Η απουσία προστασίας τις οδήγησε στην αστεγία και την έλλειψη άλλων διεξόδων, δημιουργώντας το υπόβαθρο για την εκμετάλλευσή τους.
Η προσέγγισή τους από ένα δίκτυο ανθρώπων που παρουσιάστηκε ως προστατευτικό και φιλικό, προσφέροντας υποσχέσεις για μια καλύτερη ζωή όπως στέγη,εργασία ή εκπαίδευση, δημιούργησε ένα πλαίσιο εμπιστοσύνης αρχικά και την ελπίδα ότι τα πράγματα θα μπορούσαν να πάνε καλύτερα.
Ωστόσο, η πραγματικότητα δεν ήταν αυτή. Σύντομα κατέληξαν σε καθεστώς εμπορίας ανθρώπων και καταναγκαστικής εργασίας ή σεξουαλικής εκμετάλλευσης. Η μεταφορά τους οργανώθηκε μεθοδικά από δίκτυα διακίνησης, μέσω πλαστών εγγράφων και διαδρομών που περιλαμβάνουν χώρες-ενδιάμεσους σταθμούς. Τα θύματα μετακινήθηκαν υπό καθεστώς απομόνωσης, χωρίς επίσημα έγγραφα ή επικοινωνία με τον έξω κόσμο.
Στη χώρα προορισμού έζησαν σε συνθήκες αιχμαλωσίας, περιορισμένες, χωρίς ελευθερία κινήσεων και υπό συνεχή έλεγχο, συχνά σε απομονωμένα κτήρια σε ερημικές περιοχές. Κακοποίηση, ψυχολογική και σωματική καταπίεση, χορήγηση ουσιών, παροχή εργασίας ή υπηρεσίας υπό εξαναγκασμό και με τα έσοδα να πηγαίνουν αποκλειστικά στους εκμεταλλευτές τους, ήταν τα κύρια χαρακτηριστικά.
Τα θύματα αναφέρουν ότι οι διακινητές τα φωτογράφιζαν με την πρόφαση ότι θα τους εκδώσουν νομιμοποιητικά έγγραφα διαμονής, προκειμένου να εργαστούν. Ωστόσο, στην πραγματικότητα το δίκτυο δημιουργεί ένα κατάλογο γυναικών προς εκμετάλλευση, που προσφέρεται στους υποψήφιους πελάτες, προκειμένου να επιλέξουν το θύμα ανάλογα με τις προτιμήσεις τους.
Οι δυο κοπέλες κάποια στιγμή κατάφεραν να διαφύγουν η μία με τη βοήθεια τρίτων και η άλλη εξαιτίας στιγμών αδυναμίας του κυκλώματος. Όταν πλέον εισήλθαν στην Ελλάδα και εντάχθηκαν στο πλαίσιο φιλοξενίας ασυνόδευτων ανηλίκων (Κ.Φ.Α.Α.), διαπιστώθηκε ότι η ψυχολογική κατάσταση των θυμάτων χαρακτηριζόταν από έντονη συμπτωματολογία μετατραυματικού συνδρόμου (PTSD). Πλαισιώθηκαν ψυχοκοινωνικά (στέγαση, ιατρική και ψυχολογική υποστήριξη, καθώς και νομική συμβουλευτική), ενώ υποστηρίχθηκε σταδιακά και η επανένταξή τους, συμπεριλαμβανομένης της επαγγελματικής κατάρτισης και της εκπαίδευσης.
Αυτές είναι μόνο δύο από τις πολλές περιπτώσεις θυμάτων εμπορίας ανθρώπων που καταφθάνουν στην Ελλάδα αναζητώντας ασφαλές καταφύγιο. Στο πλαίσιο υποστήριξης, τους παρέχεται στέγαση, ιατρική και ψυχολογική βοήθεια, καθώς και νομική καθοδήγηση, με στόχο την κοινωνική και επαγγελματική τους επανένταξη.
Ο Διεθνής Οργανισμός Μετανάστευσης (ΔΟΜ) συνεργάζεται στενά με φορείς για την υποστήριξη θυμάτων εμπορίας ανθρώπων, ενώ συμμετέχει και στο δίκτυο φορέων του Εθνικού Μηχανισμού Αναφοράς (ΕΜΑ), του συντονιστικού μηχανισμού που παρακολουθεί όλα τα στάδια της ένταξης ενός θύματος στο σύστημα προστασίας της χώρας, ξεκινώντας από τον αρχικό εντοπισμό και την ταυτοποίησή του, στη συνέχεια την παροχή υπηρεσιών προστασίας και υποστήριξης κατά τη νομική διαδικασία, έως τον οικειοθελή υποβοηθούμενο επαναπατρισμό στη χώρα καταγωγής ή την κοινωνική ένταξη στη χώρα υποδοχής.
