Όπως αναφέρει χαρακτηριστικά ο πρόεδρος του Εμπορικού και Βιομηχανικού Επιμελητηρίου Πειραιώς και ναυπηγός Bsc Msc LLM PhD, Βασίλης Κορκίδης οι κίνδυνοι που ενέχουν για την οικονομία από την ανάφλεξη στη Μέση Ανατολή και ειδικότερα από το ενδεχόμενο κλείσιμο των στενών του Ορμούζ, είναι σημαντικοί και αφορούν πολλαπλά επίπεδα.
«Οποιαδήποτε σοβαρή διατάραξη στην περιοχή των στενών θα είχε άμεσες επιπτώσεις στην παγκόσμια ναυτιλία και την ενεργειακή ασφάλεια. Κατά μέσο όρο, πάνω από 3.000 δεξαμενόπλοια, διαπλέουν τα Στενά του Ορμούζ κάθε μήνα, με τα 1.200 εξ αυτών να είναι ελληνόκτητα» αναφέρει αρχικά ο κ. Κορκίδης.
Και προσθέτει πως «επιδράσεις ασφαλώς και θα υπάρξουν διότι δημιουργείται μια ενεργειακή αναταραχή και ανασφάλεια, καθώς ο Περσικός Κόλπος αντιστοιχεί στο 1/5 παραγωγής του πετρελαίου. Ακριβώς 20 εκατομμύρια βαρέλια περνούν καθημερινά από εκεί και άρα μπορούμε να αντιληφθούμε τις επιδράσεις που θα έχει στον τομέα της ενέργειας.
Αυτές είναι:
- Αυξημένο κόστος για τις χώρες παραγωγής καταναλωτικών αγαθών στην Ασία και ιδιαίτερα την Κίνα. Όλα αυτά μετακυλίονται στις εισαγωγές με ένα κόστος αυτή τη στιγμή που το υπολογίζουμε στο 5% με 7%.
- Στην Ελλάδα με την αύξηση του πετρελαίου στο 19% με 20% χρειάζεται ένα δισεκατομμύριο παραπάνω για ενεργειακές εισαγωγές.
- Θα υπάρξουν επιπτώσεις στο εμπόριο και τη ναυτιλία με τις καθυστερήσεις που θα προέλθουν από τις παρακάμψεις των πλοίων, με τα προβλήματα που θα δημιουργηθούν στα logistics, τα οποία υπολογίζονται στα 300 με 500 εκατομμύρια και αντιστοιχούν περίπου στο 0,50% του ΑΕΠ.
- Όλα αυτά μαζί και με τις απώλειες που θα έχει στον τουρισμό μπορεί να φτάσει μέχρι και το 6% στα ετήσια έσοδα. Είναι περίπου 2,1 με 2,6 δισεκατομμύρια ευρώ και επίπτωση στο ΑΕΠ της τάξεως του 1%. Πρόκειται για ένα πολύ μεγάλο ποσοστό.
Και όλα αυτά, διότι όλα όσα λαμβάνουν χώρα στη Μέση Ανατολή, γίνονται μέσα στην τουριστική περίοδο. Για παράδειγμα το τρίτο τρίμηνο από πλευράς εσόδων είναι το καλύτερο για τη χώρα μας και αυτή τη στιγμή πλήττονται και οι πέντε κλάδοι από τους οποίους περιμέναμε φέτος να έχουμε έναν καλύτερο κύκλο εργασιών, με αποτέλεσμα να προσπαθούμε να δούμε τώρα την κατεύθυνση που θα ακολουθήσει η αμερικανική εμπλοκή. Θα φέρει αποκλιμάκωση; Θα φέρει εκεχειρία; Ή θα κλιμακωθεί περαιτέρω η σύγκρουση; Προς το παρόν κανείς δεν ξέρει πως θα κυλήσει όλο αυτό».
