Ο καθηγητής του Τμήματος Διεθνών και Ευρωπαϊκών Οικονομικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Δυτικής Μακεδονίας, αναφέρει μεταξύ άλλων πως η οριστική και win - win συμφωνία στο αμέσως επόμενο διάστημα των 90 ημέρών θα πρέπει να θεωρείται δεδομένη, καθώς οι διεθνείς αγορές και τα χρηματιστήρια δεν αντέχουν να λειτουργούν περαιτέρω σε περιβάλλον αβεβαιότητας και προσθέτει πως μετά τη συμφωνία οι δασμοί θα φτάσουν σε ένα επίπεδο μεταξύ 10% με 20%.
Παράλληλα ο διακεκριμένος ακαδημαϊκός υπογραμμίζει πως όλα τα βήματα που έκανε ο Τραμπ για να ενισχύσει το προφίλ των ΗΠΑ γύρισαν μπούμερανγκ, καθώς - όπως αναφέρει - οι πιέσεις που δέχθηκε από τις μεγάλες εταιρείες, ο εσωτερικός πόλεμος με τον Κεντρικό Τραπεζίτη Τζ. Πάουελ για τα επιτόκια, η αύξηση των ομολόγων σημαντικό κομμάτι των οποίων έχουν στα χέρια τους οι Κινέζοι, αλλά και η αισθητή μείωση δημοτικότητας μετά τις αυξήσεις τιμών σε προϊόντα, οδήγησαν σε αυτή την αλλαγή πολιτικής από την πλευρά του Τραμπ.
Συνέντευξη στον Θωμά Καλέση
-Κύριε Καρτάλη θα ήθελα αρχικά ένα δικό σας σχόλιο με αφορμή αυτή την πρώτη συμφωνία που είχαμε για τους δασμούς μεταξύ Κίνας και ΗΠΑ
Πράγματι, όπως είχαμε πει στην τελευταία μας κουβέντα ούτε οι ΗΠΑ, αλλά ούτε και η Κίνα θα μπορούσαν να αντέξουν σε τόσο υψηλά επίπεδα δασμών που είχαν επιβληθεί το προηγούμενο χρονικό διάστημα. Και είχαμε πει επίσης πως σημαντικό ορόσημο, ήταν το καλοκαίρι. Αυτό σημαίνει ότι μετά το πέρας των 90 ημερών, θα έχουμε προσεγγίσει πλέον τον Ιούλιο που είναι μια σημαντική περίοδος στην οποία θα πρέπει να λυθούν και πάρα πολλά ζητήματα.
Τώρα σ' ότι αφορά στο τελικό ύψος των δασμών, ο Τραμπ ουσιαστικά πέτυχε αυτό που ήθελε, να διαπραγματευτεί δηλαδή όσο το δυνατόν πιο γρήγορα με την Κίνα. Θυμίζουμε ότι είχε βάλει εξαρχής έναν στόχο σχετικά με το ύψος των δασμών και αυτό προσπαθεί να το μεταφέρει προς την άλλη πλευρά με βασικό αποτέλεσμα την αποδοχή από την πλευρά της Κίνας έτσι ώστε να υπάρξει αμοιβαία συμφωνία.
Πιστεύω πως αυτό το διάστημα των 90 ημερών που ανακοινώθηκε για τις διαπραγματεύσεις έτσι ώστε οι δύο πλευρές να φτάσουν στην τελική συμφωνία είναι ένα καλό μήνυμα. Αν δεν υπάρξουν αναταράξεις - διότι μιλάμε πάντα για τον Τραμπ και το πόσο απρόβλεπτος μπορεί να γίνει στις οικονομικές του θέσεις - θεωρώ ότι θα έχουμε ένα θετικό αποτέλεσμα. Δεν μπορεί να σέρνεται μια αβεβαιότητα, την οποία οι αγορές και ειδικά τα χρηματιστήρια δεν επιθυμούν. Εκείνο που επιθυμούν είναι να υπάρξουν οριστικές συμφωνίες προκειμένου να μπορούν οι επενδυτές να αγοράζουν ή να πωλούν μετοχές σε οικονομικές συνθήκες βεβαιότητας και όχι αβεβαιότητας.
