Ο γνωστός Πολιτικός Επιστήμονας - Διεθνολόγος αναφέρεται διεξοδικά στο σημεία που αποτέλεσαν «κλειδί» για την εκδήλωση της επίθεσης, καθώς επίσης και στο ενδεχόμενο περαιτέρω ανάφλεξης με τη συμμετοχή υπερδυνάμεων αλλά και γειτονικών χωρών που βρίσκονται ανάμεσα στα δύο κράτη στην εν εξελίξει διαμάχη.
Παράλληλα εξηγεί τον ρόλο που φιλοδοξεί να παίξει ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν σε ένα τεταμένο σκηνικό όπως αυτό έχει διαμορφωθεί μετά τις εξελίξεις, αλλά και για πώς μπορεί να επηρεάζεται η Ελλάδα από το άνοιγμα ενός ακόμη μετώπου σε μια τόσο κοντινή και ασταθή περιοχή.
Συνέντευξη στον Θωμά Καλέση
-Κύριε Τσίκα, αρχικά θα ήθελα να σταθούμε στο χρονικό σημείο που εκδηλώθηκε αυτή η επίθεση στα πυρηνικά του Ιράν. Γιατί πιστεύετε ότι το Ισραήλ επέλεξε τη δεδομένη στιγμή για να ανοίξει -αν μπορούμε να το πούμε έτσι - ένα νέο μέτωπο;
Γιατί υπάρχουν συγκεκριμένα δεδομένα:
Πρώτον: Μόλις τις προηγούμενες ημέρες τελείωσε η δίμηνη προθεσμία που είχε δώσει ο Ντόναλντ Τραμπ στο Ιράν προκειμένου να απαντήσει στην πρότασή του για συμφωνία σχετικά με το πυρηνικό πρόγραμμα της χώρας. Μια προθεσμία που έληξε, άπρακτη. Αυτό σημαίνει ότι η επίθεση του Ισραήλ δεν θα χαλούσε το σχέδιο του Προέδρου των ΗΠΑ ώστε να εξασφαλίσει μια συμφωνία για αυτό το πρόγραμμα, χωρίς να επέλθει σύγκρουση.
Δεύτερον: Το Ιράν έχει χάσει ουσιαστικά τους περισσότερους συμμάχους του στη Μέση Ανατολή. Δηλαδή τη Χαμάς στη Γάζα, την Χεσμπολάχ στο Λίβανο, το καθεστώς Άσαντ στη Συρία, ενώ ακόμη και οι αντάρτες Χούθι που έχουν καταλάβει την Υεμένη έχουν κάνει μια κάποιου τύπου συμφωνία με τον Τραμπ, ώστε να μην επιτίθενται τουλάχιστον στα αμερικανικά πλοία. Με λίγα λόγια το Ιράν έχει αποδυναμωθεί και δεν έχει τη δυνατότητα να ενεργοποιήσει τους «δορυφόρους» του εναντίον του Ισραήλ.
Τρίτον: Μόλις προχθές η Διεθνής Επιτροπή Ατομικής Ενέργειας έβγαλε καταδικαστική απόφαση για το Ιράν, επικρίνοντάς το ότι δεν επιτρέπει στους διεθνείς επιθεωρητές να μπουν σε όλες τις πυρηνικές του εγκαταστάσεις και να τις επιθεωρήσουν όπως έχει υποχρέωση. Αυτό σημαίνει πως είτε κρύβει εγκαταστάσεις με πυρηνικό υλικό, είτε κρύβει τμήματα των εγκαταστάσεων αυτών.
Τέταρτον: Το Ιράν έχει ήδη φτάσει σε ένα πολύ υψηλό βαθμό μεγέθους 70% εμπλουτισμού του Ουρανίου, γεγονός που σημαίνει ότι βρίσκεται πολύ κοντά στο 90% εμπλουτισμού, που είναι απαραίτητο για να μπορεί κάποιος να κατασκευάσει πυρηνικά όπλα. Με λίγα λόγια, φτάσαμε πολύ κοντά στο να μεταβληθεί το ειρηνικό πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν, σε κατασκευή πυρηνικών όπλων.