Επιπτώσεις θα υπάρξουν ακόμη και αν βρεθεί σήμερα συμβιβαστική λύση
«Πρόκειται για μια περίοδο που και αύριο να βρεθεί μία συμβιβαστική διαπραγματευτική λύση οι επιπτώσεις θα υπάρξουν διότι κανένας τουρίστας από την Αμερική ή την Ασία, όταν θεωρεί μια περιοχή αυξημένου κινδύνου όπως είναι αυτή τη στιγμή η περιοχή της Νοτιοανατολικής Μεσογείου την αποφεύγει. Αυτό το χρονικό διάστημα η εικόνα αυτής της περιοχής έχει πληγεί. Στο πλαίσιο αυτό, κανείς δεν μπορεί μεν να θεωρήσει ότι η Ελλάδα δεν είναι ασφαλής επειδή απέχει από το Ισραήλ, αλλά βλέπει τη γενικότερη εικόνα.
Και αυτό, την ώρα που και τα τουριστικά ασφάλιστρα θα είναι αυξημένα ακόμη και αν ο τουρίστας επιλέξει να έρθει εδώ για διακοπές. Άρα όλα αυτά έχουν επιπτώσεις στην ελληνική οικονομία, στον πληθωρισμό, στο ΑΕΠ μας και δημιουργούν και πληθωριστικές τάσεις που θέλουμε να τις αποφύγουμε γιατί στο τέλος αυτός που πληρώνει το μάρμαρο είναι ο τελικός καταναλωτής» υπογραμμίζει ο πρόεδρος του ΕΒΕΠ.
Ενώ σχετικά με το αποτύπωμα στην ελληνική ναυσιπλοοία συμπληρώνει πως «οι περισσότεροι πλοιοκτήτες και οι περισσότερες ναυτιλιακές εταιρείες προτιμούν την ασφάλεια των πληρωμάτων και των πλοίων τους, παρά να επωφεληθούν του κινδύνου για να εξασφαλίσουν μεγαλύτερο κέρδος. Αυτή τη στιγμή για παράδειγμα έχουμε 910 τάνκερς ελληνόκτητα που αντιστοιχούν στο 30% της παγκόσμιας χωρητικότητας και έχουμε και περίπου 300 πλοία μεταφοράς φυσικού αερίου που αντιστοιχούν στο 23% της παγκόσμιας χωρητικότητας. Αντιλαμβάνεστε, πως εάν απομονωθεί ο Περσικός Κόλπος η ζήτηση μειώνεται και πολλά πλοία θα παραμείνουν σε ασφαλή λιμάνια για ένα εύλογο χρονικό διάστημα. Άρα, κανείς δεν κερδίζει από έναν πόλεμο μόνο οι καιροσκόποι και τέτοιες τάσεις σαν Έλληνες επιχειρηματίες δεν έχουμε δείξει».
Συμπερασματικά ο κ. Κορκίδης καταλήγει υπογραμμίζοντας πως «οι επιπτώσεις είναι πολυεπίπεδες. Τώρα, κανείς δεν μπορεί να προσδιορίσει κάτι. Μπορεί ένα κομμάτι να αποκλιμακώνεται και να κλιμακώνεται κάτι άλλο επηρεάζοντας γενικότερα το εμπόριο, τη ναυτιλία, το κόστος των εμπορευμάτων. Και ξέρετε ακόμη και οι παραγωγοί της χώρας, είτε αυτοί αφορούν την μεταποίηση, είτε αφορούν τη βιομηχανία δεν μπορούν να κοστολογήσουν τίποτα.
Για παράδειγμα οι αυξήσεις του πετρελαίου τον επόμενο μήνα, θα σημάνουν ταυτόχρονα και αυξήσεις στο ηλεκτρικό ρεύμα. Όπως επιβαρύνεται και η ακτοπλοΐα μας. Βασικά δεν υπάρχει κάτι που δεν επηρεάζεται. Και γεωπολιτικά και γεωοικονομικά και διπλωματικά θα έλεγα, διότι είμαστε μεταξύ Αμερικής, Ισραήλ και Αραβικού κόσμου».
Τα πέντε κομβικά σημεία των επιπτώσεων
Σύμφωνα με τον Διεθνολόγο και καθηγητή Παγκόσμιας Πολιτικής Οικονομίας στο Πανεπιστήμιο Μακεδονίας, Αθανάσιο Μποζίνη οι κύριες επιπτώσεις της ανάφλεξης στη Μέση Ανατολή θα αφορούν πέντε σημαντικούς τομείς.
