Πώς όμως φτάσαμε στην κατάρρευση του ηλεκτρικού δικτύου τριών εκ των πιο ανεπτυγμένων χωρών της ΕΕ και πόσο πιθανό είναι να συμβεί κάτι τέτοιο στην Ελλάδα;
Ο καθηγητής του Τμήματος Ηλεκτρολόγων Μηχανικών και Μηχανικών Υπολογιστών του ΑΠΘ Γρηγόρης Παπαγιάννης μιλώντας στα Μακεδονικά Νέα εκτιμά πως το ολικό μπλακ άουτ που κήρυξε την Ιβηρική Χερσόνησο σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης πιθανόν να οφείλεται σε τεχνική βλάβη, καθώς ένα πολύ μεγάλο ηλεκτρικό φορτίο διέρρευσε αιφνιδίως και αυτό οδήγησε στην αλυσιδωτή κατάρρευση του δικτύου.
Μάλιστα ο ίδιος εξηγεί πως τα ηλεκτρικά δίκτυα των χωρών της ΕΕ είναι συνδεδεμένα μεταξύ τους, με αποτέλεσμα να συμπαρασύρεται η μία χώρα μετά την άλλη σε ένα ντόμινο ενεργειακής κατάρρευσης.
«Το μόνο που κατάφερα να βρω ως στοιχείο είναι μια καμπύλη. Φαίνεται ότι ξαφνικά, για κάποιο λόγο που δεν τον ξέρουμε ακόμα έφυγε ένα τεράστιο φορτίο, δηλαδή αποσυνδέθηκε. Φανταστείτε ότι αποσυνδέθηκε ένα φορτίο που ήταν μιάμιση με δύο φορές το φορτίο που έχει όλη η Ελλάδα. Αυτό για ένα δίκτυο ηλεκτρικής ενέργειας, στο οποίο κάθε χρονική στιγμή η παραγωγή πρέπει να είναι ίση με τη ζήτηση είναι ένα τρομακτικό σοκ. Στη συνέχεια οδήγησε σε ένα φαινόμενο-ντόμινο, οπότε άρχισαν να βγαίνουν εκτός λειτουργίας οι σταθμοί παραγωγής ο ένας μετά τον άλλον και το δίκτυο κατρακύλησε. Αυτό έγινε στην Ισπανία αλλά το δίκτυο της Πορτογαλίας είναι πολύ ισχυρά συνδεδεμένο με το δίκτυο της Ισπανίας και συμπαρασύρθηκε και η Γαλλία, αλλά κατάφεραν να απομονώσουν το δίκτυο, ανοίγοντας κάποιους διακόπτες. Άφησαν κατά κάποιο τρόπο τους άλλους στη μοίρα τους και γλίτωσε η Γαλλία αλλά βυθίστηκε στο σκοτάδι η Ισπανία και η Πορτογαλία» αναφέρει ο κ. Παπαγιάννης.
Ο ρόλος των ΑΠΕ
Σημαντικό ρόλο στην κατάρρευση του ηλεκτρικού δικτύου στην Ιβηρική Χερσόνησο σύμφωνα με τον καθηγητή κατέχουν οι Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας (ΑΠΕ), οι οποίες έχουν διεισδύσει σημαντικά στην ενεργειακή κάλυψη της Ισπανίας.
«Πρέπει να λάβει κανείς υπόψιν ότι γενικά αυτή την επoχή και η Πορτογαλία και η Ισπανία έχουν πολύ μεγάλη διείσδυση των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας (ΑΠΕ). Οι ΑΠΕ είναι κάτι το οποίο το έχεις όταν έχει ήλιο, αν ξαφνικά βγει συννεφιά την ώρα που εσύ χρειάζεσαι ισχύ τα φωτοβολταϊκά σου θα σταματήσουν να παράγουν ηλεκτρική ενέργεια και πρέπει να βάλεις ένα συμβατικό σταθμό παραγωγής. Γι' αυτό λέμε ότι ανεβαίνουν οι ΑΠΕ αλλά αντικειμενικά για κάθε ανανεώσιμη μονάδα που στήνεις πρέπει να έχεις back up και μια συμβατική μονάδα η οποία να δουλεύει συνήθως φυσικό αέριο» διευκρινίζει.
Το μπλακ άουτ στη μισή Ελλάδα ένα μήνα πριν τους Ολυμπιακούς Αγώνες του 2004
Ερωτηθείς για το ενδεχόμενο η Ελλάδα να αντιμετωπίσει παρόμοιο πρόβλημα ο καθηγητής επεσήμανε πως «είναι πιθανόν να συμβεί» και ανέφερε ως παράδειγμα την κατάρρευση του δικτύου στη μισή χώρα ένα μήνα πριν από τους Ολυμπιακούς Αγώνες του 2004.