Ένα τελευταίο που θα ήθελα να επισημάνω, έχει να κάνει με τις εσωτερικές πολιτικές εξελίξεις του Ισραήλ, τις οποίες και θεωρώ πολύ σημαντικές. Όπως γνωρίζουμε, ο Μπέντζαμιν Νετανιάχου συγκυβερνά με δύο μικρά ακροδεξιά κόμματα, φανατικά και θρησκόληπτα, από τα οποία όμως εξαρτάται η επιβίωση της κυβέρνησής του. Εάν πέσει η κυβέρνηση, ο Νετανιάχου έχει ανοιχτές υποθέσεις στη δικαιοσύνη.
Πρόσφατα λοιπόν ξέσπασε μια πολιτική κρίση για ένα εξωτερικό θέμα του Ισραήλ, σχετικά με το αν θα πηγαίνουν οι υπερορθόδοξοι Εβραίοι στον στρατό ή όχι. Σ' αυτό το θέμα λοιπόν υπήρξε ένας συμβιβασμός, με τον Νετανιάχου να ζητά από τα δύο κόμματα να μη φύγουν από την κυβέρνηση, διότι εκτός από τη Γάζα έχουν μπροστά τους και το Ιράν. Αυτό σημαίνει ότι στην επίθεση αυτή έπαιξαν ρόλο και λόγοι εσωτερικής πολιτικής του Ισραήλ.
-Μετά τα χτυπήματα αυτά, πόσο μεγάλος είναι ο κίνδυνος περαιτέρω ανάφλεξης στη συγκεκριμένη κρίσιμη περιοχή της Μέσης Ανατολής;
Κοιτάξτε, αυτή τη στιγμή με τα σημερινά δεδομένα δεν βλέπω γενίκευση της κρίσης. Υπό την έννοια ότι καμιά από τις δύο πλευρές δεν θέλει την γενίκευση αυτή, πολύ δε περισσότερο οι γείτονες.
Επίσης ούτε ο Ντόναλντ Τραμπ θα ήθελε κάτι τέτοιο, γιατί ο Πρόεδρος των ΗΠΑ επιδιώκει ουσιαστικά κάποια στιγμή να μπορέσει να προσεγγίσει τα μετριοπαθή αραβικά κράτη με το Ισραήλ προκειμένου οι Αμερικανοί να απαγγιστρωθούν από την περιοχή, να στραφούν στον Ινδικό και Ειρηνικό Ωκεανό ώστε να ανασχέσουν την Κίνα.
Βέβαια, η σύγκρουση μεταξύ του Ισραήλ με το Ιράν φαίνεται ότι θα συνεχιστεί και θα πάρει χρόνο. Δεν αποτελεί δηλαδή μία διένεξη διάρκειας δύο - τριών ημερών. Όμως τουλάχιστον προς το παρόν δεν φαίνεται ότι θα αναμειχθούν άλλες χώρες σε αυτή.
-Από την πλευρά του το Ιράν κάνει λόγο για «οδυνηρή και σκληρή απάντηση» στο Ισραήλ. Έχει τη δυνατότητα αυτή τη στιγμή η συγκεκριμένη χώρα να κάνει μία τέτοια κίνηση, να επιφέρει όντως ένα τέτοιο πλήγμα;
Αυτό είναι λίγο αμφίβολο. Ότι θα αντιδράσει το Ιράν είναι δεδομένο, αλλά ο βαθμός και η ισχύς της αντίδρασής του είναι κάτι που συζητείται. Το Ιράν δεν έχει υψηλής τεχνολογίας οπλισμό, είναι λίγο παλιακός κυρίως λόγω των κυρώσεων που του έχουν επιβληθεί για το πυρηνικό του πρόγραμμα. Δεν μπορεί να προμηθεύεται εξαρτήματα από το εξωτερικό.
Βέβαια, έχει ένα στοκ drones, έχει κι ένα στοκ βαλλιστικών πυραύλων. Οπότε σίγουρα για λόγους γοήτρου και εικόνας θα απαντήσει στο Ισραήλ, αλλά δεν είναι βέβαιο ότι μπορεί να απαντήσει με πολύ μεγάλη ισχύ. Ωστόσο, ας κρατήσουμε μια επιφύλαξη σχετικά με το πού μπορεί να φτάσει η απάντηση αυτή.