-Η αλήθεια είναι ότι οι δασμοί δεν εξαλείφθηκαν εντελώς ούτε από τη μία, αλλά ούτε και από την άλλη πλευρά. Με βάση τις διαπραγματεύσεις που ακολουθούν, θεωρείτε ότι θα ξεπεραστεί και αυτός ο σκόπελος;
Ναι, πιστεύω πως θα ξεπεραστεί. Οι δασμοί θα μειωθούν κατά πολύ και θα φτάσουν περίπου σε ένα νούμερο 10% με 20% και για τις δύο χώρες. Και αυτό, διότι όλες οι χώρες παγκόσμια είναι έτσι οικονομικά διαμορφωμένες ώστε να εξαρτώνται η μία από την άλλη.
Το διεθνές εμπόριο δηλαδή δεν είναι μόνο μια αναγκαία συνθήκη. Επιβάλλεται με τους διεθνείς εμπορικούς όρους. Αυτό σημαίνει ότι καμία χώρα, από τη στιγμή που δεν μπορεί να είναι αυτάρκης είτε σε πρώτη ύλη, είτε σε αγροτικά προϊόντα, είτε σε υπηρεσίες, προσπαθεί να συνάψει συμφωνίες με σκοπό το αμοιβαίο όφελος. Και η Αμερική θέλει τις σπάνιες γαίες και την πρόσβαση σε 1,5 δισεκατομμύριο καταναλωτές, αλλά και η Κίνα επιθυμεί πρόσβαση στις ΗΠΑ διότι έχουν πάρα πολύ υψηλά εισοδήματα για την αγορά των κινεζικών προϊόντων.
Επιπλέον είχαμε επισημάνει, ότι η Κίνα έχει απόλυτη ανάγκη τις εισαγωγές σόγιας από τις Ηνωμένες Πολιτείες.Φυσικά, χώρες της Ν. Αμερικής όπως η Βραζιλία έχουν αυξήσει τις παραγωγές τους κατά πολύ με αποτέλεσμα να ξεπεράσουν και τις ΗΠΑ. Γι' αυτό και αν οι δασμοί παραμείνουν τόσο υψηλοί στόχος της Κίνας θα είναι να προσεγγίσει αυτές τις αγορές, κάτι που δεν πιστεύω οτι θα συμβεί, διότι θεωρώ ότι θα υπάρξει τελική συμφωνία.
Έτσι, μπορεί η Κίνα να ψάχνει από τη μια εναλλακτικούς τρόπους εισαγωγής σόγιας, η Αμερική να ψάχνει εναλλακτικούς τρόπους προμήθειας σπάνιων γαιών (γι' αυτό κι έκλεισε τη συμφωνία με την Ουκρανία), από εκεί και πέρα όμως, η Κίνα είναι αυτή που ελέγχει περίπου το 60% με 70% του εμπορίου σπάνιων γαιών.
Άρα λοιπόν, στο τέλος της ημέρας οι δύο πλευρές θα πρέπει να έρθουν σε συμφωνία έτσι ώστε να μπορεί να υπάρχει win - win κατάσταση και για τις δύο χώρες.
-Κι αν επιχειρούσαμε να το μαζέψουμε, τελικά τι μένει από όλη αυτή την ιστορία;
Για να μπορέσει να βάλει κάποιος έναν υψηλότερο δασμό, χρειάζεται ο Τραμπ σαν επιχειρηματίας που είναι, να καταλήξει σε ένα ύψος δασμών εκεί ακριβώς που το θέλει, ζητώντας ενδεχομένως και κάτι παραπάνω, κάτι που αποτελεί στοιχείο διαπραγμάτευσης.
Ως επιχειρηματίας λοιπόν ήθελε, να στείλει ένα ηχηρό μήνυμα στο παγκόσμιο εμπόριο δείχνοντας ότι η Αμερική είναι αυτή που κινεί τα νήματα. Όπως είδαμε ωστόσο, δεν αντέδρασαν μόνο οι αγορές, αλλά ακόμη και επιχειρηματίες που στήριξαν τον Τραμπ κατά τη διάρκεια της προεκλογικής περιόδου. Μεγάλες εταιρείες όπως η Apple, το Facebook, ακόμη και η Tesla είχαν κι εξακολουθούν να έχουν προβλήματα από την επιβολή των δασμών.
