Ο καθηγητής του Τμήματος Δημοσιογραφίας και Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, έχοντας συνεργαστεί στο παρελθόν με την Deutsche Welle αναλύει τα όσα συνέβησαν στην Bundestag κατά τη διάρκεια της ημέρας, αλλά και τον απόηχο που δημιουργήθηκε στη Γερμανία μετά την πρώτη «άκαρπη» ψηφοφορία ανάδειξης καγκελάριου. «Οι Γερμανοί δεν είναι συνηθισμένοι στο απρόβλεπτο» τονίζει χαρακτηριστικά, ενώ χαρακτηρίζει τον Φρίντριχ Μερτς ως έναν «τραυματισμένο» καγκελάριο.
Επίσης, ο διακεκριμένος ακαδημαϊκός πηγαίνοντας ένα βήμα παρακάτω την κουβέντα υπογραμμίζει την πολιτική αβεβαιότητα που μαστίζει πολλές χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, τονίζοντας την ανάγκη που υπάρχει σήμερα περισσότερο από ποτέ για ένα «κάλεσμα αφύπνισης που θα δώσει απάντηση σε αυτή την αταξία που δείχνει να κυριαρχεί».
Συνέντευξη στον Θωμά Καλέση
-Κύριε Παναγιώτου με τη... δεύτερη μεν, ωστόσο έχουμε «λευκό καπνό» στη Γερμανία ως προς την ανάδειξη καγκελάριου.
Πράγματι, η επιλογή των Γερμανών να πάνε σε άμεση δεύτερη ψηφοφορία αποδείχθηκε πολιτικά αναγκαία, αλλά και ουσιαστικά αποτελεσματική, προκειμένου να μείνουν πίσω οι αρνητικές εντυπώσεις που δημιουργήθηκαν από την πρώτη ψηφοφορία. Αυτό σημαίνει, ότι πολύ γρήγορα καλύφθηκε η πολύ δυσάρεστη εξέλιξη που δημιουργήθηκε.
Να σημειωθεί δε, ότι επειδή ο Φ. Μερτς ψηφίστηκε από εννέα επιπλέον βουλευτές, αυτούς δηλαδή που χρειαζόταν για να εκλεγεί από την πρώτη φορά, επίσης είναι σημειολογικό και θα πρέπει να το προσέξουμε, καθώς δείχνει να έγινε κατανοητό από τους βουλευτές ότι θα πρέπει να ψηφιστεί και να εκλεγεί ένας καγκελάριος με ισχύ ώστε να ανταποκριθεί στις πολλές προκλήσεις που θα αντιμετωπίσει η χώρα.
Κάποιος θα μπορούσε να πει για τον Μερτς ότι «τραυματισμένος» μεν αλλά καγκελάριος γιατί στο τέλος το αποτέλεσμα μετράει, ωστόσο δεν παύει να πρόκειται για κάτι που θα το κουβαλά ως νέος ηγέτης της Γερμανίας. Ήδη δηλαδή από το ξεκίνημα νομίζω πως μπαίνει στα πολύ βαθιά κι αν πριν το στοίχημα στο οποίο καλούνταν να ανταποκριθεί ήταν ένα, τώρα ο πήχης δείχνει να έχει σηκωθεί ακόμη ψηλότερα εξαιτίας του αποτελέσματος της πρώτης ψηφοφορίας. Τούτο εν' ολίγοις σημαίνει ότι δεν υπάρχει περίοδος χάριτος και ότι πρέπει με πυγμή να αποδείξει ότι κάνει τη διαφορά και σε σχέση με τον Όλαφ Σολτς ο οποίος στο παρελθόν κατηγορήθηκε πολλές φορές ως "άχρωμος" και "άοσμος" καγκελάριος.
-Πάντως αμέσως μετά την πρώτη ψηφοφορία προκλήθηκε σάλος και σ' αυτό έσπευσαν να βοηθήσουν και τα ΜΜΕ της χώρας...
Κοιτάξτε, είναι γεγονός πως η Γερμανία δεν είναι συνηθισμένη στο απρόβλεπτο και όπως καταλαβαίνετε αυτό ήταν κάτι που αν δεν άλλαζε θα επηρέαζε πολύ την εκλογική διαδικασία, ενώ παράλληλα θα άφηνε σοβαρά «τραυματισμένο» τον υποψήφιο καγκελάριο.
Διότι αυτή η ψηφοφορία δημιούργησε αμέσως σχεδόν - κι αυτό φάνηκε ήδη από τις πρώτες αντιδράσεις - ένα πολύ έντονο κλίμα αβεβαιότητας, το οποίο μάλιστα τούτη την ώρα δείχνει να κυριαρχεί και παγκόσμια. Όσοι πήραν αυτές τις αποφάσεις, θα έπρεπε να είχαν λάβει υπόψη αυτή την πιθανότητα. Το πού θα μπορούσε δηλαδή να οδηγήσει αυτή την εξέλιξη και η κατάσταση που πήγε να δημιουργήσει.
