Παρά τις γενικές πιέσεις που δέχεται ο τομέας από τη μεταβλητότητα της ζήτησης, τον πληθωρισμό και τις μεταβολές στις καταναλωτικές συνήθειες, η Περιφερειακή Ενότητα Θεσσαλονίκης παρουσίασε μικρή αύξηση στον συνολικό κύκλο εργασιών, αλλά με ταυτόχρονη μείωση στις καθαρές καταναλωτικές κατηγορίες, αν εξαιρεθούν τα τρόφιμα, τα καύσιμα και τα οχήματα.
Συγκεκριμένα, ο συνολικός κύκλος εργασιών στο λιανικό εμπόριο στη Θεσσαλονίκη έφτασε τα 1,77 δισ. ευρώ το πρώτο τρίμηνο του 2025, σημειώνοντας αύξηση 1,1% σε σύγκριση με το αντίστοιχο διάστημα του 2024. Ωστόσο, όταν εξαιρεθούν οι κλάδοι των οχημάτων, τροφίμων και καυσίμων, ο κύκλος εργασιών εμφανίζει πτώση 2% – από 450.430 χιλ. ευρώ το 2024 σε 441.506 χιλ. ευρώ το 2025, σε διάστημα που μεσολάβησαν και οι χειμερινές εκπτώσεις.
Αυτή η διπλή εικόνα αντανακλά μια ευρύτερη τάση που καταγράφεται και σε άλλες περιοχές της χώρας, με τις μεγάλες Περιφέρειες να ενισχύονται οριακά στο σύνολο λόγω κατανάλωσης βασικών ειδών, ενώ το «καθαρό» λιανεμπόριο, που περιλαμβάνει προϊόντα μη πρώτης ανάγκης, συρρικνώνεται.
Αντίστροφη πορεία στην Κεντρική Μακεδονία
Σε επίπεδο Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας, ο συνολικός κύκλος εργασιών ήταν 2,32 δισ. ευρώ, αυξημένος κατά 0,3% σε σχέση με το 2024. Ωστόσο, και εδώ το λιανεμπόριο χωρίς οχήματα, τρόφιμα και καύσιμα καταγράφει πτώση 1,9%, συνεχίζοντας τη φθίνουσα πορεία από τα τέλη του 2024.
Το γεγονός ότι η Θεσσαλονίκη συγκεντρώνει πάνω από το 75% του λιανεμπορίου της Περιφέρειας δείχνει και τον κομβικό της ρόλο, αλλά και την ευαλωτότητα της τοπικής αγοράς σε περιόδους ήπιας καταναλωτικής κάμψης.
Κλάδοι με σημαντικές μεταβολές
Ορισμένοι επιμέρους κλάδοι εμφάνισαν μεγάλες διακυμάνσεις πανελλαδικά, οι οποίες έχουν ισχυρό αποτύπωμα και στη Θεσσαλονίκη λόγω της συγκέντρωσης καταστημάτων και εμπορικών δραστηριοτήτων.
Ειδικότερα, σημαντική άνοδος κατά +33,4% σημειώθηκε στο λιανικό εμπόριο κλωστοϋφαντουργικών προϊόντων, ενδυμάτων και υποδημάτων σε υπαίθριους πάγκους και αγορές. Σημαντικά ενισχύθηκε και το εμπόριο μεταχειρισμένων ειδών (+30,7%), αντανακλώντας τάσεις κυκλικής οικονομίας και χαμηλότερης καταναλωτικής δαπάνης. Από την άλλη πλευρά, κατακόρυφη πτώση κατά 14,6% σημείωσε ο κλάδος του τηλεπικοινωνιακού εξοπλισμού. Αρνητική ήταν και η επίδοση του λιανεμπορίου εφημερίδων και γραφικής ύλης (-8,5%) λόγω της στροφής προς την ψηφιακή πληροφόρηση.
Πίεση στις μικρομεσαίες επιχειρήσεις
Οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις (ΜμΕ), που αποτελούν τον κορμό του ελληνικού λιανεμπορίου, φαίνεται να αντιμετωπίζουν τις μεγαλύτερες προκλήσεις. Ο κύκλος εργασιών των ΜμΕ στο λιανικό εμπόριο πανελλαδικά μειώθηκε κατά 2,1%, με τις πολύ μικρές επιχειρήσεις να δέχονται τη μεγαλύτερη πίεση (-2%). Χωρίς τα είδη πρώτης ανάγκης, η μείωση φτάνει στο -1,1%. Στη Θεσσαλονίκη, που διαθέτει χιλιάδες τέτοιες επιχειρήσεις –ειδικά στο κέντρο και στις γειτονιές– η τάση αυτή αποτυπώνεται έντονα, κυρίως λόγω αυξημένων λειτουργικών εξόδων και πιεσμένης ρευστότητας.
