Δεν είναι μόνο η χτεσινή δόνηση των 5,3 βαθμών της κλίμακας Ρίχτερ που τον προβληματίζει αλλά η συνεχιζόμενη εδώ και ένα χρόνο σεισμική δραστηριότητα στην περιοχή.
Ο κ. Παπαζάχος μιλά στα Μακεδονικά Νέα για το ρήγμα που έδωσε τα 5,3 Ρίχτερ, για τα άλλα ρήγματα της ευρύτερης περιοχής, καθώς και για το ενδεχόμενο ενός τσουνάμι στην περίπτωση ενός ακόμη πιο ισχυρού σεισμού στον ελληνικό χώρο.
Κώστας Παπαζάχος (Eurokinissi)
Συνέντευξη στη Δέσποινα Ιωαννίδου
-Τι γνωρίζουμε για τον σεισμό που ταρακούνησε το απόγευμα του Σαββάτου (7/6) το Άγιο Όρος και έγινε αισθητός σε πολλές περιοχές της Βόρειας Ελλάδας;
Είναι ένας σεισμός 5,3 Ρίχτερ που έχει το επίκεντρό του στο ίδιο σημείο της σεισμικής ακολουθίας που είναι σε εξέλιξη εδώ και περίπου ένα χρόνο και σε πιο μεγάλη ένταση εδώ και περίπου 10 μήνες. Μιλάμε για τη σεισμική ακολουθία στο Άγιο Όρος η οποία ξεκίνησε πολύ ήπια πέρυσι τον Ιούνιο και πιο έντονα από τον Αύγουστο του 2024 με τουλάχιστον 8 δονήσεις με μέγεθος πάνω από 4 Ρίχτερ. Έχει τα χαρακτηριστικά μιας σμηνοσειράς η οποία συνεχώς «ενοχλεί» την περιοχή, με τα 5,3 Ρίχτερ του Σαββάτου να αποτελούν μέχρι στιγμής τον ισχυρότερο σεισμό.
Ο σεισμός έγινε ιδιαίτερα έντονος στην περιοχή, καθώς οι επιταχύνσεις ξεπέρασαν το 20% του g, δηλαδή την επιτάχυνση της βαρύτητας. Με απλά λόγια, πρόκειται για μια ισχυρή σεισμική κίνηση γι αυτό και προκλήθηκαν ζημιές στο Άγιο Όρος, στη Μονή Ξενοφώντος και στις γύρω Μονές.
Αυτή η ακολουθία υφίσταται εδώ και αρκετό χρονικό διάστημα δημιουργεί πρόβλημα στην περιοχή καθώς τα κτίρια είναι ιστορικά. Βέβαια σε μεγάλο βαθμό κάποια έχουν ανακαινιστεί ωστόσο κάποια άλλα -παλαιά και δευτερεύοντα κτίρια- στερούνται σεισμικής προστασίας. Η σεισμική απόκριση των συγκεκριμένων κτιρίων είναι αυτό που προβληματίζει και προκαλεί ιδιαίτερη ανησυχία μιας και δεν μιλάμε για μια σύγχρονη ελληνική πόλη με κατασκευές από οπλισμένο σκυρόδεμα, αλλά για μια περιοχή με ιστορικά κτίρια.
-Είναι, δηλαδή, απειλητικοί οι σεισμοί αυτού του μεγέθους για τα μοναστήρια της Αθωνικής Πολιτείας;
Αυτού του μεγέθους οι σεισμοί όχι. Τα 5,3 Ρίχτερ δεν είναι απειλητικός σεισμός. Το πρόβλημα έγκειται κυρίως στη μακράς διάρκειας σεισμική ακολουθία. Ευτυχώς αυτή τη στιγμή φαίνεται πως το ρήγμα έχει κινήσεις γύρω στα 5 χιλιόμετρα που είναι αντίστοιχες με τον σεισμό του Σαββάτου. Αλλά επειδή το ρήγμα στην περιοχή ενδεχομένως έχει μεγαλύτερες διαστάσεις υπάρχει πάντα ανησυχία μήπως ενεργοποιηθεί ένα γειτονικό κομμάτι του κι έχουμε έναν ισχυρότερο σεισμό. Αν το ρήγμα επεκταθεί προς την μεριά των Καρυών θα έχουμε μεγαλύτερες συνέπειες. Αυτό είναι που προκαλεί μεγαλύτερη ανησυχία.