Αν μάλιστα συνδυάσουμε την εξέλιξη αυτή με την απόφαση για την κατάταξη του AfD ως ακροδεξιό κόμμα, η αβεβαιότητα για το πολιτικό σκηνικό της Γερμανίας θα μεγάλωνε ακόμη περισσότερο. Κι ένα τέτοιο σκηνικό θα επηρέαζε σίγουρα και την ίδια την Ευρωπαϊκή Ένωση.
Όπως τονίσατε κι εσείς, πρόκειται για κάτι πρωτόγνωρο, κάτι που ενδεχομένως να έχει να κάνει και με το γεγονός ότι ο υποψήφιος καγκελάριος Μερτς, δεν έδειξε άμεσα μια πολιτική ευελιξία. Θυμίζω ότι το 1984 ο Χέλμουτ Κολ συγκέντρωσε μόνο πέντε επιπλέον ψήφους, όμως κατόρθωσε να διατηρήσει τη σταθερότητα, επειδή υποσχέθηκε σε όλα τα στελέχη της Κοινοβουλευτικής Ομάδας ότι τους προορίζει για υπουργούς. Αντιθέτως ο Μερτς, πριν ακόμα γίνει ψηφοφορία είχε ανακοινώσει ήδη ποιους θα χρησιμοποιούσε σε κυβερνητικές θέσεις. Κάτι, που θα μπορούσε να λειτουργήσει αρνητικά.
-Αυτή η διαδικασία και το σημερινό της αποτέλεσμα, πιστεύετε ότι αλλάζει κάτι στον πολιτικό σχεδιασμό, παρά το γεγονός ότι ο Μερτς κατάφερε να επικρατήσει στη νέα ψηφοφορία;
Σίγουρα του στερεί αυτό το οποίο έχει ως πλεονέκτημα οποισδήποτε αρχηγός κράτους εκλέγεται, τον χαρακτήρα δηλαδή του απόλυτου κυρίαρχου του παιχνιδιού για τα επόμενα δύο έτη. Η σημερινή εξέλιξη υπονομεύει σε πολύ μεγάλο βαθμό την ελευθερία κινήσεων που θα είχε, ενώ παράλληλα στέλνει κι ένα πολύ ηχηρό μήνυμα για την πορεία των πολιτικών αποφάσεων.
Ταυτόχρονα του στερεί, αυτό που είναι αναγκαίο - όπως τόνισα και πριν- δηλαδή την αποφασιστικότητα, η οποία είναι απαραίτητη προκειμένου να καταφέρει να διαχειριστεί μια δύσκολη κατάσταση. Ας μην ξεχνάμε ότι ο Μερτς αναλαμβάνει, σε μια εποχή που απαιτούνται τολμηρές πολιτικές αποφάσεις για τη χώρα του. Κι είναι ενδιαφέρον να δούμε σε ποιο θα βαθμό θα μπορέσει ένας «σοβαρά τραυματισμένος» αρχηγός κράτους και δη καγγελάριος να πάρει με θάρρος τις αποφάσεις αυτές που απαιτούνται.
-Θεωρείτε ότι όλη αυτή η πολιτική αστάθεια που δεν είναι τωρινό φαινόμενο για την Γερμανία στο βάθος δείχνει...AfD;
Αυτό δεν μπορώ να το γνωρίζω, ωστόσο βρισκόμαστε σε μια κατάσταση την οποία το ακροδεξιό αυτό κόμμα δείχνει να την εκμεταλλεύεται, όπως κάθε αντισυστημική ομάδα προσπαθεί να εκμεταλλευτεί ενδεχόμενη πολιτική αστάθεια σε μια χώρα, στον βαθμό βέβαια που μπορείς να θεωρήσεις ένα κόμμα αντισυστημικό όταν έχει καταλάβει ουσιαστικά μια τόσο εξέχουσα θέση στις τελευταίες εκλογές.
Άρα, αυτού του είδους οι δυνάμεις με την ατζέντα που έχουν και εκπροσωπούν, της αποφασιστικότητας και της ας πούμε επιβολής αποφάσεων, έχουν σαφέστατα ένα πολύ συγκεκριμένο πλεονέκτημα έναντι των άλλων δυνάμεων που στηρίζονται περισσότερο στη διαβούλευση.
Τώρα, η ατζέντα του AfD φαντάζει ως μια επιθυμητή ατζέντα για τη Γερμανία γιατί ουσιαστικά προβάλλει τη σταθερότητα, έναντι μιας αταξίας που εκπροσωπούν οι άλλες πολιτικές δυνάμεις. Κάτι που δεν είναι και ό,τι καλύτερο για τη χώρα τη δεδομένη χρονική στιγμή.
-Μια χώρα που μαστίζεται από πολιτική αστάθεια εδώ και αρκετό καιρό. Για παράδειγμα το SPD στις πρόσφατες εκλογές, σημείωσε το υψηλότερο χαμηλό στην ιστορία του...