Σύμφωνα με τον κ. Μποζίνη οι επιπτώσεις αυτές θα αφορούν:
- Το οικονομικό σκέλος: Σε αυτό το κομμάτι θα αντιμετωπίσουμε αυτό που ονομάζουμε παγκόσμιες πληθωριστικές πιέσεις. Με τις αυξήσεις λόγω και κερδοσκοπίας.
- Το στρατηγικό σκέλος: Εδώ στην ουσία θα έχουμε την Περιφερειακή Ανασυγκρότηση της Μέσης Ανατολής για την οποία προς το παρόν δεν γνωρίζουμε πώς θα είναι η επόμενη ημέρα. Αυτό σημαίνει ότι η Τουρκία θα συνεχίσει να προσπαθεί να αποκτήσει έναν περιφερειακό ηγεμονικό ρόλο, κάτι που προσπαθεί ο Ερντογάν να πετύχει μέσω των διαπραγματεύσεων. Προσπαθήσε να το κάνει και με το Ουκρανικό δεν πέτυχε, τώρα προσπαθεί να κάνει κάτι ανάλογο με τη Μέση Ανατολή αν και το Ισραήλ είναι εντελώς εχθρικό απέναντι στην Τουρκία. Η τελευταία όμως θα προσπαθήσει να εκμεταλλευτεί αυτή την κρίση προκειμένου να πιέσει την Ελλάδα για διάφορα θέματα. Είδαμε εξάλλου ότι πρόσφατα κυκλοφόρησε και κάποιους νέους χάρτες.
- Το σκέλος που αφορά την ασφάλεια: Σε αυτό το σκέλος ενσωματώνω πλέον και τις υβριδικές απειλές μέσω του μεταναστευτικού. Είδατε τι έγινε με τον κατάσκοπο στη Σούδα, ο οποίος είναι Αζέρος και αρνήθηκε την παρουσία δικηγόρου για την υπεράσπισή του. Θεωρώ ότι θα υπάρξουν υβριδικές απειλές και καταστάσεις που θα πιέσουν την Ελλάδα να κάνει το λάθος σε διπλωματικό, πολιτικό και στρατηγικό επίπεδο.
- Το πολιτικό σκέλος: Εδώ μιλάμε για άμεσες καταστάσεις που αφορούν το σύνολο της ΕΕ και την στρατηγική στάση που αυτή θα κρατήσει, όσον αφορά στο Μεσανατολικό, στο οποίο προς παρόν δείχνει να είναι θεατής και τίποτα περισσότερο. Εδώ θεωρώ ότι η Ελλάδα πρέπει να ενδυναμώσει τις επαφές της με κράτη που θα μπορέσουν να τις δώσουν στρατηγική ισχύ, όπως είναι η Κύπρος, το Ισραήλ, αλλά και η Ινδία. Η τελευταία θεωρώ πως είναι ένα τεράστιο brand του 1,5 δισεκατομμυρίου κατοίκων, με μεγάλη τεχνολογική στρατηγική. Νομίζω ότι μέσα από αυτή την αναταραχή πρέπει να δούμε πώς χωρίζονται τα στρατόπεδα και ανάλογα η Ελλάδα να πάρει σοβαρές αποφάσεις.
- Το στρατιωτικό και τεχνολογικό σκέλος: Σε αυτόν τον τομέα η Ελλάδα πρέπει να είναι ανά πάσα στιγμή alert σε θέματα που άπτονται της Εθνικής ασφάλειας. Το ΚΥΣΕΑ έγραψε για ιδιαίτερη προσοχή στις πρεσβείες και στις διπλωματικές αποστολές, εγώ θεωρώ ότι οι κρίσιμες υποδομές του κράτους και το επονομαζόμενο informations warfare πρέπει να το προσέξουμε εξίσου. Διότι σε περιπτώσεις περιφερειακών πολέμων που επηρεάζουν τόσο την ΕΕ όσο και την Ελλάδα πρέπει να προσέχουμε με την λάθος πληροφορία που μπορεί να κρύβει οικονομικές, πολιτικές και στρατιωτικές επιπτώσεις.
