Οι διαβουλεύσεις διήρκεσαν πάνω από έναν χρόνο, με αντικείμενο την πρόταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για τη δημιουργία του Ευρωπαϊκού Αμυντικού Βιομηχανικού Προγράμματος (EDIP) - μέρος μιας ευρύτερης προσπάθειας επανεξοπλισμού, η οποία επιταχύνθηκε μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία το 2022 και τους φόβους που αυτή προκάλεσε.
Το μεγαλύτερο μέρος της συζήτησης επικεντρώθηκε στο ποια προϊόντα και εταιρείες θα είναι επιλέξιμες για χρηματοδότηση. Η Γαλλία προώθησε αυστηρούς κανόνες υπέρ της ευρωπαϊκής παραγωγής, ενώ χώρες όπως η Ολλανδία ζήτησαν μεγαλύτερη ευελιξία, ώστε να μπορούν να αγοράζουν οπλικά συστήματα και από χώρες όπως οι Ηνωμένες Πολιτείες, το Ηνωμένο Βασίλειο και άλλοι εταίροι.
Σύμφωνα με τον τελικό συμβιβασμό, τουλάχιστον το 65% του κόστους των εξαρτημάτων κάθε προϊόντος που θα χρηματοδοτείται από το πρόγραμμα πρέπει να προέρχεται από την ΕΕ ή από ορισμένες συνδεδεμένες χώρες, με κάποιες εξαιρέσεις.
Οι πρέσβεις των 27 κρατών - μελών της ΕΕ αναμένεται να εγκρίνουν τη συμφωνία τη Δευτέρα (17/06), σύμφωνα με ανώνυμες δηλώσεις των ιδίωνν των διπλωματών. Έπειτα, η συμφωνία θα τεθεί σε διαπραγμάτευση με το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, πριν μπορέσει να τεθεί σε ισχύ.
Δέκα χώρες - η Ολλανδία, η Εσθονία, η Λετονία, η Λιθουανία, η Τσεχία, η Βουλγαρία, η Ρουμανία, η Κροατία, η Σλοβακία και η Φινλανδία - υποστήριξαν ότι οι κανόνες θα έπρεπε να λαμβάνουν περισσότερο υπόψη την επείγουσα ανάγκη ενίσχυσης της ευρωπαϊκής άμυνας.
«Υποστηρίζουμε πλήρως τον στόχο ενίσχυσης της ευρωπαϊκής ασφάλειας και ανθεκτικότητας μέσω αυξημένης αμυντικής συνεργασίας και επενδύσεων», ανέφεραν σε κοινή τους δήλωση. «Ωστόσο, αντιμετωπίζουμε μια άμεση απειλή για τα ευρωπαϊκά εδάφη και τα συμφέροντα».
Οι ίδιες χώρες σημείωσαν ότι η ευρωπαϊκή αμυντική βιομηχανία εξακολουθεί να εξαρτάται - ιδιαίτερα βραχυπρόθεσμα και μεσοπρόθεσμα - από κρίσιμα εξαρτήματα, τεχνολογίες και τεχνογνωσία από τρίτες, ομονοούσες χώρες, ιδίως από διατλαντικούς συμμάχους.
Παρά τις αντιρρήσεις τους, οι δέκα χώρες τόνισαν ότι δεν θα εμποδίσουν την έναρξη των διαπραγματεύσεων με το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο.
Αξιωματούχοι της ΕΕ αναγνώρισαν ότι ο προϋπολογισμός των 1,5 δισ. ευρώ για το πρόγραμμα είναι μικρός σε σχέση με τις ανάγκες του αμυντικού τομέα, ωστόσο επισήμαναν ότι τα κριτήρια επιλεξιμότητας συζητήθηκαν με ένταση, καθώς στο μέλλον το πρόγραμμα μπορεί να λάβει σημαντικά μεγαλύτερη χρηματοδότηση.