Η περίπτωση της γυναίκας από την Δυτική Αφρική που έλαβε βοήθεια από το πρόγραμμα του ΔΟΜ κατόπιν συνεργασίας με τη Solidarity Now
Μια νεαρή γυναίκα από την Δυτική Αφρική που έφτασε στην Ελλάδα, εντάχθηκε αρχικά στο πρόγραμμα PROCAP από τη Solidarity Now, στη συνέχεια παραπέμφθηκε στον Διεθνή Οργανισμό Μετανάστευσης (ΔΟΜ) και έλαβε μέρος στην Ειδική Δράση που υλοποιείται από τον ΔΟΜ, σε συνεργασία με τη Γενική Γραμματεία Ευάλωτων Προσώπων και Θεσμικής Προστασίας του υπουργείου Μετανάστευσης και Ασύλου, και το Εθνικό Κέντρο Κοινωνικής Αλληλεγγύης (ΕΚΚΑ) για την προστασία θυμάτων εμπορίας ανθρώπων.
Οι ειδικοί λένε ότι η διαδικασία της προσέγγισης με τα θύματα δεν είναι απλή ούτε και γρήγορη. Παίρνει χρόνο το χτίσιμο της σχέση εμπιστοσύνης. Τα θύματα έχουν βιώσει διαδοχικές ματαιώσεις. Έχει προδοθεί η εμπιστοσύνη τους, έχουν εξαπατηθεί. Έχουν εσωτερικεύσει ένα μήνυμα ότι δεν μπορεί κάποιος να τα πλησιάσει για καλό, ή χωρίς αντάλλαγμα. Δεν τους είναι οικείο να ζητούν πράγματα. Υπάρχει συστολή και επιφυλακτικότητα. Την ίδια στιγμή υπάρχει η επιθυμία και η όρεξη για το μέλλον, υποστηρίζουν ακόμα όσοι έρχονται σε επαφή με τα θύματα.
Η γυναίκα από τη χώρα της Δυτικής Αφρικής κατάφερε μετά από καιρό να εκφράσει τις επιθυμίες της. Να πάει το παιδί της σχολείο, να γιορτάσει τα γενέθλιά του, να ζήσει ομαλά με τον σύντροφό της, να δουλέψει. Οι επιθυμίες αρθρώνονται δύσκολα αλλά υπάρχουν. Το κίνητρό της να προχωρήσει τη ζωή της ισχυρό και πολλές φορές, αντιστρόφως ανάλογο με το τραύμα της. Ρισκάρει και θέλει να δει πώς είναι να φτιάχνει τη ζωή της.
Συνήθως τα θύματα που παραπέμπονται στην Κοινή Δράση του ΔΟΜ, έχουν λάβει από φορείς προστασία πρώτου βαθμού, συμπεριλαμβανομένης και της ψυχολογικής ενδυνάμωσής και βρίσκονται σε ένα στάδιο μεγαλύτερης ενταξιακής ετοιμότητας.
Σήμερα αυτή η γυναίκα από τη Δυτική Αφρικη δουλεύει όπως και ο σύντροφός της. Ζουν στη Θεσσαλονίκη με το λίγο μηνών μωράκι τους. Η γυναίκα έχει επαφές με οργανώσεις της κοινότητά της και με οργανώσεις που στηρίζουν γυναίκες. Γνωρίζει τη Θεσσαλονίκη, προσανατολίζεται, χρησιμοποιεί τα ΜΜΜ, τις ιατρικές υπηρεσίες, το ΕΣΥ. Από τον ΔΟΜ λαμβάνει επιδότηση ενοικίου με σκοπό την ενίσχυση της αυτόνομης διαβίωσής της.
Η Κοινή Δράση για τα θύματα εμπορίας ανθρώπων
Πενήντα θύματα εμπορίας ανθρώπων έχουν λάβει υποστήριξη για την κοινωνική τους ένταξη με τη συμμετοχή τους σε προγράμματα επαγγελματικής κατάρτισης στον τουριστικό κλάδο, σε μαθήματα ελληνικής γλώσσας και υπολογιστών, σε συνεδρίες εργασιακής συμβουλευτικής και επαγγελματικού προσανατολισμού, σε σεμινάρια ανάπτυξης επαγγελματικών δεξιοτήτων, καθώς και με χρηματική κάλυψη μισθώματος προς το σκοπό ενίσχυσης της αυτόνομης διαβίωσής τους, στο πλαίσιο κοινής δράσης που υλοποιείται από τον Διεθνή Οργανισμό Μετανάστευσης (ΔΟΜ), σε συνεργασία με τη Γενική Γραμματεία Ευάλωτων Προσώπων και Θεσμικής Προστασίας του Υπουργείου Μετανάστευσης και Ασύλου, και το Εθνικό Κέντρο Κοινωνικής Αλληλεγγύης (ΕΚΚΑ).
