Όπως τόνισε στο OPEN, κύρια προτεραιότητα αποτελεί η διασφάλιση της ασφάλειας των Ελλήνων πολιτών που βρίσκονται στο Ισραήλ.
«Το πυρηνικό πρόγραμμα της Τεχεράνης εξακολουθεί να συνιστά αποσταθεροποιητικό παράγοντα»
Ο κ. Γεραπετρίτης είπε πως πρόκειται για μία κατάσταση «ιδιαιτέρως κρίσιμη» και τόνισε πως οι διαπραγματεύσεις μεταξύ ΗΠΑ και Ιράν είναι σε εξέλιξη, με το πυρηνικό πρόγραμμα της Τεχεράνης να εξακολουθεί να συνιστά αποσταθεροποιητικό παράγοντα.
Στόχος, σύμφωνα με τον υπουργό Εξωτερικών, είναι η αποφυγή περαιτέρω έντασης, ενώ τόνισε πως η διεθνής κοινότητα οφείλει να συντονίσει τις προσπάθειές της ώστε να αποτραπεί μια ευρύτερη ανάφλεξη στην περιοχή -την οποία χαρακτήρισε εξαιρετικά εύθραυστη.
Μιλώντας για τις Ηνωμένες Πολιτείες, είπε πως η Ουάσινγκτον προσπαθεί να ελέγξει την κατάσταση και πρέπει να έχει ενεργό ρόλο.
Αναλυτικά η συνέντευξη του υπουργού Εξωτερικών:
Κύριε Υπουργέ, ευχαριστούμε που ήρθατε. Η συγκυρία είναι τέτοια που μας βρήκε - δεν ξέρω αν κοιμηθήκατε το βράδυ…
Γ. ΓΕΡΑΠΕΤΡΙΤΗΣ: Είχαμε άλλη μια άγρυπνη νύχτα, δυστυχώς, όχι για καλό λόγο. Τα χαράματα, όπως γνωρίζετε, είχαμε την επίθεση του Ισραήλ στο Ιράν. Έπρεπε πολύ εγκαίρως να ενεργοποιηθεί ένας ολόκληρος μηχανισμός στο Υπουργείο Εξωτερικών, η Μονάδα Διαχείρισης Κρίσεων, έτσι ώστε να μπορέσουμε να αντιμετωπίσουμε τα άμεσα ζητούμενα που είναι η ασφάλεια των Ελλήνων πολιτών στο Ισραήλ, στο Ιράν και την ευρύτερη περιοχή.
Τι εικόνα έχουμε εμείς για την επίθεση αυτή; Το Ισραήλ συνεχίζει την επίθεση. Περιμένουμε όμως, την αντίδραση του Ιράν.
Γ. ΓΕΡΑΠΕΤΡΙΤΗΣ: Νομίζω ήταν μια σημαντική κλιμάκωση και μάλιστα εν μέσω διαπραγματεύσεων, οι οποίες γίνονταν μεταξύ του Ιράν και των Ηνωμένων Πολιτειών για τη διαχείριση του πυρηνικού οπλοστασίου του Ιράν. Η πραγματικότητα είναι ότι το πυρηνικό οπλοστάσιο του Ιράν αποτελεί εν δυνάμει έναν αποσταθεροποιητικό παράγοντα στην περιοχή. Από την άλλη πλευρά, εκείνο το οποίο τώρα είναι ζητούμενο είναι να υπάρξει ψυχραιμία, να μην υπάρξει περαιτέρω κλιμάκωση. Βεβαίως και αναμένουμε, όπως αντιλαμβάνεστε, τα αντίποινα εκ μέρους του Ιράν. Νομίζω πρέπει να υπάρχει μια μεγάλη κινητοποίηση και σε αυτό θα συμβάλλει και η Ελλάδα, ως εκλεγμένο μέλος του Συμβουλίου Ασφαλείας. Ήδη εγώ έχω ξεκινήσει τις επικοινωνίες με τους συμμάχους μας στην ευρύτερη περιοχή, οι οποίοι και εκείνοι βρίσκονται σε μία κατάσταση μεγάλης επαγρύπνησης. Νομίζω απαιτείται μια μεγάλη συμμαχία, έτσι ώστε να μπορέσουμε να αποφύγουμε την περαιτέρω κλιμάκωση. Αυτή την ώρα, όμως, επικρατεί πολύ μεγάλη ανησυχία για τις εξελίξεις στην περιοχή. Αποτελεί ένα εν δυνάμει ναρκοπέδιο και καλό είναι να μπορέσουμε όλοι μαζί, και πολυμερώς, μέσω διεθνών οργανισμών, και οι χώρες οι οποίες ασκούν ουσιαστική επιρροή να μπορέσουν να περιορίσουν τη ζημιά.
Υπάρχει κίνδυνος και εμπλοκής των Ηνωμένων Πολιτειών σε όλο αυτό;
Γ. ΓΕΡΑΠΕΤΡΙΤΗΣ: Υπήρξε μία ρητή διαβεβαίωση εκ μέρους του Υπουργού Εξωτερικών των Ηνωμένων Πολιτειών, του Marco Rubio, ότι δεν υπάρχει ανάμιξη των Ηνωμένων Πολιτειών, ούτε πρόκειται να υπάρξει. Παραμένουμε στη δήλωση αυτή. Η πραγματικότητα είναι ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες καταβάλλουν μία σημαντική προσπάθεια έτσι ώστε να ελεγχθεί η κατάσταση στην ευρύτερη περιοχή και ιδίως σε ό,τι αφορά χώρες που αποτελούν, είναι αλήθεια, έναν σημαντικό παράγοντα αποσταθεροποίησης, όπως είναι το Ιράν. Νομίζω ότι ο ρόλος των Ηνωμένων Πολιτειών πρέπει να είναι ενεργός, αλλά για την ώρα δεν φαίνεται η οποιαδήποτε εμπλοκή.