-Έχει κάποια «προϊστορία» αυτό το ρήγμα;
Όχι. Είναι παντελώς άγνωστο. Και γενικότερα τα ρήγματα του Αγίου Όρους είναι ελάχιστα μελετημένα για προφανείς λόγους.
Μελέτες έχουν γίνει για άλλα ρήγματα, όπως νότια του Αγίου Όρους, στην τάφρο του Βόρειου Αιγαίου που έδωσε πολύ μεγάλους σεισμούς που επηρέασαν κυρίως τις νότιες μονές, αλλά για τα ρήγματα του «κορμού» του Αγίου Όρους που είναι παράλληλα με το ρήγμα της Ιερισσού και με άλλα ρήγματα δεν έχουμε τόσο σαφή εικόνα ούτε πολλές πληροφορίες. Η συγκεκριμένη περιοχή είναι από τις λιγότερο μελετημένες στον ελληνικό χώρο.
-Μπορεί αυτός σεισμός να ενεργοποιήσει τα ρήγματα στην τάφρο του Βορείου Αιγαίου και το ρήγμα Ιερισσού –Στρατωνίου που το 1932 έδωσε τον καταστροφικό σεισμό των 7 Ρίχτερ; Και πόσο μακριά από αυτά είναι το ρήγμα που έδωσε χτες τα 5,3 Ρίχτερ;
Είναι πάρα πολύ μακριά αυτά τα ρήγματα ωστόσο είναι στην ίδια τεκτονική «λογική» με το ρήγμα της Ιερισσού, δηλαδή ένα κομμάτι βυθίζεται σε σχέση με το άλλο και έχει ταυτόχρονα και μια οριζόντια μετατόπιση. Ωστόσο λόγω της μεγάλης απόστασης δεν μπορεί να το επηρεάσει ιδίως όταν πρόκειται για τέτοιου μεγέθους σεισμούς.
Επίσης δεν μας ανησυχεί αυτή τη στιγμή η τάφρος του Βορείου Αιγαίου ούτε το ρήγμα της Ιερισσού –Στρατωνίου. Μας ανησυχεί –λόγω της σεισμικής ακολουθίας που είναι σε εξέλιξη- το ρήγμα που έδωσε τα 5,3 Ρίχτερ διότι είναι πάρα πολύ κοντά σε πολλές από τις μονές.
-Υπήρξε τις προηγούμενες μέρες κάποια σεισμική δραστηριότητα στην περιοχή που προοιωνιζόταν έναν ισχυρό σεισμό; Για παράδειγμα ειπώθηκε πως μέσα σε ένα έτος έχουν καταγραφεί περί τους 1.500 σεισμούς στην περιοχή…
Όπως σας είπα η σεισμική δραστηριότητα είχε ξεκινήσει από πέρυσι τον Ιούνιο. Οπότε έχουμε μια σμηνοσειρά εδώ και περίπου ένα χρόνο. Ενδεικτικά αναφέρω πως στις 12 Αυγούστου είχαμε έναν σεισμό 4,5 ρίχτερ, στις 24 του ίδιου μήνα 4,4 και ακολούθησαν 4,3 Ρίχτερ στα τέλη Αυγούστου, ένας σεισμός της τάξης του 5 στις 22 Σεπτεμβρίου, 4,6 Ρίχτερ στις 12 Δεκεμβρίου και 4,9 στις 15 Φεβρουαρίου και εκατοντάδες άλλοι μικρότεροι σεισμοί.
Το κομμάτι αυτό του ρήγματος που είναι παράλληλο με τις νότιες ακτές του Αγίου Όρους, δυτικά από τις Μονές Ξενοφώντος και Χιλανδαρίου είναι ενεργοποιημένο εδώ και ένα χρόνο. Υπάρχει μια μόνιμη δραστηριοποίηση.
