυνση», αν και τα επίπεδα είναι διαχειρίσιμα.
Ισφαχάν
Η έκταση της ζημιάς στην πυρηνική εγκατάσταση του Ισφαχάν στο κεντρικό Ιράν ήταν δυσκολότερο να προσδιοριστεί αμέσως μετά την επίθεση, με αντικρουόμενους ισχυρισμούς από Τεχεράνη και Τελ Αβίβ.
Ο Μπεχρούζ Καμαλβάντι, εκπρόσωπος του Οργανισμού Ατομικής Ενέργειας του Ιράν, δήλωσε ότι οι ζημιές - στο μεγαλύτερο πυρηνικό ερευνητικό συγκρότημα της χώρας - ήταν περιορισμένες.
Σύμφωνα με τον Καμαλβάντι, ορισμένος εξοπλισμός είχε μετακινηθεί προληπτικά πριν την επίθεση. Ένα υπόστεγο υπέστη πυρκαγιά, χωρίς να υπάρχει κίνδυνος ραδιενεργής μόλυνσης.
Το Ισραήλ ωστόσο υποστήριξε ότι οι ζημιές ήταν σημαντικές. Εκπρόσωπος των Ισραηλινών Αμυντικών Δυνάμεων δήλωσε το Σάββατο ότι η εγκατάσταση υπέστη «σοβαρά πλήγματα».
Η εγκατάσταση, που ανεγέρθηκε με κινεζική στήριξη και τέθηκε σε λειτουργία το 1984, απασχολεί περίπου 3.000 επιστήμονες και, σύμφωνα με την NTI, θεωρείται πιθανό να αποτελεί τον πυρήνα του πυρηνικού προγράμματος του Ιράν.
Λειτουργεί τρεις μικρούς ερευνητικούς αντιδραστήρες κινεζικής προέλευσης, καθώς και εγκατάσταση μετατροπής, μονάδα παραγωγής καυσίμου, μονάδα επένδυσης ζιρκονίου και διάφορα εργαστήρια.
Ο Ισραηλινός στρατός δήλωσε ότι διαθέτει «συγκεκριμένες πληροφορίες» πως το Ιράν προχωρούσε στην κατασκευή πυρηνικής βόμβας στην εγκατάσταση του Ισφαχάν. Η Τεχεράνη το διαψεύδει, επιμένοντας ότι το πρόγραμμά της είναι αποκλειστικά ειρηνικό.
Φόρντο
Το εργοστάσιο εμπλουτισμού Φόρντο αποτελεί μία από τις πιο δύσκολες τοποθεσίες για στοχοποίηση, καθώς είναι θαμμένο βαθιά σε ορεινή περιοχή κοντά στο Κομ, στο βόρειο Ιράν. Εκεί στεγάζονται προηγμένες φυγοκεντρικές μηχανές για εμπλουτισμό ουρανίου σε υψηλή καθαρότητα.
Το Ισραήλ στοχοποίησε την εγκατάσταση την Παρασκευή, αλλά σύμφωνα με τον ΔΟΑΕ δεν υπέστη ζημιές, ενώ ο ισραηλινός στρατός δεν έχει ισχυριστεί το αντίθετο. Ιρανικά μέσα μετέδωσαν ότι η αεράμυνα κατέρριψε ισραηλινό drone κοντά στην εγκατάσταση.
Η τύχη του Φόρντο θα μπορούσε να κρίνει την αποτελεσματικότητα των ισραηλινών πληγμάτων.
Το 2023, ο ΔΟΑΕ είχε επιβεβαιώσει ότι βρέθηκαν σωματίδια ουρανίου με καθαρότητα 83,7% - κοντά στο όριο του 90% που απαιτείται για την κατασκευή πυρηνικής βόμβας - στις εγκαταστάσεις του Φόρντο.
«Αν το Φόρντο παραμείνει επιχειρησιακό, οι ισραηλινές επιθέσεις ενδέχεται να επιβραδύνουν ελάχιστα την πορεία του Ιράν προς την απόκτηση βόμβας», έγραψε την Παρασκευή ο Τζέιμς Μ. Άκτον, διευθυντής του Προγράμματος Πυρηνικής Πολιτικής στο Carnegie Endowment for International Peace.
Ο Άκτον εκτίμησε ότι το Ισραήλ ίσως κατάφερε να καταστρέψει την είσοδο των εγκαταστάσεων, αλλά δύσκολα θα έχει επηρεάσει σημαντικό μέρος της υποδομής στο εσωτερικό.