Έχω μία αίσθηση, δεν ξέρω, αλλά είναι δική μου αίσθηση, βέβαια. Καταγράφεται μία αδυναμία να συγκρατηθεί ο κ. Νετανιάχου σε οποιοδήποτε επίπεδο – η αίσθηση που έχουμε είναι ότι ο κ. Τραμπ ουσιαστικά δεν ήθελε να γίνει αυτή η επίθεση, αυτή την αίσθηση έχουμε – και σε πολλά μέτωπα. Είναι πράγματι έτσι όπως το νομίζουμε εμείς, ή έχετε αποκομίσει τέτοια αίσθηση εσείς;
Γ. ΓΕΡΑΠΕΤΡΙΤΗΣ: Είναι πολύ σύνθετη η γεωπολιτική κατάσταση. Νομίζω ότι αυτή την περίοδο, τους τελευταίους 20 μήνες θα έλεγα, βιώνουμε την πιο δύσκολη και επισφαλή κατάσταση μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Και τούτο διότι υπάρχουν πολλές εστίες ανάφλεξης σε παγκόσμιο επίπεδο και εστίες ανάφλεξης, οι οποίες πάντοτε, ιστορικά, δημιουργούν συνθήκες πολύ μεγάλων συρράξεων.
Αυτή τη στιγμή υπάρχει η πραγματικότητα στο Ισραήλ, την οποία όλοι βιώνουμε, η πραγματικότητα στη Γάζα. Η αίσθηση που αποκομίζω είναι ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες επιχειρούν να κατευνάσουν κατά το δυνατόν τα πεδία αντιπαραθέσεων. Είχα διπλή επαφή και με τον Marco Rubio, τους προηγούμενους μήνες, και συζητήσαμε τα θέματα αυτά. Αισθάνομαι ότι αυτή τη στιγμή υπάρχει μια τάση να υπερεκτιμούμε τα εθνικά μας συμφέροντα και να αγνοούμε τους ενδεχόμενους κινδύνους για την παγκόσμια αρχιτεκτονική ασφαλείας. Βρισκόμαστε σε μια περίοδο μεγάλου κλονισμού της αρχιτεκτονικής ασφαλείας, όπως έχει διαμορφωθεί μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, ακόμη και αμφισβήτησης των μεγάλων διεθνών οργανισμών, της διεθνούς πολυμέρειας, του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών. Αυτά δυστυχώς, δεν είναι καλά μηνύματα και θα πρέπει να καταβάλλουμε όλοι πολύ μεγάλη προσπάθεια. Και ο ρόλος, τον οποίο επιτελεί η Ελλάδα, θα μου επιτρέψετε να πω, είναι σε αυτό το πεδίο εξαιρετικά σημαντικός. Χθες, είχαμε μια ψηφοφορία στη Γενική Συνέλευση του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών. Ένα ψήφισμα, το οποίο αφορούσε τη Γάζα για την άμεση κατάπαυση του πυρός, την απελευθέρωση των ομήρων και την άρση του αποκλεισμού, έτσι ώστε να υπάρχει ανθρωπιστική βοήθεια, η οποία θα μπορέσει να αμβλύνει μια κατάσταση, η οποία έχει περιέλθει σε μια μείζονα κρίση ανθρωπιστική.
Άρα, δεν είμαστε 100-0 υπέρ του Ισραήλ.
Γ. ΓΕΡΑΠΕΤΡΙΤΗΣ: Δεν νομίζω ότι μας κατηγόρησε κανείς ότι είμαστε 100-0 υπέρ του Ισραήλ.
Η αντιπολίτευση.
Γ. ΓΕΡΑΠΕΤΡΙΤΗΣ: Κοιτάξτε, θέλω να κάνω μια τοποθέτηση για το ζήτημα αυτό. Σε ό,τι αφορά τα ζητήματα τα γεωπολιτικά και τα εθνικά, είναι καλό να υπάρχει πάντοτε μια εγκράτεια και να μην μπαίνουν όλα στον μύλο της πολιτικής αντιπαράθεσης. Η Ελλάδα έχει τηρήσει μια στάση αρχής σε όλα τα ζητήματα που αυτή τη στιγμή ταλανίζουν τον κόσμο, και ειδικά στο ζήτημα της Γάζας. Έχουμε ψηφίσει όλα τα ψηφίσματα του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών. Η ίδια η Ελλάδα ήταν επισπεύδουσα χώρα στη μεγαλύτερη σε έκταση και σημασία Κοινή Δήλωση που έχει υπάρξει για τα θέματα της προστασίας των αμάχων σε ένοπλες συρράξεις και ιδίως της Γάζας, με 80 χώρες ουσιαστικά να συγκηδεμονεύουν το ελληνικό ψήφισμα. Εχθές τοποθετηθήκαμε. Πήγαμε με την πλευρά της ειρήνης, της ειρηνικής επίλυσης των διαφορών. Είναι απολύτως σημαντικό, τη δεδομένη αυτή στιγμή, να υπάρξει όσο το δυνατόν μεγαλύτερη, απρόσκοπτη ανθρωπιστική βοήθεια. Δυστυχώς, βιώνουμε φαινόμενα, τα οποία δεν έχουμε δει στο παρελθόν, όπως, για παράδειγμα, να υπάρχουν επιθέσεις σε βάρος ανθρωπιστικών αποστολών. Αυτό είναι κάτι το οποίο δυστυχώς έχει κλιμακωθεί. Η προστασία της ανθρωπιστικής βοήθειας, η προστασία όλων εκείνων, οι οποίοι επιτελούν λειτούργημα ανθρωπιστικό αλλά και λειτούργημα ενημέρωσης, όπως είναι οι δημοσιογράφοι, νομίζω πρέπει να τυγχάνουν απόλυτης προστασίας.
