Η συμβολή της μεταποίησης στην ελληνική οικονομία είναι στρατηγική καθώς αντιστοιχεί στο 29,1% του ισοζυγίου αγαθών και υπηρεσιών και έχει σημαντική συμμετοχή στο ΑΕΠ, αν και παραμένει χαμηλότερη από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο. Ωστόσο, η ενεργειακή επιβάρυνση συνεχίζει να αποτελεί έναν από τους βασικότερους περιοριστικούς παράγοντες για την ανταγωνιστικότητα των ελληνικών βιομηχανιών. Οι παρεμβάσεις της ΕΒΙΚΕΝ αναδεικνύουν τις χρονίζουσες στρεβλώσεις, την απουσία καθοριστικών αποφάσεων από την Πολιτεία και την ανάγκη άμεσης ενεργοποίησης νέων μηχανισμών εξορθολογισμού του κόστους.
Όπως έχει τονίσει πολλές φορές και με δηλώσεις της στα Μακεδονικά Νέα, η πρόεδρος του Συνδέσμου Βιομηχανιών Ελλάδος (ΣΒΕ) Λουκία Σαράντη, η ενέργεια και η πράσινη μετάβαση αποτελούν μια δύσκολη εξίσωση για τις ελληνικές βιομηχανίες. «Το πρόβλημα του υψηλού κόστους ενέργειας είναι άρρηκτα συνδεδεμένο με την υπαρξιακή πρόκληση της πράσινης μετάβασης που όλες οι βιομηχανίες καλούνται να την αντιμετωπίσουν. Η Ελλάδα έχει υψηλότερο ενεργειακό κόστος από τις ανταγωνίστριες χώρες. Η βιομηχανία χρειάζεται μεγαλύτερη προσοχή, και αν και η κυβέρνηση δείχνει να κατανοεί την ανάγκη, στην πράξη αυτό δεν γίνεται αισθητό. Η παλαιότητα και η περιορισμένη χωρητικότητα των δικτύων προσθέτουν επιπλέον βάρη και η Ελλάδα εξακολουθεί να στερείται ολοκληρωμένης ενεργειακής στρατηγικής», αναφέρει χαρακτηριστικά η πρόεδρος του ΣΒΕ.
Το ενεργειακό κόστος εξακολουθεί να αποτελεί βαρίδι για τις βιομηχανίες τόσο της Βόρειας Ελλάδας όσο και του συνόλου της χώρας, με επιχειρηματίες της περιοχής να κάνουν λόγο στα Μακεδονικά Νέα για ένα θέμα ζωτικής σημασίας, αφού τα ποσά ενέργειας είναι υπέρογκα και οι διακυμάνσεις της τιμής του ρεύματος είναι ανεξέλεγκτες για τη βιομηχανία.
Το πρόβλημα με το ΕΤΜΕΑΡ
Παρότι έχει λήξει από τις 31 Δεκεμβρίου 2023 το προηγούμενο σχήμα μειωμένου ΕΤΜΕΑΡ (Ειδικό Τέλος Μείωσης Εκπομπών Αερίων Ρύπων) για τις επιλέξιμες βιομηχανίες, η καθυστέρηση κοινοποίησης του νέου μηχανισμού στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή οδηγεί στην επιβολή αυξημένων χρεώσεων. Η επιβάρυνση για τις βιομηχανίες εκτιμάται σε 17 εκατ. ευρώ ετησίως, ενώ παραμένει το ζήτημα της έκδοσης συμπληρωματικής υπουργικής απόφασης για το 2022 που θα επιτρέψει εκκαθάριση και επιστροφή των ποσών στους δικαιούχους, αποφεύγοντας ταυτόχρονα την αδικαιολόγητη χρέωση 40 εκατ. ευρώ σε μη δικαιούχους όπως ξενοδοχεία και supermarket.
Ερωτήματα για την υπαναχώρηση της κυβέρνησης στα συμφωνηθέντα
Ανησυχία προκαλεί επίσης η στασιμότητα ως προς την κοινοποίηση του μηχανισμού αποζημίωσης για τη ζήτηση και την αποθήκευση (non-fossil flexibility). Παρά τις δεσμεύσεις για προτεραιότητα του μέτρου αυτού έναντι της ενίσχυσης μέσω CRM (Capacity Remuneration Mechanism) των μονάδων φυσικού αερίου, η κυβέρνηση φαίνεται να καθυστερεί με βάση τον κ. Κοντολέων, θέτοντας εν αμφιβόλω τη χρηματοδότηση δράσεων απαραίτητων για την πράσινη μετάβαση.