Οι άξονες των αρνητικών επιπτώσεων
Δυσοίωνες εξελίξεις στον τομέα της Οικονομίας "βλέπει" ο καθηγητής Διεθνών και Ευρωπαϊκών Οικονομικών Σπουδών στο Πανεπιστήμιο Δυτικής Μακεδονίας, Δρ. Νίκος Καρτάλης και μάλιστα σε τρεις βασικούς άξονες.
«Όπως έχουμε αναφέρει και στο παρελθόν, η οικονομία απεχθάνεται τις πολεμικές συγκρούσεις. Όσον αφορά μάλιστα στη συγκεκριμένη σύγκρουση εκτιμώ ότι θα έχουμε πάρα πολλές αρνητικές επιπτώσεις, ιδιαίτερα σε τρεις άξονες.
Αυτοί είναι:
- Το εμπόριο
- Η ενέργεια
- Ο πληθωρισμός
Και σε αυτούς τους τρεις άξονες λόγω των μη διαρθωτικών αλλαγών που έπρεπε να γίνουν στη χώρα μας και δεν έχουν γίνει, θα υπάρξει πρόβλημα. Και τι εννοώ με αυτό; Ότι η Ελλάδα μαστίζεται από ολιγοπώλια. Τι σημαίνει ολιγοπώλια; Ότι υπάρχουν λίγες επιχειρήσεις που μπορούν να συνεννοηθούν μεταξύ τους για την αύξηση ή μείωση των τιμών, με συνέπεια να σχηματίζονται καρτέλ.
Άρα αυτή τη στιγμή στον κλάδο της ενέργειας που είναι από τα βασικότερα ζητήματα που καλείται να αντιμετωπίσει ο Έλληνας καταναλωτής, οι επιπτώσεις θα είναι δυσμενείς καθώς θα έχουμε αύξηση των τιμών μέσα στο επόμενο χρονικό διάστημα.
Αυτό αποτυπώνεται ήδη από την αύξηση στην τιμή της βενζίνης η οποία ανέβηκε περίπου 10 λεπτά τις τελευταίες 10 ημέρες, ενώ από την στιγμή που αυξάνεται η πρώτη ύλη μιας παραγωγικής αλυσίδας σημαίνει ότι θα έχουμε αλεπάλληλες αυξήσεις και σε άλλα πολλά προϊόντα.
Από τη στιγμή που οι βιομηχανίες στηρίζονται στις τιμές της ενέργειας, στην περίπτωση που υπάρξει τελικά μία γενικευμένη σύρραξη για μακρύ χρονικό διάστημα -αφού όσο υπάρχουν αντίποινα κανείς δεν μπορεί να προβλέψει το τέλος- αντιλαμβάνεστε ότι αυτό θα δώσει το έναυσμα για ένα ράλι τιμών προς τα πάνω, καθώς εκτός όλων των άλλων από τον κόλπο του Ορμούζ διοχετεύεται περίπου το 1/3 της παγκόσμιας κατανάλωσης πρώτων υλών όπως το πετρέλαιο και αέριο.
Κι αυτό θα συμπαρασύρει πολλά προϊόντα, άρα εκτός από την ενέργεια θα πληγεί και το εμπόριο και ο πληθωρισμός».
Σε ερώτηση για το αν θα πρέπει να περιμένουμε αυξήσεις ανάλογες με αυτές που σημειώθηκαν στον τομέα της ενέργειας όταν ξέσπασε ο πόλεμος στην Ουκρανία, ο Δρ. Καρτάλης ξεκαθαρίζει πως «η σύρραξη αυτή διεξάγεται με πυραύλους. Οι πύραυλοι αυτοί για να κατασκευαστούν χρειάζεται χρόνος, άρα λοιπόν σε μια προσπάθεια η μία χώρα να αποκτήσει συγκριτικό πλεονέκτημα σε σχέση με την άλλη, χρειάζεται από πίσω εφοδιασμό από τις μεγάλες υπερδυνάμεις που είναι η Αμερική για το Ισραήλ και η Ρωσία για το Ιράν. Το θέμα είναι πως αυτή τη στιγμή δεν μπορούμε να προβλέψουμε μέχρι που θα φτάσει αυτή η ιστορία.