Παρέμβαση η Ελλάδα έχει κάνει στον Νετανιάχου; Ως σύμμαχοι με το Ισραήλ, επειδή υπάρχει καλή επαφή του κ. Μητσοτάκη με τον κ. Νετανιάχου, παρέμβαση για όλα όσα συμβαίνουν το τελευταίο διάστημα στη Γάζα αλλά και για αυτό που έγινε χθες, αναμένεται να γίνει, νεότερη;
Γ. ΓΕΡΑΠΕΤΡΙΤΗΣ: Η Ελλάδα, όπως γνωρίζετε, είναι στρατηγικός εταίρος του Ισραήλ, αλλά έχει και άριστες σχέσεις με όλες τις αραβικές χώρες της περιοχής. Εγώ ο ίδιος έχω ταξιδέψει επανειλημμένως στην περιοχή. Έχω βρεθεί στην έδρα της Παλαιστινιακής Αρχής, στη Ραμάλλα, δύο φορές. Έχω τακτικότατη επικοινωνία με τον Πρωθυπουργό της Παλαιστινιακής Αρχής. Εμείς είμαστε μεταξύ των επισπευδουσών, σε ό,τι αφορά τη βοήθεια που παρέχεται στην Παλαιστινιακή Αρχή. Και βεβαίως, είμαστε εκείνοι οι οποίοι θα πούμε την απόλυτη αλήθεια. Και το λέμε με θάρρος, διότι οι φίλοι και οι σύμμαχοι οφείλουν να λένε αλήθειες και η αλήθεια είναι ότι αυτή τη στιγμή η κατάσταση έχει πραγματικά ξεφύγει των ορίων. Αντιλαμβανόμαστε την ανάγκη να υπάρξει μια προστασία από απειλή. Αντιλαμβανόμαστε την ανάγκη το Ισραήλ να συμβιώνει αρμονικά και να έχει εγγυήσεις ασφαλείας σε μία εξαιρετικά δύσκολη περιοχή. Από την άλλη πλευρά, αυτό δεν μπορεί να νομιμοποιεί οποιαδήποτε αντίδραση.
Μάλιστα. Πάμε λίγο στο θέμα με τα θαλάσσια πάρκα, το οποίο είναι και στην επικαιρότητα, ακούσαμε τον Πρωθυπουργό να το ανακοινώνει. Σας ασκείται μία κριτική ότι ουσιαστικά, ακόμα και αυτό με τα θαλάσσια πάρκα το κάνουμε με έναν τρόπο ώστε να μην ενοχλήσουμε την Τουρκία. Δηλαδή επιλέγουμε το Ιόνιο και τις Νότιες Κυκλάδες. Είναι έτσι τα πράγματα;
Γ. ΓΕΡΑΠΕΤΡΙΤΗΣ: Επανέρχομαι στη βασική μου τοποθέτηση, ότι, δυστυχώς, η πολιτική αντιπαράθεση έχει οδηγήσει τη συζήτηση για τα εθνικά σε ένα πάρα πολύ χαμηλό επίπεδο. Είτε από άγνοια, είτε για λόγους απλώς μικροκομματικούς, βρισκόμαστε να συζητούμε ζητήματα, τα οποία είναι αντικειμενικά και αποδεδειγμένα. Και, θα μου επιτρέψετε να πω, δεν το κάνω συχνά, αλλά θα μου επιτρέψετε να πω ότι η συζήτηση ερείδεται σε μια βάση υποκρισίας. Αλήθεια, πού ήταν όλοι αυτοί, οι οποίοι σήμερα μέμφονται, ουσιαστικά να χωροθετήσουν τέτοιου τύπου θαλάσσια πάρκα; Πού ήταν εκείνοι, οι οποίοι σήμερα μέμφονται, για να κάνουν τον θαλάσσιο χωροταξικό σχεδιασμό, που στην πραγματικότητα αποτυπώνει για πρώτη φορά σε ένα διεθνές κείμενο τα απώτατα όρια της δυνητικής ελληνικής υφαλοκρηπίδας; Πού ήταν εκείνοι έτσι ώστε να μπορέσουν να πείσουν για τα δικά μας κυριαρχικά δικαιώματα κολοσσούς, όπως είναι η Chevron και η Exxon; Πού είναι όλοι αυτοί, όταν έμπρακτα εμείς, στο πεδίο, αποδεικνύουμε ότι υποστηρίζουμε την κυριαρχία μας και τα κυριαρχικά μας δικαιώματα και όχι μόνο με φληναφήματα. Να σας πω ειδικώς, για τα θαλάσσια πάρκα. Ο Πρωθυπουργός εξήγγειλε πέρυσι, σε μια πολύ μεγάλη διεθνή εκδήλωση, την οποία φιλοξένησε η Ελλάδα, στην εκδήλωση για την προστασία των ωκεανών, δυο θαλάσσια πάρκα. Ένα θαλάσσιο πάρκο στο Ιόνιο και ένα στο Αιγαίο, 8.000 τετραγωνικών χιλιομέτρων. Αυτό ακριβώς συμβαίνει σήμερα. Δηλαδή, έχουμε χωροθετήσει μια έκταση, η οποία είναι πάνω από τα 8.000 τ. χλμ., όπως είχαμε ήδη πει. Η έκταση αυτή χωροθετήθηκε με βάση αμιγώς και μόνο περιβαλλοντικά κριτήρια. Άρα, δεν υπάρχει κανένα γεωπολιτικό κριτήριο σε αυτό. Και επιπλέον, θα πρέπει να είμαι σαφής, αποτελεί την πρώτη δράση στο Αιγαίο. Θα ακολουθήσουν και άλλες δράσεις. Δεν θα μπορούσε να γίνει διαφορετικά. Το Αιγαίο δεν αποτελεί μια ενιαία περιβαλλοντική μονάδα. Προφανώς και θα ακολουθήσουν και περαιτέρω δράσεις για την προστασία των νερών.