Ασφαλώς και αυτό το γεγονός έρχεται να ενισχύσει την ήδη υπάρχουσα αστάθεια στη χώρα, ωστόσο αυτό είναι δεν είναι κάτι που συμβαίνει μόνο στη Γερμανία. Αφορά και εμάς τους ίδιους και μάλιστα άμεσα. Είναι κι αυτή μια συζήτηση που πρέπει να γίνει και στη χώρα μας, υπό το πρίσμα του να κατανοήσουμε το γεγονός πως όταν διανύουμε μια περίοδο αστάθειας, στο διάστημα της οποίας δοκιμάζονται σοβαρές σταθερές του συστήματος, δεν έχουμε την πολυτέλεια να βιώνουμε τέτοιου είδους περιπέτειες.
-Και άραγε τι μπορούμε να περιμένουμε στο άμεσο μέλλον σε σχέση με την ΕΕ, έχοντας ως βάση πάντα, αυτό που συνέβη σήμερα στη Γερμανία;
Αυτό πράγματι είναι ένα κρίσιμης σημασίας ζητούμενο, διότι θα πρέπει να δούμε όλα αυτά τα γεγονότα ως κομμάτι ενός ευρύτερου ψηφιδωτού που ονομάζεται Ευρώπη.
Το αποτέλεσμα των εκλογών στη Ρουμανία, το αποτέλεσμα της πρώτης ψηφοφορίας σήμερα στη Γερμανία, το τι γίνεται με την Μαρίν Λεπέν στη Γαλλία, οι αποφάσεις και οι κατευθύνσεις που παίρνει ο πρόεδρος Τραμπ, όπως η ενίσχυση των σχέσεων με την Τουρκία και η υπονόμευση της Ευρώπης κλπ. δείχνουν ότι πρέπει να ξεπεράσουμε μια μεγάλη δοκιμασία και να κερδίσουμε ένα «στοίχημα» για το μέλλον της Ενωμένης Ευρώπης.
Σήμερα ίσως περισσότερο από ποτέ, απαιτείται ένα κάλεσμα αφύπνισης για να μπορέσουμε να απαντήσουμε σ' αυτού τους είδους την αταξία που δείχνει να είναι κυρίαρχο φαινόμενο.
-Ποιά είναι αυτά τα ζητήματα πρώτης γραμμής που καλείται να αντιμετωπίσει άμεσα ο νέος καγκελάριος; Για παράδειγμα είναι η μετανάστευση ένα τέτοιο ζήτημα, στο οποίο μάλιστα ποντάρει ιδιαιτέρως και το AfD;
Πράγματι το μεταναστευτικό, έχει ένα ειδικό βάρος για τον Γερμανό ψηφοφόρο, δεν είναι όμως αυτό που αν δεν επιλυθεί άμεσα θα επιβαρύνει την κατάσταση. Νομίζω βασικό ζητούμενο αυτή τη στιγμή, είναι η θέση της γερμανικής οικονομίας μέσα στο παγκόσμιο περιβάλλον του ανταγωνισμού και του εμπορικού πολέμου των δασμών και κατά δεύτερον το θέμα των τρομοκρατικών επιθέσεων που δεχόταν η Γερμανία πριν από τις εκλογές και η μείωσή τους αμέσως μετά.
Και σίγουρα, ένα από τα ζητήματα που θα κληθεί να αντιμετωπίσει άμεσα είναι το να δώσει ελπίδα και κατεύθυνση σε μία χώρα η οποία χρειάζεται αυτά τα δύο στοιχεία περισσότερο από ποτέ. Σε μία χώρα που απαιτεί δηλαδή περισσότερες επενδύσεις για τον εκσυγχρονισμό της, που απαιτεί νέες αγορές και ενίσχυση των γερμανικών εξαγωγών, ώστε να εξακολουθήσει να έχει την ανταγωνιστικότητα που είχε και στο παρελθόν. Διότι τώρα βιώνουμε ένα μοντέλο αλλαγής. Π.χ. πάμε από την βαριά βιομηχανία στην τεχνολογική επανάσταση και ολόκληρη η Ευρώπη, μαζί με τη Γερμανία καλείται να προσαρμοστεί σε αυτές τις νέες συνθήκες.
Έτσι λοιπόν, μπορεί το μεταναστευτικό να έχει το ειδικό συμβολικό βάρος για τους Γερμανούς ψηφοφόρους, αλλά θα πρέπει να λάβουμε υπόψη ότι αυτό που ζητάει ο κόσμος είναι περισσότερη δουλειά, καθώς επίσης και διατήρηση και διασφάλιση της ευημερίας η οποία νιώθουν, ότι τα τελευταία χρόνια κινδυνεύει άμεσα.
*O Νίκος Παναγιώτου είναι καθηγητής στο Τμήμα Δημοσιογραφίας και Μέσων Μαζικής Επικοινωνίας του ΑΠΘ, ενώ έχει συναργαστεί στο παρελθόν με την Deutsche Welle.