Και αυτό σημαίνει με τη σειρά του, πως οι προβλέψεις για το καλοκαίρι είναι δυσοίωνες για τις τιμές και μάλιστα με ράλι ανατιμήσεων, ενώ πάρα πολλοί οικονομολόγοι παρακολουθούν τις κινήσεις του Ιράν. Δηλαδή εάν το Ιράν σταματήσει τις επιθέσεις προς το Ισραήλ θα έχουμε μια σταθεροποίηση. Εάν θα συνεχίσει θα έχουμε άνοδο των τιμών. Προς το παρόν φαίνεται ότι ο πόλεμος γενικεύεται, καθώς στο στόχαστρο του Ιράν μπήκαν και άλλα αραβικά κράτη όπως το Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, το Κατάρ και η Σαουδική Αραβία.
Αυτό σημαίνει ότι οι περισσότεροι επενδυτές πωλούν μετοχές συνεπώς θα έχουμε και μείωση των δεικτών του χρηματιστηρίου, διότι οι μόνες μετοχές οι οποίες καλπάζουν αυτή τη στιγμή, είναι οι μετοχές των βιομηχανιών παραγωγής όπλων. Αυτές οι μετοχές ανεβαίνουν».
Παγκόσμιο το σοκ εάν κλείσουν τα στενά
Την άποψη ότι ενδεχόμενο κλείσιμο των στενών του Ορμούζ θα προκαλέσει παγκόσμιο σοκ σε πολλαπλά επίπεδα, εξέφρασε μιλώντας πρόσφατα στα Μακεδονικά Νέα - mkdn.gr και ο Διεθνολόγος - Οικονομολόγος, Θρασύβουλος Ευτυχίδης.
«Εννοείται ότι σοκ που θα προκληθεί σε αυτή την περίπτωση θα είναι τεράστιο. Από τα στενά του Ορμούζ διακινείται το 20% της παγκόσμιας κατανάλωσης πετρελαίου ημερησίως. Πράγμα που σημαίνει πως αν συμβεί κάτι τέτοιο, θα δούμε το βαρέλι να φτάνει ακόμη και τα 150 δολάρια.
Με ό,τι αυτό κι αν σημαίνει, διότι σε αυτές τις περιπτώσεις τα πράγματα λειτουργούν σαν αλυσίδα. Στις μεταφορές, στις τιμές των τροφίμων, στις τιμές των παραγώγων.
Όπως καταλαβαίνετε θα φτάσουμε και πάλι σε ακραία επίπεδα μιας τεράστιας οικονομικής κρίσης, μέσω της οποίας θα χτυπηθεί η όποια ανάπτυξη υπάρχει αυτή τη στιγμή ενώ ο πληθωρισμός θα καταγράψει νέα επίπεδα ρεκόρ.
Αυτό είναι κάτι που το γνωρίζουν όλα τα κράτη (εμπλεκόμενα και μη), όμως επαναλαμβάνω πως για να φτάσουμε σε ένα τέτοιο ακραίο ενδεχόμενο, πάει να πει πως το καθεστώς του Ιράν έχει φτάσει στα όριά του και χρησιμοποιεί το τελευταίο του όπλο. Διότι αυτό που θα πληγεί πρώτα από όλα είναι το ίδιο το Ιράν, καθώς μέσω αυτών των στενών εξάγει και το δικό του πετρέλαιο» τόνισε χαρακτηριστικά o κ. Ευτυχίδης.
Αποτύπωμα αβεβαιότητας
Στο μεταξύ το μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου της Capital Markets Experts, Βασίλης Μάργαρης αναφερόμενος στην κρίση στην Μέση Ανατολή σημείωσε μιλώντας στα Μακεδονικά Νέα - mkdn.gr ότι «στο πλαίσιο της ελληνικής αγοράς η κρίση στη Μέση Ανατολή αφήνει το αποτύπωμα της αβεβαιότητας, κυρίως σε σχέση με τη διάρκεια που μπορεί να έχει. Από την άλλη πλευρά η αντίστοιχη αβεβαιότητα στο χρηματιστηριακό μας περιβάλλον προς το παρόν είναι σχετικά μικρή, μη ικανή να καλύψει την αισιοδοξία που δημιουργούν τα επί μέρους θετικά επιχειρηματικά νέα».