Θα πάμε δηλαδή και θα κατεβούμε στο Αιγαίο και πιο κάτω, δηλαδή ουσιαστικά;
Γ. ΓΕΡΑΠΕΤΡΙΤΗΣ: Βεβαίως θα υπάρξει και νέα χωροθέτηση θαλασσίων πάρκων στο μέλλον. Εκείνο το οποίο προτιμήσαμε, και δεν το προτιμήσαμε για κανέναν γεωπολιτικό λόγο – εμείς δεν φοβόμαστε τίποτα και κανέναν – εκείνο το οποίο πράττουμε είναι να ξεκινάμε από τα περιβάλλοντα εκείνα, τα οποία είναι πιο ευαίσθητα οικοσυστήματα. Και το πιο ευαίσθητο οικοσύστημα είναι το οικοσύστημα των νοτίων Κυκλάδων, επειδή έχει τον μεγαλύτερο αριθμό από μικρά και ευάλωτα νησιά.
Δεν περιοριστήκαμε, δηλαδή, λόγω Τουρκίας.
Γ. ΓΕΡΑΠΕΤΡΙΤΗΣ: Δεν υπάρχει καμία περίπτωση να ισχύει αυτό και σε κάθε περίπτωση, ξέρετε, αναμένουμε και τις αντιδράσεις της Τουρκίας. Είναι κάτι το οποίο για εμάς είναι αδιαπραγμάτευτο. Αφορά προστασία περιβάλλοντος και αφορά προστασία των δικών μας δικαιωμάτων που αναγνωρίζονται από το διεθνές δίκαιο.
Το λέω αυτό, το ρωτάει ο Γιάννης φαντάζομαι, με την έννοια ότι ακούμε τον Ερντογάν. Όχι, δεν τον ακούμε, είναι ουσιαστικά αυτό που βγαίνει προς τα έξω. Ότι ο Ερντογάν έρχεται και λέει: παγώνουμε τα πάντα, επί της ουσίας, εφόσον βρισκόμαστε σε μια διαδικασία συζήτησης, ήρεμων νερών κτλ, δεν βγάζουμε ερευνητικά. Ακόμα και τα θαλάσσια πάρκα, μην κάνετε γιατί εγώ το θεωρώ λίγο προκλητικό όλο αυτό κτλ. Είναι μια διαδικασία, δηλαδή, ότι είναι παγωμένα τα πάντα, επί της ουσίας;
Γ. ΓΕΡΑΠΕΤΡΙΤΗΣ: Αγαπητέ μου κ. Στάθη, έχετε δει τον χάρτη του θαλάσσιου χωροταξικού σχεδιασμού;
Νομίζω τον έχω δει, όπως παρουσιάστηκε.
Γ. ΓΕΡΑΠΕΤΡΙΤΗΣ: Θα ήταν ευχής έργο να τον προβάλετε τώρα για να δούμε αν πράγματι η Ελλάδα φοβάται ο,τιδήποτε. Είμαι πάρα πολύ σαφής. Η Ελλάδα δεν πρόκειται ποτέ να ετεροκαθοριστεί, όσο τουλάχιστον υπάρχει η παρούσα κυβέρνηση. Εμείς είμαστε υπέρ της ειρήνης και επιδιώκουμε πάντοτε διαύλους επικοινωνίας και θέλουμε την ειρηνική συνύπαρξη των λαών και γι’ αυτόν τον λόγο, άλλωστε, ξεκινήσαμε και τη συζήτηση με την Τουρκία, έτσι ώστε να μπορούμε να προλαμβάνουμε κρίσεις. Αυτός είναι ο σκοπός μας. Σεβόμαστε προφανώς τις θέσεις, οι οποίες διατυπώνονται. Αναγνωρίζουμε, όμως, ότι αυτή τη στιγμή η Ελλάδα έχει δικαιώματα τα οποία απορρέουν από το διεθνές δίκαιο. Άλλωστε, η Ελλάδα είναι το μέρος εκείνο, το οποίο είναι συμβαλλόμενο στη Σύμβαση του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών για το Δίκαιο της Θάλασσας και άρα δεν υπάρχει ποτέ, σας διαβεβαιώ και το λέω κατηγορηματικά, δεν υπάρχει ποτέ περίπτωση η Ελλάδα να κάνει ο,τιδήποτε σκεπτόμενη στην πραγματικότητα τις αντιδράσεις οποιουδήποτε τρίτου ή της Τουρκίας.
Γιατί; Αυτό ουσιαστικά βάζουν στο τραπέζι κάποιοι, οι οποίοι βρίσκονται… Θα σας πω, ο κ. Σαμαράς, παραδείγματος χάριν το έχει πει κατ’ επανάληψη. Ο κ. Βαληνάκης, πρόσφατα, πρώην υφυπουργός, με εκφράσεις που, εντάξει, είναι βαριές κουβέντες αυτές. Δηλαδή, θέλω να πω ότι ουσιαστικά κάποιοι επιχειρούν ακόμα να σας προσδώσουν - εγώ θα το πω κατευνασμό για να μην πω κάτι άλλο, γιατί το θεωρώ προσβλητικό να το λέω στον Υπουργό Εξωτερικών και στον Πρωθυπουργό της χώρας, τον εκάστοτε λέω εγώ.
Γ. ΓΕΡΑΠΕΤΡΙΤΗΣ: Δυστυχώς, αυτού του τύπου η πολιτική μισαλλοδοξία επικρατεί. Και επικρατεί ιδίως στα εθνικά, διότι τα εθνικά θέματα είναι εκείνα τα οποία διεγείρουν το θυμικό των ανθρώπων. Γι’ αυτόν το λόγο, το θεωρώ βαθύτατα επικίνδυνο. Θα επανέλθω. Όσοι έχουν υπηρετήσει σε δημόσιες θέσεις είναι υπόλογοι απέναντι στην ιστορία και εγώ θα είμαι υπόλογος κάποια στιγμή απέναντι στην ιστορία. Θα έχω όμως να πω πράγματα, τα οποία είναι αντικειμενικά και δεν επιδέχονται αμφισβήτησης. Θα έχω λοιπόν να πω ότι από εκεί που είχαμε εκατοντάδες χιλιάδες παράτυπων μεταναστών να περνούν το Αιγαίο από την Τουρκία, σήμερα έχουμε μια κατάσταση, στην οποία δεν υπάρχουν μετανάστες. Ουσιαστικά, έχει τραπεί σε έναν φιλικό τουρισμό που ενισχύει τις τοπικές οικονομίες. Από εκεί που είχαμε 7.000 παραβιάσεις του εθνικού εναέριου χώρου, σήμερα έχουμε σχεδόν μηδενίσει τις παραβιάσεις. Από εκεί που δεν υπήρχε ούτε ένας χάρτης, ο οποίος να αποτυπώνει τα κυριαρχικά μας δικαιώματα, σήμερα έχουμε θαλάσσιο χωροταξικό σχεδιασμό, έχουμε θαλάσσια πάρκα, έχουμε κολοσσούς, οι οποίοι έρχονται στη δική μας υφαλοκρηπίδα και δυνητική Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη. Άρα, ο καθένας συνομιλεί με την ιστορία, αλλά με αντικειμενικά δεδομένα.