Αυτό σημαίνει, ότι η εσωτερική πίεση από τη μία, η αύξηση των κρατικών ομολόγων σημαντικό ποσοστό των οποίων κρατούν οι Κινέζοι, αλλά και ο εσωτερικός πόλεμος μεταξύ Τραμπ και Κεντρικού Τραπεζίτη για τη μείωση των επιτοκίων, αποτέλεσαν βήματα που μπορεί να έκανε ο Τραμπ με σκοπό να ενισχύσει το προφίλ της Αμερικής, αλλά τελικά του γύρισαν μπούμερανγκ.
Διαπίστωσε, ότι η Παγκόσμια Οικονομία και το Διεθνές Εμπόριο δεν συνιστούν μια σχέση μεταξύ εταιρειών. Υπάρχουν πάρα πολλά ζητήματα που πρέπει να λυθούν έτσι ώστε να σταθεροποιηθεί το διεθνές εμπόριο και υπάρχουν χώρες με διαφορετικές καμπύλες παραγωγικότητας, οικονομίες με διαφορετικές διαρθρώσεις, όπως είναι η Κίνα στην οποία ισχύει ένα εντελώς διαφορετικό καθεστώς. Όλα αυτά συνεπικορούμενα και με τις διάφορες πολεμικές συγκρούσεις που βρίσκονται σε εξέλιξη, δημιουργούν ένα ασταθές περιβάλλον.
Και ευτυχώς που έκλεισε η διαμάχη μεταξύ Ινδίας και Πακιστάν, διότι ενδεχόμενη σύγκρουση θα επέφερε μία ακόμη αρνητική επίπτωση στο Παγκόσμιο Εμπόριο. Να σημειωθεί δε, ότι πάρα πολλοί επενδυτές στην Κίνα, αρχίζουν και επενδύουν στην Ινδία για την παραγωγή προϊόντων. Διότι η Ινδία έχει χαμηλότερο εργατικό κόστος από ότι η Κίνα. Από την άλλη βέβαια και η Ινδία έχει περίπου 1,5 δισεκατομμύριο καταναλωτές. Αυτό σημαίνει ότι πρόκειται για έναν σημαντικό παράγοντα του διεθνούς εμπορίου. Ευτυχώς έκλεισε πάρα πολύ γρήγορα αυτή η διαμάχη κι ελπίζω να κρατήσει η ειρήνη διότι διαφορετικά θα έχουμε πάλι πολύ σημαντικές αναταράξεις.
Τώρα, εάν κλείσει και το μέτωπο της Ουκρανίας, όπως υποσχέθηκε προεκλογικά ο Τραμπ και την ερχόμενη Πέμπτη υπάρξει συνάντηση Ζελένσκι - Πούτιν αυτό σημαίνει ότι οι ΗΠΑ θα έχουν εύκολη πρόσβαση στις σπάνιες γαίες για τις οποίες υπέγραψε συμφωνία κι αυτό θα του δώσει κι ένα ατού - ένα πλεονέκτημα στην προμήθεια σπάνιων γαιών χωρίς αυτό να σημαίνει ότι θα παίξει ρόλο στην τελική έκβαση του εμπορικού πολέμου. Ο Τραμπ εξακολουθεί να χρειάζεται την Κίνα και η Κίνα εξακολουθεί να χρειάζεται τις ΗΠΑ σε επίπεδο εμπορικών συναλλαγών.
-Εάν η έκβαση στις διαπραγματεύσεις με την Κίνα, είναι θετική με την ύπαρξη οριστικής συμφωνίας, θεωρείτε ότι θα αλλάξει εντελώς η πολιτική της δασμολογίας από την πλευρά των ΗΠΑ προς όλες τις χώρες;
Αυτό θα το δούμε στις επόμενες 90 ημέρες. Ασφαλώς ο Ντόναλντ Τραμπ έχει ρίξει νερό στο κρασί του, διαβλέποντας τελικά ότι ο εμπορικός πόλεμος μόνο κακό μπορεί να κάνει στα δημοσιονομικά αλλά και στις πληθωριστικές πιέσεις που έχει στη χώρα του. Έχουμε πει ότι η επιβολή των δασμών, επιφέρει αύξηση των τιμών στα προϊόντα.