Αν και στο κέντρο της Θεσσαλονίκης, παρατηρούνται νέα ανοίγματα καταστημάτων λιανεμπορίου, αυτά προέρχονται κυρίως από μεγάλες αλυσίδες και πολυεθνικές. Σύμφωνα και με τον πρόεδρο του Εμπορικού Συλλόγου Θεσσαλονίκης Παντελή Φιλιππίδη, οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις είναι αντιμέτωπες με αυξανόμενα λειτουργικά έξοδα ενώ η αγοραστική δύναμη των καταναλωτών βαίνει μειούμενη με το κλείσιμο των καταστημάτων στο λιανεμπόριο να έχει ήδη ξεκινήσει.
Νέα καταστήματα μικρομεσαίων λιανικών επιχειρήσεων δεν παρατηρούνται σε κεντρικά σημεία της πόλης με τον πρόεδρο του Συλλόγου Μεσιτών Θεσσαλονίκης, Θάνος Τσουλκανάκης, να περιγράφει μια αγορά σε δυστοκία. Όπως ανέφερε στα Μακεδονικά Νέα, «υπάρχουν αρκετά αδιάθετα καταστήματα στο κέντρο, αλλά και κοντά στους σταθμούς του μετρό», με τον αριθμό τους να κινείται ανοδικά. Οι υπέρογκες απαιτήσεις των ιδιοκτητών για μισθώματα, που αγνοούν την πραγματική αγοραστική και επενδυτική δυναμική της πόλης, οδηγούν σε αδιέξοδο τους επιχειρηματίες.
Το τελευταίο έτος μάλιστα καταγράφηκε αύξηση στις ζητούμενες τιμές ενοικίασης εμπορικών καταστημάτων στο κέντρο από 30% έως 50%, σύμφωνα με τον κ. Τσουλκανάκη, Αυτή η άνοδος όμως δεν βασίστηκε σε πραγματικά δεδομένα ζήτησης ή αύξησης αγοραστικής δύναμης, αλλά στην αισιοδοξία που δημιούργησε η λειτουργία του μετρό. Όπως φαίνεται, η αύξηση αυτή δεν είναι βιώσιμη και πολλές επιχειρήσεις, μικρές και μεγάλες, δεν μπορούν να υποστηρίξουν το λειτουργικό κόστος και εγκαταλείπουν την προσπάθεια.
Ποιες είναι οι προκλήσεις για το β' τρίμηνο
Το γεγονός ότι η ελαφρά αύξηση του κύκλου εργασιών βασίζεται κυρίως στις βασικές καταναλωτικές ανάγκες (τρόφιμα, καύσιμα, οχήματα) και όχι στο ευρύτερο λιανεμπόριο καταδεικνύει το εύθραυστο της ανάκαμψης. Ενδεικτικά, τα είδη ένδυσης/υπόδησης σημείωσαν πτώση (π.χ. -7,2% στα υποδήματα), τα έπιπλα, παιχνίδια, καλλυντικά και ηλεκτρικές συσκευές εμφάνισαν μεγάλες διακυμάνσεις, δείχνοντας αστάθεια στη δευτερογενή κατανάλωση, η τουριστική περίοδος αναμένεται να παίξει καθοριστικό ρόλο στο δεύτερο τρίμηνο, κυρίως για τα καταστήματα ένδυσης, καλλυντικών και τουριστικών ειδών ιδίως στο κέντρο της Θεσσαλονίκης.
Η αγορά της Θεσσαλονίκης, παρά τις προκλήσεις, διατηρεί έναν σχετικό δυναμισμό, ιδίως χάρη στην πληθυσμιακή πυκνότητα, τη φοιτητική και τουριστική κίνηση και την ύπαρξη ισχυρών εμπορικών σημείων. Ωστόσο, τα στοιχεία του πρώτου τριμήνου υπογραμμίζουν ότι η ανάπτυξη του λιανεμπορίου δεν είναι ομοιόμορφη.Η εξάρτηση από τα βασικά είδη και η υποχώρηση των μικρών επιχειρήσεων κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου για το μέλλον.
Η Θεσσαλονίκη χρειάζεται, όπως υποστηρίζουν οι φορείς της αγοράς, στοχευμένες πολιτικές στήριξης των ΜμΕ, κίνητρα για ψηφιακό μετασχηματισμό, και ενίσχυση της αγοραστικής εμπειρίας για να παραμείνει ισχυρός εμπορικός πόλος.