Ξέρετε, με τρώει τόση ώρα να ρωτήσω, και για την κριτική του κ. Σαμαρά και του κ. Βαληνάκη. Μήπως σας χτυπούν, και προσωπικά πολλές φορές, επειδή δεν είστε νεοδημοκράτης; Δεν προέρχεστε από τη Νέα Δημοκρατία, εννοώ.
Γ. ΓΕΡΑΠΕΤΡΙΤΗΣ: Δεν θα ήθελα να το πιστέψω αυτό. Εκείνο το οποίο πραγματικά αισθάνομαι είναι ότι οι άνθρωποι, οι οποίοι καλούνται να υπηρετήσουν ανιδιοτελώς την πατρίδα νομίζω ότι δεν θα πρέπει να τυγχάνουν ειδικής προνομιακής μεταχείρισης. Αλλά, από την άλλη πλευρά, δεν θα πρέπει να γίνονται και εύκολος στόχος, επειδή δεν έχουν ενδεχομένως την οποιαδήποτε έξωθεν πολιτική προστασία. Εγώ έχω από ιδεολογία, από κοσμοθεωρία, επιλέξει να έχω ένα προφίλ, το οποίο είναι χαμηλό, να μην προκαλώ, να μην επιχειρώ να προβληθώ. Εμένα δεν με ενδιαφέρει – και σας το λέω κατηγορηματικά και από την καρδιά μου – δεν με ενδιαφέρει να είμαι δημοφιλής. Με ενδιαφέρει μόνον να είμαι επωφελής για την πατρίδα μου. Αισθάνομαι ένα χρέος, εκτός από τη μεγάλη τιμή, να υπηρετώ στο Υπουργείο Εξωτερικών της Ελλάδας. Για όσο διάστημα βρίσκομαι εκεί, θα το υπηρετώ με αίσθηση καθήκοντος. Δεν πρόκειται όμως ποτέ να θυσιάσω την συνείδησή μου για να γίνω αρεστός.
Μάλιστα, καθαρό.
Πριν πάμε στη Λιβύη, συγγνώμη, θα συναντηθεί ο κ. Μητσοτάκης με τον κ. Ερντογάν τον Ιούλιο;
Γ. ΓΕΡΑΠΕΤΡΙΤΗΣ: Τον Ιούνιο θα συμπέσουν οι δύο ηγέτες στο πλαίσιο της διάσκεψης του ΝΑΤΟ που θα γίνει στη Χάγη. Είναι πιθανό να έχουν κάποια μικρή συνάντηση. Δεν έχει οργανωθεί ο,τιδήποτε ακόμα. Είναι πρώιμο. Το Ανώτατο Συμβούλιο θα οργανωθεί σε χρόνο στον οποίο θα επιλέξουν οι δύο ηγέτες. Σήμερα, όπως γνωρίζετε, διεξάγεται στην Άγκυρα η Θετική Ατζέντα, δηλαδή οι δύο υφυπουργοί, οι οποίοι έχουν επιφορτιστεί το κομμάτι της Θετικής Ατζέντας. Εχθές είχαμε την συνάντηση που αφορούσε τον Πολιτικό Διάλογο. Εκείνο, το οποίο έχει σημασία είναι ότι για πρώτη φορά Ελλάδα και Τουρκία συζητούν στο πλαίσιο ενός δομημένου διαλόγου. Ένας διάλογος, ο οποίος έχει όρια, έχει διαδικασίες, γνωρίζουμε τα θέματα και για τον λόγο αυτό παράγεται κατά την άποψή μου και ωφέλιμο αποτέλεσμα. Εάν με ρωτάτε εάν θα λυθούν τα μείζονα ζητήματα, τα οποία ανατρέχουν δεκαετίες, η απάντηση είναι ότι δεν βρισκόμαστε κοντά στο να λυθούν. Αλλά, είναι σημαντικό, παρά τις αναγνωρισμένες διαφορετικές μας θέσεις, να μπορούμε να συζητούμε με νηφαλιότητα. Εκείνο το οποίο δεν περιμέναμε να συμβεί, δεν είμαστε τόσο αφελείς, ούτε αιθεροβάμονες, ήταν από τη μία μέρα στην άλλη, μέσα σε λιγότερο από δύο χρόνια που έχει ξεκινήσει αυτός ο δομημένος διάλογος να λύσουμε ζητήματα δεκαετιών, όπως είναι η οριοθέτηση των θαλασσίων ζωνών. Σεβόμενοι όμως τις διαφωνίες αυτές και αναγνωρίζοντάς τες, να μπορούμε να συζητούμε, όπως κάνουν και οφείλουν να το πράττουν δύο γειτονικά κράτη, έτσι ώστε να μην παράγεται ένταση. Θέλω να πω κάτι, συγγνώμη που καταχρώμαι τον χρόνο σας. Βλέπετε καθημερινά ότι ζούμε την εποχή του απροσδόκητου. Δεν ξέρεις πραγματικά τι σου ξημερώνει. Εχθές κοιμηθήκαμε με μια κατάσταση, η οποία ήταν σχετικής ηρεμίας στην ευρύτερη Μέση Ανατολή και σήμερα, τα δεδομένα έχουν αλλάξει άρδην.