«Αυτό είναι ένα μεγάλο σοκ για τα ηλεκτρικά δίκτυα, συμβαίνει σπάνια. Για παράδειγμα στην Ελλάδα το τελευταίο μπλακ άουτ είχε συμβεί ένα μήνα πριν από τους Ολυμπιακούς Αγώνες το 2004 και είχε μείνει η μισή χώρα χωρίς ρεύμα. Αντίστοιχα στη Νέα Υόρκη πριν από 35 χρόνια. Αλλά είναι οδυνηρό από την άποψη ότι θέλει πολλές ώρες για να αποκατασταθεί. Και σαφώς εκεί καταλαβαίνουμε πόσο επηρεάζεται η καθημερινότητα μας, καθώς όλα λειτουργούν με ρεύμα. Επειδή υπάρχει πολύ υψηλή αξιοπιστία στα ηλεκτρικά δίκτυα ο κόσμος δεν μπορεί να συνειδητοποιήσει τι θα συνέβαινε αν δεν υπήρχε ρεύμα» τονίζει ο κ. Παπαγιάννης.
«Είναι πιθανό να συμβεί κάτι τέτοιο σε οποιοδήποτε δίκτυο, βέβαια συμβαίνει πολύ σπάνια. Μπορεί να συμβεί από ένα σφάλμα ή έναν κακό χειρισμό, από μια κακή συγκυρία σε συνδυασμό με τη διείσδυση των ΑΠΕ, προφανώς η τεχνολογική ικανότητα των δικτύων και οι χειριστές είναι σε θέση να προβλέπουν και να προσπαθούν να αποφύγουν τέτοια φαινόμενα αλλά δεν μπορεί κανείς να προβλέψει τα πάντα» συμπληρώνει.
Το έναυσμα για ευρωπαϊκό μηχανισμό στήριξης
Η ενεργειακή «περιπέτεια» της Ιβηρικής Χερσονήσου σύμφωνα με τον καθηγητή ενδέχεται να δώσει το έναυσμα στη δημιουργία ενός κοινού ευρωπαϊκού μηχανισμού για τη στήριξη του ηλεκτρικού δικτύου.
Να σημειωθεί ότι στο ΥΠΕΝ πραγματοποιήθηκε σύσκεψη ενημερωτικού χαρακτήρα υπό τον κ. Παπασταύρου την ημέρα του μπλακ άουτ με τη συμμετοχή εκπροσώπων των φορέων της αγοράς ρεύματος.
«Πλέον είναι θέμα ευρωπαϊκό, υπάρχουν κανονισμοί και τεχνολογίες. Σίγουρα αυτό θα αποτελέσει ένα καλό έναυσμα να ανοίξει μια συζήτηση για το πως θα μπορέσουν να αναπτυχθούν πιο ισχυροί μηχανισμοί στήριξης, ώστε σε περίπτωση που ένα κράτος-μέλος της ΕΕ-το οποίο είναι συνδεδεμένο με τα υπόλοιπα- πάθει κάτι τέτοιο, να καταλήξουμε στον πιο αποτελεσματικό τρόπο για να βοηθήσουμε» εκτιμά ο κ. Παπαγιάννης.
«Είναι σαν να κάνουμε ορειβασία και κάποιος κρεμιέται στο κενό. Για να μην πέσουν και οι υπόλοιποι πρέπει να του κόψουν το σχοινί και να τον αφήσουν να πέσει. Το ίδιο συνέβει με τα δίκτυα. Αν η Γαλλία δεν άνοιγε τους διακόπτες μπορεί να βυθιζόταν κι αυτή στο σκοτάδι. Οπότε η μόνη λύση που είχε ήταν να ανοίξει τους διακόπτες, να απομονώσει το δικό της δίκτυο, να αφήσει την Ιβηρική Χερσόνησο να βυθιστεί στο σκοτάδι και μετά να προσπαθήσει να τους «σηκώσει». Αλλά σε πρώτη φάση αν έμενε συνδεδεμένη κινδύνευε να πέσει κι αυτή. Το δίκτυο δουλεύει με έναν πολύ περίεργο τρόπο και οι διασυνδέσεις αυτές ναι μεν είναι για να βοηθούν αλλά όταν συμβεί κάτι τέτοιο ο καθένας κοιτά να σώσει το δίκτυο του. Είναι σαν να υπάρχει ένα σχοινί ελαστικό, το οποίο δένει όλα τα δίκτυα μεταξύ τους. Και το δίκτυο της Ελλάδα συνδέεται μέσω των γειτονικών χωρών, όπως η Αλβανία, η Βουλγαρία, η Βόρεια Μακεδονία και η Σερβία με το υπόλοιπο ευρωπαϊκό δίκτυο, με γραμμές οι οποίες είναι ισχυρές και έχουν χρηματοδοτηθεί από την ΕΕ. Υπάρχει δηλαδή ένα ενοποιημένο δίκτυο και ότι γίνεται οπουδήποτε επηρεάζει όλα τα δίκτυα σε μικρό ή μεγάλο βαθμό ανάλογα με την εγγύτητα» καταλήγει ο ίδιος.