-Είναι τα 5,3 Ρίχτερ ο κύριος σεισμός;
Σε καμία περίπτωση δεν μπορούμε να το πούμε αυτό διότι η σεισμική δραστηριότητα στην περιοχή έχει τα χαρακτηριστικά σμηνοσειράς και δεν γνωρίζουμε αν αυτή η ακολουθία θα συνεχιστεί. Υπάρχουν περιπτώσεις που τέτοιες σμνηνοσειρές διαρκούν ενάμισι και δυο χρόνια χωρίς τη γέννηση κάποιου ισχυρού σεισμού.
Επομένως όχι μόνο δεν μπορούμε να πούμε αν αυτός είναι ο κύριος σεισμός αλλά δεν είμαστε σε θέση να πούμε ούτε πόσο θα διαρκέσει η σεισμική δραστηριότητα.
Άρα πρέπει να κινηθούμε με βάση το δυσμενέστερο σενάριο που λέει ότι μπορεί να έχουμε ένα ισχυρότερο σεισμό στην περιοχή.
-Ποιο είναι, δηλαδή, το δυσμενέστερο σενάριο; Τι μέγεθος σεισμού μπορεί να δώσει το συγκεκριμένο ρήγμα;
Το συγκεκριμένο ρήγμα φαίνεται να έχει ένα μήκος γύρω στα 15 χιλιόμετρα. Αυτό αντιστοιχεί σε έναν τυπικό -για τον ελληνικό χώρο- σεισμό 6 Ρίχτερ.
-Αυτή τη στιγμή καταγράφεται μια γενικότερη σεισμική δραστηριότητα στην περιοχή του Αιγαίου. Είχαμε για παράδειγμα 6,1 νότια της Κάσου, 6,1 βόρεια της Κρήτης και πρόσφατα 5,8 Ρίχτερ μεταξύ Ρόδου και Τουρκίας. Υπάρχει κάποια συσχέτιση όλων αυτών των σεισμών;
Σε καμία περίπτωση. Είναι τελείως διαφορετικό αυτό που βλέπουμε στην περιοχή του Αγίου Όρους όπου περιορίζεται ο κίνδυνος για ζημιές. Ακόμη και στο πρώτο πόδι οι κινήσεις ήταν υποδεέστερες.
Αλλά και στο δυσμενέστερο σενάριο οι κινήσεις στην υπόλοιπη Χαλκιδική -με εξαίρεση ένα κομμάτι στην Ουρανούπολη και ίσως απέναντι στη Σάρτη- θα είναι πάρα πολύ περιορισμένες και βέβαια όχι σε βαθμό που να είναι επικίνδυνες.
-Υπάρχει κίνδυνος τσουνάμι;
Στην περίπτωση ενός πολύ ισχυρού σεισμού το μόνο που θα πρέπει να έχουμε στο μυαλό μας είναι ότι μπορεί να προκληθεί ένα θαλάσσιο κύμα, ένα τσουνάμι στις απέναντι ακτές και εν προκειμένω στις ανατολικές ακτές του δεύτερου «ποδιού» της Χαλκιδικής. Οι κάτοικοι εκεί, εφόσον νιώσουν μια πολύ ισχυρή δόνηση, θα πρέπει να απομακρυνθούν από τις θαλάσσιες περιοχές σε κάποιο πιο υψηλό σημείο για περίπου μισή ώρα για την απίθανη περίπτωση -διότι είναι πολύ μικρή η πιθανότητα- να προκληθεί τσουνάμι στον ελληνικό χώρο με έναν σεισμό τέτοιου μεγέθους.
-Δηλαδή πόσα ρίχτερ θα μπορούσαν να το προκαλέσουν;
Πάνω από 6,5 Ρίχτερ. Αλλά επειδή σε κάποιες περιπτώσεις ακόμη και μικρότεροι σεισμοί προκαλούν υποθαλάσσιες κατολισθήσεις και αυτές με τη σειρά τους προκαλούν έναν κυματισμό, ένα τοπικό τσουνάμι μέσα σε δύο έως τέσσερα λεπτά μετά τη σεισμική δόνηση, θα πρέπει να κινούμαστε προληπτικά. Η απομάκρυνση από την παραλία και η μετακίνηση σε υψηλότερο σημείο είναι η γενική σύσταση προς όλους τους κατοίκους στις παραθαλάσσιες περιοχές διότι δεν υπάρχει χρόνος για προσομοιώσεις και ενημέρωση.