Το Ιράν, με ενημερώνουν τώρα, ότι χτύπησε με drones το Ισραήλ, πριν από λίγο.
Γ. ΓΕΡΑΠΕΤΡΙΤΗΣ: Το αναμένουμε για τις επόμενες ώρες. Έχουν δοθεί πολύ συγκεκριμένες οδηγίες στις Πρεσβείες μας στην ευρύτερη περιοχή. Αυτή τη στιγμή, καταγράφουμε όλους τους Έλληνες, οι οποίοι βρίσκονται στο Ισραήλ. Είναι περίπου 4.500 Έλληνες, ελληνικής καταγωγής, Έλληνες και μέλη οικογενειών τους που βρίσκονται στο Ισραήλ. Έχουν δοθεί τηλέφωνα επικοινωνίας, έτσι ώστε να υπάρχει άμεση επικοινωνία με την Πρεσβεία μας στο Τελ Αβίβ και το Προξενείο στα Ιεροσόλυμα. Έχει υπάρξει καταγραφή και για όσους βρίσκονται στην Τεχεράνη, Έλληνες της Τεχεράνης, που υπολογίζονται σε 50 με 70 άτομα. Γίνεται μια τεράστια προσπάθεια. Εάν απαιτηθεί, θα υπάρξει και σχέδιο εκκένωσης. Ήδη, το σχέδιο εκκένωσης υπάρχει και εφόσον απαιτηθεί θα ενεργοποιηθεί.
Για όσους θέλουν να φύγουν.
Γ. ΓΕΡΑΠΕΤΡΙΤΗΣ: Για όσους θέλουν να φύγουν.
Λοιπόν, θα σας πάω λίγο στο τουρκολιβυκό μνημόνιο. Εκεί λοιπόν θεωρείτε ότι μπορεί με βάση τα δημοσιεύματα που εμφανίζουν τον στρατάρχη Χαφτάρ να συζητάει με την Τουρκία. Θεωρείτε ότι κάναμε λάθος όταν πήραμε το μέρος του στρατάρχη του συγκεκριμένου στον εμφύλιο; Ή μήπως παραμελήσαμε τη σχέση μαζί του τα επόμενα χρόνια, με αποτέλεσμα να τον προσεταιριστεί η Τουρκία, να βρει χώρο και να πλησιάσει η Τουρκία;
Γ. ΓΕΡΑΠΕΤΡΙΤΗΣ: Είναι πολύ πιο σύνθετα τα γεωπολιτικά φαινόμενα, θα μου επιτρέψετε. Η πραγματικότητα είναι ότι η Λιβύη είναι ένα κράτος, το οποίο αυτή τη στιγμή βρίσκεται υπό τεράστια πίεση. Ένα κράτος, το οποίο είναι ουσιαστικά διχασμένο. Υπάρχει η κυβέρνηση της δυτικής Λιβύης και η διοίκηση της ανατολικής Λιβύης. Ουσιαστικά έχουμε ένα εθνικό διχασμό. Έχουμε διαρκή φαινόμενα ένοπλων συρράξεων εντός της επικράτειας. Υπάρχει πολύ μεγάλη οικονομική αδυναμία. Καταλαβαίνουμε ότι είναι πάρα πολύ σύνθετο το περιβάλλον. Εάν με ρωτάτε, η Ελλάδα οφείλει να έχει σχέσεις με όλους τους εταίρους. Οφείλει να έχει μια ισόρροπη στάση. Εμείς ήδη από την πρώτη στιγμή που ανέλαβα ζήτησα να ενεργοποιηθεί η Πρεσβεία μας στην Τρίπολη, να ενεργοποιηθεί το Προξενείο στη Βεγγάζη, έτσι ώστε και πληροφόρηση να έχουμε και διείσδυση.
Δεν ήταν ενεργοποιημένα;
Γ.ΓΕΡΑΠΕΤΡΙΤΗΣ: Υπήρξε η ενεργοποίηση. Υπήρξε μία αδρανοποίηση για συγκεκριμένο χρόνο εξαιτίας της κατάστασης, η οποία ήταν εμπόλεμη στην περιοχή. Φροντίσαμε έτσι ώστε να ενεργοποιηθούν οι δίαυλοι και αυτή τη στιγμή υπάρχει ένα ικανοποιητικό επίπεδο συνεργασίας. Εάν με ρωτάτε για το ζήτημα της διείσδυσης της Τουρκίας, η Τουρκία είχε πάντοτε διείσδυση. Και η διείσδυση αυτή, εξάλλου, ήταν εκείνη που οδήγησε στο τουρκολιβυκό μνημόνιο το 2019 και στην κοινοποίησή του στον Οργανισμό Ηνωμένων Εθνών το 2020.
Όχι με τον Χαφτάρ, όμως…
Γ. ΓΕΡΑΠΕΤΡΙΤΗΣ: Το ζητούμενο είναι αυτή τη στιγμή η διαρκής ανάδειξη ότι το τουρκολιβυκό μνημόνιο είναι ανυπόστατο και άκυρο. Και είναι ανυπόστατο και άκυρο, όχι μόνο διότι έχει ουσιαστικά ψηφιστεί, ενεργοποιηθεί από μη νομιμοποιημένα όργανα. Είναι ανυπόστατο και άκυρο, διότι έρχεται σε σαφέστατη παραβίαση του Δικαίου της Θάλασσας, διότι η Τουρκία και η Λιβύη δεν έχουν αντικείμενες ακτές, και ως εκ τούτου δεν μπορούν να έχουν την οποιαδήποτε συμφωνία για οριοθέτηση. Το ίδιο ισχύει και για την Ανατολική Λιβύη. Θέλω να σας πω ότι αυτή τη στιγμή είμαστε σε συνεργασία και με την Αίγυπτο για το ζήτημα αυτό. Η Λιβύη, η κυβέρνηση της ανατολικής Λιβύης, το Κοινοβούλιο, έχει αποφασίσει να ενεργοποιήσει μια επιτροπή η οποία δεν αφορά το τουρκολιβυκό, αφορά γενικά τις οριοθετήσεις. Η Ελλάδα έχει πάντοτε τη διάθεση να οριοθετήσει με τη Λιβύη. Εγώ ο ίδιος θα επισκεφθώ το αμέσως προσεχές διάστημα…
Θα πάτε, έτσι;
Γ. ΓΕΡΑΠΕΤΡΙΤΗΣ: Βεβαίως, και στις δύο πλευρές. Ήδη οργανώνεται το ταξίδι, έτσι ώστε να έχει και ωφέλιμα αποτελέσματα. Καταλαβαίνουμε ότι οι συναλλακτικές σχέσεις στα διπλωματικά ζητήματα πάντοτε έχουν μεγάλη σημασία.