Οι γυναίκες που συμμετείχαν στη δράση ήταν γυναίκες από τη Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό, τη Σιέρα Λεόνε, το Καμερούν, την Γκάνα, τη Γουινέα και την Αλβανία. Η βοήθεια που έλαβαν επικεντρώθηκε στην εκπαίδευσή τους, την ανάπτυξη δεξιοτήτων και την ενίσχυση της απασχολησιμότητάς τους.
«Η εμπειρία μας δείχνει ότι η εμπορία ανθρώπων με σκοπό την εργασιακή εκμετάλλευση δεν καταγγέλλεται συστηματικά στην Ελλάδα, πρόκειται για ένα αόρατο έγκλημα», δήλωσε η επικεφαλής της αποστολής του ΔΟΜ στην Ελλάδα, Σάνια Τσέλεμπιτς Λούκοβατς. «Αυτή η κοινή πρωτοβουλία αποτελεί ένα πολύ σημαντικό βήμα προς την υποστήριξη μιας ευάλωτης ομάδας ανθρώπων και συμβάλλει στο θετικό έργο που έχει επιτελέσει η Ελλάδα τα τελευταία χρόνια για την ενίσχυση και τη διευκόλυνση των διαδικασιών αναγνώρισης των θυμάτων εμπορίας ανθρώπων στη χώρα», πρόσθεσε.
Σύμφωνα με πρόσφατες εκθέσεις για την Ελλάδα, η πλειονότητα των πιθανολογούμενων ως θυμάτων προέρχεται από αφρικανικές χώρες, κυρίως από το Καμερούν, τη Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό, την Γκάνα και τη Νιγηρία, και ακολουθούν ασιατικές χώρες, όπως το Πακιστάν και το Μπανγκλαντές. Παράλληλα, η εμπορία ανθρώπων για σκοπούς σεξουαλικής εκμετάλλευσης παραμένει η κυρίαρχη μορφή εκμετάλλευσης, επηρεάζοντας κυρίως γυναίκες.
Ο ΔΟΜ παρέχει τεχνική βοήθεια στις εθνικές αρχές και οργανώνει εκπαιδευτικά σεμινάρια για επαγγελματίες πρώτης γραμμής που εργάζονται στον τομέα της μετανάστευσης, συμπεριλαμβανομένων ψυχολόγων, κοινωνικών λειτουργών, νομικών συμβούλων και διερμηνέων.
Από την έναρξη της Δράσης, 515 επαγγελματίες σε όλη την Ελλάδα έχουν συμμετάσχει σε εξειδικευμένα διήμερα εκπαιδευτικά σεμινάρια, με έμφαση στην αναγνώριση θυμάτων, τις διαδικασίες παραπομπής και το εθνικό νομικό πλαίσιο.
Ο ΔΟΜ έχει επίσης αναπτύξει έναν πρακτικό οδηγό για τους συμμετέχοντες στην εκπαίδευση και τους οργανισμούς τους, με στόχο την ενίσχυση των προσπαθειών κατά της εμπορίας ανθρώπων. Παράλληλα, με στόχο τη βελτίωση των συνθηκών διαβίωσης των θυμάτων εμπορίας ανθρώπων και την εξασφάλιση ενός αξιοπρεπούς και προστατευμένου περιβάλλοντος, ο ΔΟΜ ξεκίνησε στοχευμένες παρεμβάσεις σε δομές φιλοξενίας, μέσω της παροχής βασικού εξοπλισμού.
Η «Ειδική Δράση για την παροχή υπηρεσιών σε θύματα εμπορίας ανθρώπων που είναι πολίτες τρίτων χωρών», υλοποιείται από τον Διεθνή Οργανισμό Μετανάστευσης σε συνεργασία με τη Γενική Γραμματεία Ευάλωτων Προσώπων και Θεσμικής Προστασίας του Υπουργείου Μετανάστευσης και Ασύλου και με την πλήρη υποστήριξη του Εθνικού Κέντρου Κοινωνικής Αλληλεγγύης (Ε.Κ.Κ.Α.), στο πλαίσιο του Εθνικού Μηχανισμού Αναφοράς για την προστασία των θυμάτων εμπορίας ανθρώπων (ΕΜΑ) και χρηματοδοτείται από το Υπουργείο Μετανάστευσης και Ασύλου της Ελληνικής Δημοκρατίας – Ταμείο Ασύλου, Μετανάστευσης και Ένταξης 2021-2027, με τη συγχρηματοδότηση της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Πηγή: ΑΠΕ – ΜΠΕ
