Πρόκειται για την πρώτη εικόνα που καταγράφηκε από το νέο όργανο VTF (Visible Tunable Filter) του ηλιακού τηλεσκοπίου Daniel K. Inouye της Εθνικής Υπηρεσίας Επιστημών των ΗΠΑ. Το όργανο μπορεί να δημιουργήσει μια κοντινότερη από ποτέ, τρισδιάστατη εικόνα του τι συμβαίνει στην επιφάνεια του Ήλιου.
Η υψηλής ανάλυσης λήψη αποκαλύπτει ένα σύμπλεγμα σκοτεινών ηλιακών κηλίδων, σε μεγέθη ηπείρων, κοντά στο κέντρο της εσωτερικής ατμόσφαιρας του Ήλιου, σε κλίμακα 10 χιλιομέτρων ανά pixel.
Οι εν λόγω κηλίδες υποδηλώνουν περιοχές έντονης μαγνητικής δραστηριότητας, όπου είναι πιθανό να σημειωθούν ηλιακές εκλάμψεις και στεμματικές εκπομπές μάζας (CMEs - τεράστια νέφη πλάσματος και μαγνητικών πεδίων που εκτινάσσονται από την εξωτερική ατμόσφαιρα του Ήλιου.
Εικόνες τέτοιας ακρίβειας, όπως αυτή που λήφθηκε στις αρχές Δεκεμβρίου, αποτελούν ένα σημαντικό μέσο προκειμένου οι επιστήμονες να μελετήσουν και να προβλέψουν δυνητικά επικίνδυνες ηλιακές καιρικές συνθήκες, δήλωσε στο CNN ο Friedrich Woeger, επιστήμονας του προγράμματος οργάνων του ηλιακού τηλεσκοπίου NSF Inouye.
«Αυτές οι εκρήξεις από τον Ήλιο μπορούν να αλληλεπιδράσουν με το ηλεκτρομαγνητικό πεδίο του πλανήτη μας, προκαλώντας διαταραχές σε βασικές υποδομές, όπως τα ηλεκτρικά δίκτυα και τα δορυφορικά δίκτυα επικοινωνιών», εξήγησε ο Woeger και πρόσθεσε: «πρέπει να κατανοήσουμε τη φυσική αυτών των φαινομένων και τον τρόπο με τον οποίο μπορεί να επηρεάσουν την τεχνολογία μας – και κατ’ επέκταση τη ζωή μας».
Ο Ήλιος περνά από περιόδους υψηλής και χαμηλής μαγνητικής δραστηριότητας μέσα σε έναν κύκλο 11 ετών. Τον περασμένο Οκτώβριο, έφτασε στο αποκορύφωμα της δραστηριότητάς του, το οποίο ονομάζεται ηλιακό μέγιστο. Στο διάστημα αυτό οι μαγνητικοί πόλοι του ήλιου αντιστρέφονται και εμφανίζονται περισσότερες κηλίδες στην επιφάνειά του.
Το ηλιακό μέγιστο αναμένεται να διαρκέσει αρκετούς μήνες, οπότε είναι η κατάλληλη στιγμή για το τηλεσκόπιο Inouye να εντείνει τις δοκιμές των οργάνων του και να συλλέξει θεαματικές εικόνες της ηλιακής επιφάνειας.
First image from the world’s largest solar telescope captures the sun in unheard-of detail https://t.co/x2EKZkm27a
— CTV News (@CTVNews) April 30, 2025
Τι αποκαλύπτουν οι ηλιακές κηλίδες
Όπως η σούπα που βράζει στη φωτιά, η θερμότητα διαφεύγει από τον πυρήνα του Ήλιου και ανεβαίνει στην επιφάνειά του μέσω ρευστών κινήσεων, εξήγησε στο CNN ο ερευνητής στο Συνεργατικό Ινστιτούτο Περιβαλλοντικής Έρευνας του Πανεπιστημίου του Κολοράντο Mark Miesch.
Οι ηλιακές κηλίδες είναι συμπλέγματα στα πολύπλοκα μαγνητικά πεδία του άστρου που εμποδίζουν τη θερμότητα να φτάσει στην επιφάνεια, γι’ αυτόν τον λόγο, εκπέμπουν λιγότερο φως από άλλες περιοχές του Ήλιου, φαίνονται πιο σκοτεινές στις εικόνες και είναι πιο κρύες από το περιβάλλον τους, πρόσθεσε.
Η επιφάνεια του Ήλιου έχει στρώματα παρόμοια με αυτά ενός κρεμμυδιού, με διαφορετικές πυκνότητες και θερμοκρασίες. «Συντονιζόμενο» σε διαφορετικά μήκη κύματος και χρώματα, όπως ένας ραδιοφωνικός δέκτης, το όργανο VTF προσφέρει έναν τρόπο να διερευνηθούν αυτά τα στρώματα και να παρατηρηθεί τι συμβαίνει μεταξύ τους, εξήγησε ο Miesch.
Σε αντίθεση με μια κοινή φωτογραφική κάμερα που καταγράφει ταυτόχρονα πολλαπλά μήκη κύματος, το VTF ένα φασματοπολωσίμετρο απεικόνισης – φιλτράρει και καταγράφει το φως κατά μήκος ενός και μόνο μήκους κύματος κάθε φορά.
Μέσα σε λίγα δευτερόλεπτα, το πανίσχυρο όργανο συλλέγει εκατοντάδες λήψεις μέσω των διαφορετικών φίλτρων και τις συνθέτει σε ένα τρισδιάστατο στιγμιότυπο. Οι ερευνητές μπορούν να χρησιμοποιήσουν τις εικόνες του VTF για να μελετήσουν τη θερμοκρασία, την πίεση, την ταχύτητα και τη δομή του μαγνητικού πεδίου σε διαφορετικά στρώματα της ηλιακής ατμόσφαιρας.