Μήπως τους αρνηθήκαμε πολλά αιτήματα; Π.χ. λέω εγώ, το διάβασα, το διαβάζω από δω κι από κει σε πηγές, ότι υπήρχαν αιτήματα από την πλευρά της Λιβύης και από τον κ. Χαφτάρ που δεν ικανοποιήθηκαν.
ΓΕΡΑΠΕΤΡΙΤΗΣ: Δεν συντρέχει τέτοιο ζήτημα. Εκείνο το οποίο ισχύει είναι ότι είναι μία κατάσταση, η οποία είναι εξαιρετικά ευμετάβλητη. Και αν ρωτάτε την άποψή μου, καλό είναι να μην στηρίζεσαι αποκλειστικά σε μία πλευρά, αλλά να προσπαθείς να διατηρείς όσο περισσότερους διαύλους μπορείς. Η διπλωματική διαφοροποίηση μας βοηθάει έτσι ώστε να έχουμε ισόρροπη στάση. Ας δούμε όχι μόνο το παράδειγμα της Λιβύης, αλλά να δούμε και το παράδειγμα της Μέσης Ανατολής. Δεν μπορείς αυτή τη στιγμή να έχεις υπερεξάρτηση από τη μία πλευρά. Και νομίζω αποδείχθηκε με τον πιο περίτρανο τρόπο στην περίπτωση της εισβολής της Ρωσίας στην Ουκρανία. Ολόκληρη η Ευρώπη και η Ελλάδα είχε αναπτύξει μια ενεργειακή υπερεξάρτηση από τη Ρωσία, η οποία δημιουργούσε συνθήκες απόλυτης κατάρρευσης του ενεργειακού μείγματος της χώρας. Καταφέραμε σε πάρα πολύ σύντομο χρόνο να υπάρξει αυτή η διαφοροποίηση και σήμερα μπορούμε να επαιρόμεθα ότι έχουμε καταφέρει να έχουμε μία ενεργειακή αυτοτέλεια, η οποία ουδέποτε υπήρξε στο παρελθόν. Να έχουμε ένα ενεργειακό μείγμα στο οποίο τον πρωτεύοντα ρόλο έχουν οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, που εξ ορισμού δημιουργούν μεγαλύτερες συνθήκες αυτάρκειας και να μπορούμε να συνομιλούμε διπλωματικά με πιο ισχυρούς όρους.
Πάμε λίγο στην Αίγυπτο, στην υπόθεση της Μονής Σινά. Αυτή τη μάχη τη χάσαμε; Γιατί η κριτική που δεχτήκατε ήταν ότι η ελληνική κυβέρνηση έχασε μια μάχη στη Μονή Σινά και η ιδιοκτησία έχει περάσει κανονικά στην Αίγυπτο.
Γ. ΓΕΡΑΠΕΤΡΙΤΗΣ: Η ευκολία με την οποία λέγεται ότι χάνονται μάχες είναι είτε ματαιότητα είτε άγνοια. Δεν ξέρω τι ισχύει από τα δύο. Αλλά επαναλαμβάνω ότι όταν κάποιος θέλει να τοποθετηθεί σε ζητήματα εξωτερικής πολιτικής, το πρώτο που οφείλει να κάνει είναι να γνωρίζει τα δεδομένα. Δυστυχώς, προπετώς αρκετοί ανέδειξαν ζητήματα στην περίπτωση του Σινά, τα οποία δεν ανταποκρίνονταν στην πραγματικότητα. Και θα μου επιτρέψετε να πω ότι οι περισσότερες ανακοινώσεις που βγήκαν δεν ήταν προϊόν μελέτης της δικαστικής απόφασης που προέκυψε, διότι η δικαστική απόφαση αυτή περιήλθε πολύ αργότερα σε σχέση με τις ανακοινώσεις. Θα σας πω πώς έχουν τα δεδομένα. Η Μονή της Αγίας Αικατερίνης του Όρους Σινά βρίσκεται εκεί για 15 αιώνες. Είναι ένα πραγματικό προπύργιο της Ορθοδοξίας, η παλαιότερη εν λειτουργία Μονή. Είναι η πρόθεση της ελληνικής πολιτείας να σταθεί δίπλα στη Μονή υπό οποιαδήποτε συνθήκη. Το ζήτημα της ιδιοκτησίας όχι μόνο των αμιγώς λατρευτικών χώρων αλλά και των πέριξ χώρων, δηλαδή των μη λατρευτικών χώρων, αγροκτημάτων, εγκαταστάσεων κτλ.
Γιατί είναι βασικά για την τροφοδοσία του μοναστηριού, όπως καταλαβαίνουμε.