Άρα λοιπόν, οι Αμερικανοί οι οποίοι ψήφισαν τον Τραμπ ακριβώς επειδή υπήρχε πολύ υψηλό επίπεδο πληθωρισμού, ζήτησαν μείωση του επιπέδου αυτού και όχι αύξηση. Αυτό σημαίνει ότι και ο Ντόναλντ Τραμπ έχει καταλάβει ότι μέσα σε αυτό το διάστημα των 90 ημερών πρέπει να έρθει σε οριστική συμφωνία. Όχι μόνο με την Κίνα, αλλά και με την ΕΕ. Θα κάνει τις διαπραγματεύσεις, θα καταλήξει σε ένα αρχικό στόχο που είχε θέσει όσον αφορά στην επιβολή των δασμών και τότε, αφού αυξήσει με τους δασμούς τα δημόσια έσοδά του θα βγει και θα πει στους ψηφοφόρους του ότι με τον τρόπο αυτόν προστάτευσε την αμερικανική οικονομία και την εγχώρια βιομηχανία, την στιγμή που και οι υπόλοιπες χώρες θα είναι ευχαριστημένες που θα συνεχίσουν να εξάγουν τα προϊόντα τους προς τις ΗΠΑ.
-Κι επειδή το τελευταίο διάστημα μιλάμε αρκετά για ενδεχόμενη ύφεση στην οικονομία της Αμερικής, πόσο σημαντικό ρόλο έπαιξε αυτή η πίεση στην πολιτική που ακολούθησε ο Τραμπ στο επίπεδο της δασμολογίας;
Σίγουρα. Ο Κεντρικός Τραπεζίτης γνωρίζει πάρα πολύ καλά τα οικονομικά δεδομένα από ότι ο Ντόναλντ Τραμπ. Είναι γνωστό ότι η ύφεση είναι αποτέλεσμα των πολιτικών που ακολούθησε ο πρόεδρος των ΗΠΑ. Δηλαδή, όταν βγαίνεις και ανακοινώνεις και μάλιστα με πάρα πολύ μεγάλη ευκολία υψηλούς δασμούς, πρέπει να γνωρίζεις ότι με τον τρόπο αυτό επηρεάζεις πάρα πολλούς τομείς της παραγωγικής διαδικασίας.
Η καμπύλη παραγωγικότητας της Αμερικής, η οποία εξαρτάται τόσο από τις εισαγωγές, όσο και από τις εξαγωγές υπέστη ένα σοκ με την επιβολή των δασμών. Δεν μπορείς από τη μια στιγμή στην άλλη να μεταφέρεις ένα εργοστάσιο από την Κίνα στην Αμερική. Δεν μπορείς από τη μία στιγμή στην άλλη να εισάγεις σπάνιες γαιές από το εξωτερικό έτσι ώστε να μπορείς να τις χρησιμοποιείς για τους ημιαγωγούς που παράγουν οι ΗΠΑ. Όλα αυτά είναι ζητήματα που επηρέασαν την παραγωγική δυνατότητα της Οικονομίας και έστειλαν ένα λανθασμένο μήνυμα στους καταναλωτές που γνωρίζουν πολύ καλά ότι επηρεάζονται από τις μελλοντικές προοπτικές και τις τιμές που ανακοινώνονται.
Όταν ακούν διαρκώς ότι οι τιμές θα αυξηθούν στο αμέσως επόμενο χρονικό διάστημα, ο καταναλωτής επηρεάζεται και προσπαθεί να μειώσει την κατανάλωση σε βραχυπρόθεσμο επίπεδο. Όλα αυτά οι Αμερικανοί τα αντιμετωπίζουν με σκεπτικισμό απέναντι στην πολιτική του Τραμπ. Ενώ είχαν ενθουσιαστεί όταν εκλέχθηκε με τις εθνικιστικές κορώνες, τώρα έχουν βυθιστεί σε ένα καθεστώς συλλογισμού για το τι μέλλει γεννέσθαι το επόμενο χρονικό διάστημα.
Φυσικά, και η συμφωνία αυτή των 90 ημερών έδωσε μια ώθηση στα χρηματιστήρια ολόκληρου του κόσμου, από την άλλη πλευρά όμως πρέπει να κρατάμε και μικρό καλάθι όσον αφορά τις προθέσεις του προέδρου των ΗΠΑ στο διάστημα αυτό. Εγώ πιστεύω ότι θα έρθουν σε τελική συμφωνία, αλλά ο χαρακτήρας του Τραμπ είναι αυτός που επηρεάζει τα οικονομικά δεδομένα και τα χρηματιστήρια ανά τον κόσμο.