-Για το ενδεχόμενο εμπλοκής των ΗΠΑ μου είπατε. Υπάρχει το ενδεχόμενο εμπλοκής άλλων μεγάλων δυνάμεων στην περιοχή; Όπως π.χ. η Ρωσία η οποία βέβαια έχει άλλου είδους ζητήματα να επιλύσει αυτή την περίοδο...
Θεωρώ πολύ μικρό το ενδεχόμενο εμπλοκής της Ρωσίας, δεδομένου ότι έχει άλλα θέματα κυρίως με την Ουκρανία. Πιθανόν όμως να μην μπορεί πλέον να εξοπλίζεται από το Ιράν, το οποίο της χορηγούσε πυραυλικά συστήματα.
Τα έχουμε δει να καταρρίπτονται στο μέτωπο της Ουκρανίας. Άρα θα χάσει από εκεί μια πηγή εξοπλισμού διότι αυτά θα τα κρατήσει πιθανόν το Ιράν για τη δική του προστασία. Φυσικά είναι δεδομένο ότι η Ρωσία είναι σύμμαχος με το Ιράν και θα προβεί σε καταδίκη των ενεργειών του Ισραήλ, δε νομίζω όμως ότι έχει περιθώριο να κάνει άλλα πράγματα.
-Την ίδια ώρα και η Τουρκία φιλοδοξεί να έχει έναν ρόλο σε αυτή τη διένεξη.
Αναμφίβολα η Τουρκία θέλει να παίξει το χαρτί του μουσουλμανικού κόσμου. Τώρα ο μουσουλμανικός κόσμος, άλλος γιατί πρέπει να είναι με το Ιράν, άλλος γιατί πρέπει να καταδικάσει το Ισραήλ παρότι δεν θα το πολυήθελε, βρίσκεται σε αναβρασμό.
Μέσα σε αυτό το παιχνίδι η Τουρκία θέλει να αναλάβει σημαντικό ρόλο. Γνωρίζοντας μάλιστα ότι ορισμένα μετριοπαθή αραβικά καθεστώτα όπως για παράδειγμα η Σαουδική Αραβία, δεν θέλουν να διαθέτει το Ιράν πυρηνικά όπλα (Ιράν και Σαουδική Αραβία είναι βασικοί ανταγωνιστές στην περιοχή του Περσικού Κόλπου), επομένως θα τηρήσουν μια στάση κριτικής απέναντι στο Ισραήλ, αλλά βασικά δεν θα είναι πολύ σκληρή, ο Ερντογάν θέλει να αδράξει την ευκαιρία να βγει σκληρά και ηγετικά μπροστά, καθώς άλλα κράτη δεν θα το κάνουν, ενώ παράλληλα θα συνεχίσει τη βεντέτα του με τον Νετανιάχου, ακριβώς για να φανεί ότι αυτός είναι ο πιο συνεπής, ο πιο καθαρός υπερασπιστής των μουσουλμάνων.
-Και κάτι τελευταίο: Για την Ελλάδα τι μπορεί να σημαίνει αυτή η σύγκρουση στη Μ. Ανατολή;
Κοιτάξτε, άμεσα δε νομίζω ότι μπορεί να σημαίνει κάτι. Έμμεσα όμως είμαστε κοντά στην περιοχή ανάφλεξης και αυτό ενδεχομένως να σημαίνει οικονομικές συνέπειες. Ήδη βλέπουμε μια άνοδο στις τιμές του πετρελαίου και δεν ξέρουμε τι ακριβώς θα συμβεί τις επόμενες ημέρες.
Δεύτερον έχουμε και εμπορικά και πολεμικά πλοία στην ευρύτερη περιοχή και αυτό θέλει λίγο προσοχή. Πολεμικά που μετέχουν σε αποστολές στην Ερυθρά Θάλασσα και στη Μεσόγειο και στην εμπορική ναυτιλία που δεν γνωρίζουμε πάλι τι θα γίνει με τα στενά του Σουέζ και του Ορμούζ όπου μεταφέρεται το πετρέλαιο.
Συν βέβαια το γεγονός ότι μακροπρόθεσμα μπορεί να έχουμε ξανά προσφυγικά κύματα εάν το πράγμα τραβήξει χρονικά. Ωστόσο αυτό είναι ακόμη πολύ νωρίς για να το πούμε.
*Ο Θεόδωρος Τσίκας είναι Πολιτικός Επιστήμονας - Διεθνολόγος