Γ. ΓΕΡΑΠΕΤΡΙΤΗΤΣ: Διότι αυτά χρησιμοποιούνται από τους μοναχούς. Η ιδιοκτησία αμφισβητείτο από μακρού χρόνου. Ξεκίνησε μια αντιδικία από την τοπική κυβέρνηση του Σινά, τη δική μας, ας το πούμε, περιφέρεια, η οποία αφορούσε ακριβώς το ζήτημα της ιδιοκτησίας. Και η κυβέρνηση του Σινά, κέρδισε πρωτοδίκως, δηλαδή χάσαμε την πρώτη δίκη. Προέκυψε έφεση, η οποία έφεση θα έκρινε τα ζητήματα. Στον ενδιάμεσο χρόνο, κ. Στάθη, υπήρξε μια απόπειρα εξωδικαστικού συμβιβασμού. Ο εξωδικαστικός συμβιβασμός θα είχε την έννοια ότι τα μέρη παραιτούνται από την αντιδικία, έτσι ώστε να μην προκύψει η δικαστική απόφαση και να παραμείνει το status quo ως είχε. Η όποια συζήτηση έγινε ήταν πρωτίστως στη βάση αυτή. Δεν θα μπορούσε να αποδοθεί η ιδιοκτησία στη Μονή με έναν τέτοιο εξωδικαστικό συμβιβασμό. Θα απαιτούνταν πολύ περισσότερα νομικά βήματα. Εκείνο το οποίο προέκυψε προϊόντος του χρόνου είναι μία δικαστική απόφαση, η οποία, να απλοποιήσω λίγο τα σύνθετα νομικά, περιέχει δύο πράγματα. Το πρώτο είναι ότι αναγνωρίζει τον εις το διηνεκές λατρευτικό και ελληνορθόδοξο χαρακτήρα της Μονής. Αυτό είναι το θετικό στοιχείο, διότι ακόμη και αυτό…
Αμφισβητήθηκε αυτό;
Γ. ΓΕΡΑΠΕΤΡΙΤΗΣ: Δεν αμφισβητήθηκε ποτέ στην πράξη, εντούτοις δεν υπήρξε και ποτέ η οποιαδήποτε κανονιστική καταγραφή της υπόστασης της Μονής. Ξέρετε, η Μονή, μολονότι υφίσταται δεκαπέντε αιώνες, δεν είχε κάποιο ειδικό καθεστώς. Θεωρείται ότι ήταν μία κοινή αρχαιότητα, όπως όλες οι αρχαιότητες της Αιγύπτου, για τις οποίες αρχαιότητες ο αιγυπτιακός αρχαιολογικός νόμος προβλέπει ότι ανήκουν στο Δημόσιο. Το δεύτερο ζήτημα, το οποίο έθετε η απόφαση ήταν ότι η ιδιοκτησία κυρίως των πέριξ κτημάτων δεν ανήκε στην Μονή, αλλά στο αιγυπτιακό δημόσιο και δεν απέδιδε την ιδιοκτησία των λατρευτικών, ήταν πιο θολή η απόφαση σε ό,τι αφορά τους λατρευτικούς χώρους. Άρα αυτή τη στιγμή η κατάσταση βρίσκεται εκεί.
Μπορεί να ανατραπεί η δικαστική απόφαση;
Γ. ΓΕΡΑΠΕΤΡΙΤΗΣ: Θα σας πω αμέσως. Τα μεγάλα προβλήματα της Μονής κατά τη δική μου άποψη, και θέλω να πω ότι η δική μου εμπλοκή ήταν προφανώς εκ των υστέρων, σε μια προσπάθεια να μπορέσουμε με την αιγυπτιακή κυβέρνηση, με την οποία έχουμε μια στρατηγική σχέση πολύ μεγάλης σημασίας, να μπορέσουμε να βρούμε έναν τρόπο έτσι ώστε να διατηρηθεί και ο λατρευτικός χαρακτήρας και βεβαίως το status quo το οποίο προϋπήρχε. Εκείνο το οποίο είναι το πιο κρίσιμο, θα μου επιτρέψετε να πω, κατά την άποψή μου, από τη μελέτη που έχω κάνει, είναι πρώτον η Μονή να αποκτήσει μια νομική υπόσταση. Είναι αδιανόητο δεκαπέντε αιώνες η Μονή αυτή να μην έχει την οποιαδήποτε νομική υπόσταση και να αντιμετωπίζεται όπως οποιαδήποτε άλλη αρχαιότητα στην Αίγυπτο. Αυτό δυστυχώς δεν το είχαμε καταφέρει για δεκαετίες και αιώνες.
Είναι εφικτό τώρα να το διαπραγματευτείτε αυτό;
Γ. ΓΕΡΑΠΕΤΡΙΤΗΣ: Και το δεύτερο, το οποίο θα πρέπει κατά την άποψή μου να διασφαλίσουμε είναι η συνέχεια της Μονής. Είναι σημαντικό να υπάρχει καταγεγραμμένος ο λατρευτικός και ελληνορθόδοξος χαρακτήρας, αλλά θα πρέπει να είναι επίσης καταγεγραμμένος νομοθετικά ως κανόνας και η συνέχεια της Μονής. Διότι αυτή τη στιγμή εκείνο το οποίο συμβαίνει είναι ότι οι μοναχοί βρίσκονται εκεί με περιορισμένης διάρκειας θεωρήσεις. Δυνητικά η Αίγυπτος θα μπορούσε, ανά πάσα στιγμή, να πάψει τις ανανεώσεις, οπότε εν τοις πράγμασι δεν θα υπήρχε μοναστικός βίος. Άρα για εμένα τα κρίσιμα είναι η νομική υπόσταση και η συνέχεια της Μονής και, βεβαίως, να διασφαλιστεί και η ιδιοκτησία κατά το δυνατόν των λατρευτικών χώρων. Εάν με ρωτάτε εάν αυτό μπορεί να συμβεί, η απάντηση είναι ότι βρισκόμαστε σε συζητήσεις. Το κλίμα είναι εξαιρετικό με την Αίγυπτο. Εμείς θα υποστηρίξουμε με κάθε ικμάδα της δύναμής μας, την Μονή, όχι επειδή έχει τον ελληνορθόδοξο χαρακτήρα, αλλά επειδή αποτελεί ένα εμβληματικό σημείο του παγκόσμιου πολιτισμού, ένα μνημείο της UNESCO, το οποίο αυτή τη στιγμή δεν μπορεί με οποιονδήποτε τρόπο να αλλοιωθεί. Και θέλω να σας πω ότι το επόμενο διάστημα ευελπιστούμε ότι θα έχουμε νέα σε σχέση με το ζήτημα αυτό.