Η χρηματοδότηση του CRM για μονάδες φυσικού αερίου–την ώρα που οι ίδιες οι μελέτες του ΑΔΜΗΕ δεν τεκμηριώνουν ανάγκη για τέτοιο μέτρο– προκαλεί ερωτήματα για τη σκοπιμότητα της επιπλέον επιβάρυνσης. Ο Λογαριασμός Προσαυξήσεων Ισχύος Εξισορρόπησης ΛΠ2 ύψους 190 εκατ. ευρώ θεωρείται ήδη επαρκής για την εξισορρόπηση.
Το ακριβό «παιχνίδι» των υπερδηλώσεων
Το κόστος της αγοράς εξισορρόπησης φτάνει το 1 δισ. ευρώ για το 2025. Η Grant Thornton, σε μελέτη που ευθυγραμμίζεται με την επιστολή του ΑΔΜΗΕ προς το ΥΠΕΝ (5/5/2025), καταγράφει ξεκάθαρα τη στρατηγική υπερδηλώσεων φορτίου, ιδιαίτερα το 2024, όπου οι αποκλίσεις ήταν αυξημένες καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους.
Η καθαρή απόκλιση δηλώσεων στο ΣΕΠ έφτασε τις 250 GWh, ισοδύναμη με 350 έως 1.000 MW. Η παραπλανητική δήλωση φορτίου διογκώνει το κόστος για το σύστημα, μετακυλίεται στις τελικές τιμές και μειώνει τη διαφάνεια και την αποδοτικότητα του μηχανισμού.
Η λύση από την Ιταλία: Green Pool με ρήτρα επιστροφής
Ως απτό παράδειγμα βέλτιστης πρακτικής αναδεικνύεται το ιταλικό μοντέλο "Energy Release 2.0". Μέσω του GSE, προσφέρεται πράσινη ενέργεια 24 TWh για περίοδο 3 ετών προς τις ενεργοβόρες βιομηχανίες, με τιμή σταθερή στα 65€/MWh. Σε αντάλλαγμα, οι επιχειρήσεις οφείλουν να κατασκευάσουν μονάδες ΑΠΕ διπλάσιας ισχύος και να επιστρέψουν ισόποση ενέργεια σε βάθος 20ετίας στην ίδια τιμή.
Το μοντέλο, σύμφωνα με την ΕΒΙΚΕΝ και με όσα δήλωσε στα Μακεδονικά Νέα ο κ. Κοντολέων, μπορεί να εφαρμοστεί ανεπιφύλακτα και στην Ελλάδα, προσφέροντας πρόσβαση σε χαμηλού κόστους πράσινη ενέργεια, χωρίς άμεσο δημοσιονομικό κόστος, και ενισχύοντας ταυτόχρονα τις επενδύσεις σε ΑΠΕ.
Συνδυαστικά μέτρα για την ανταγωνιστικότητα προτείνει η ΕΒΙΚΕΝ
Η μελέτη της ΕΒΙΚΕΝ προτείνει ολοκληρωμένο πλέγμα μέτρων, μεταξύ αυτών συμβάσεις διαφορών (CfDs) του ΔΑΠΕΕΠ με ΑΠΕ και υδροηλεκτρικά, συμμετοχή των βιομηχανιών σε πράσινες PPAs με ρυθμιζόμενους όρους, επαναφορά μέτρων μείωσης έκθεσης στη μεταβλητότητα της DAM (Day Ahead Market) και θεσμική ενίσχυση για τη διαφάνεια των αποκλίσεων φορτίου.
Αναγκαία η μετάβαση σε νέο μοντέλο
Η ανάλυση των στοιχείων από την ΕΒΙΚΕΝ καταλήγει σε ένα σαφές συμπέρασμα ότι η ελληνική βιομηχανία δεν μπορεί να παραμείνει ανταγωνιστική χωρίς σταθερό και προβλέψιμο ενεργειακό περιβάλλον.
Η καθυστέρηση σε κρίσιμες αποφάσεις, η στήριξη πρακτικών που επιβαρύνουν το σύστημα και οι ανεπαρκείς αποζημιώσεις για τις μονάδες που συμμετέχουν στην εξισορρόπηση, ακυρώνουν την ενεργειακή στρατηγική της χώρας.
Χρειάζεται συνεπώς, σύμφωνα με εκπροσώπους του επιχειρηματικού κόσμου, συντονισμένο σχέδιο με εστίαση στην πράσινη βιομηχανία, την ενεργειακή εξοικονόμηση και τις ανταγωνιστικές τιμές. Μόνο έτσι μπορεί να διασφαλιστεί η βιωσιμότητα και η ανάπτυξη ενός κλάδου που αποτελεί τον βιομηχανικό κορμό της ελληνικής οικονομίας.
