Ο φωτογράφος Άρης Κυρατζόγλου ήταν ένας από αυτούς που όχι μόνο παρατηρούσε, αλλά και κατέγραφε. Για σχεδόν δύο δεκαετίες, με τη φωτογραφικήμηχανή πάντα μαζί του, μετέτρεψε τους καθημερινούς του περιπάτους σε ένα εκτεταμένο φωτογραφικό αρχείο. Το αποτέλεσμα παρουσιάζεταιστην έκθεση «Ακτογραμμές», που οργανώνειη «f14 – Κοινόν Φωτογράφων»στην f14 gallery (Μητσαίων 3, έναντι Αρχαίας Αγοράς).
Πρόκειται για ένα φωτογραφικό ταξίδι που ξετυλίγεται σε στρώματα: ο Άρης Κυρατζόγλου καταγράφει, παρατηρεί και ανασυνθέτει τη σχέση της Θεσσαλονίκης με το θαλάσσιο μέτωπότης, μέσα από το βλέμμα ενός κατοίκου, ενός καλλιτέχνη, ενός ανθρώπου που περπατά.
Η έκθεση περιλαμβάνει 15 πάνελ με περισσότερες από 75 φωτογραφίες και καλύπτει ένα φωτογραφικό διάστημα σχεδόν δύο δεκαετιών. Όπως σημειώνει ο ίδιος ο φωτογράφος μιλώντας στα Μακεδονικά Νέα, η δημιουργία της έκθεσηςπροέκυψε ωςφυσικό αποτέλεσμα μιας διαδρομής -κυριολεκτικά και μεταφορικά.
«Η έκθεση δεν ήταν αυτοσκοπός», εξηγεί. «Ξεκίνησα να φωτογραφίζω την Παραλία της Θεσσαλονίκης επειδή έμενα κοντά. Πηγαινοερχόμουν καθημερινά, όπως πολλοί Θεσσαλονικείς. Είχα πάντα μαζί τη φωτογραφική μηχανή. Κάθε φορά που έκανα βόλτα ή μετέβαινα κάπου, καθ' οδόν έβγαζα φωτογραφίες. Το φωτογραφικό αρχείο άρχισε να μεγαλώνει, να στοιβάζονται φωτογραφίες σχεδόν χωρίς να το καταλάβω κι έτσι δημιουργήθηκε ένα τεράστιο υλικό με πάνω από 1.000 έργα».
Αυτή η οργανική προσέγγιση φαίνεται και στη χρονική έκταση του έργου. Οι πρώτες από τις φωτογραφίες της ενότητας χρονολογούνται από το 2008 -αρκετές δηλαδή από τις λήψεις προηγούνται του έργου τηςανάπλασης της Νέας Παραλίας.
«Υπάρχουν εικόνες με το άγαλμα του Μεγάλου Αλεξάνδρου προτού διαμορφωθεί η πλατεία μπροστά του», επισημαίνει ο φωτογράφος. Ωστόσο, η απόφαση να δημιουργηθεί ένα συνεκτικό σύνολο ελήφθη πολύ αργότερα, όταν ο Άρης Κυρατζόγλου επανήλθε στο υλικό του, γύρω στο 2017-2018.
«Έκανα μια ανασκόπηση του αρχείου. Άρχισαν τότε κάποιες φωτογραφίες να "συνδέονται" μεταξύ τους, φορμαλιστικά. Εντόπιζα γραμμές, δυναμικές, σχήματα. Έτσι προέκυψε η ιδέα της έκθεσης».
Η τελική επιλογή των έργων έγινε σε συνεργασία με τον Φώτη Παλαιολόγο, και την Κατερίνα Μαρνέλλου, φωτογράφους της f14, που έκαναντην επιμέλεια της έκθεσης.
Από τη διαδρομή στην έκθεση
Η ακτογραμμή της Θεσσαλονίκης δεν είναι απλώς ένα τοπίο. Είναι μια συλλογική εμπειρία, κομβικό σημείο καθημερινής διέλευσης, τόπος αναψυχής, στοιχείο ταυτότητας της πόλης. Ο Άρης Κυρατζόγλου δεν ενδιαφέρεται να την αναπαραστήσει «αντικειμενικά», κάνοντας μία απλή καταγραφή του τοπίου, αλλά να προσφέρει μια δεύτερη ματιά, δομική και αφαιρετική.
«Το τι βλέπει ο θεατής είναι προσωπικό και υποκειμενικό», σχολιάζει. «Εμένα με ενδιέφεραν περισσότερο οι κύβοι, οι όγκοι, οι σκιές, το φως. Όχι τόσο η θάλασσα ή οι άνθρωποι. Στις φωτογραφίες μου δεν υπάρχουν πολλές ανθρώπινες παρουσίες. Ο επισκέπτης θα δει κάποιες φιγούρες που όμωςλειτουργούν απλώς ως σημεία μέσα στη σύνθεση».
Η επιλογή του να δώσει έμφαση στην «ακτογραμμή» και όχι στο υγρό στοιχείο αποκαλύπτει τη φιλοσοφία του. «Η ακτογραμμή είναι το τελευταίο σημείο της ανθρώπινης παρέμβασης, το σύνοροπριν από τη θάλασσα. Είναι αυτό που καθορίζει τη Θεσσαλονίκη», τονίζει.
Στην έκθεση οι φωτογραφίες της ακτογραμμής παρουσιάζονται ως συνθέσεις. «Δεν πρόκειται για μεμονωμένα έργα, αλλά για ομάδες φωτογραφιών που δένουν μεταξύ τους. Συμπληρώνονται σαν όγκοι, σαν παιχνίδι με το φως και το χρώμα», εξηγεί ο φωτογράφος.
Η γεωγραφία μιας πόλης
Στην έκθεση παρουσιάζονται φωτογραφίες που καλύπτουν όλο το μήκος της παραλιακής διαδρομής: από το Μέγαρο Μουσικής, τον Ιστιοπλοϊκό Όμιλοκαι το Δημαρχείο έως τον Λευκό Πύργο και τοΛιμάνι. Ανάμεσά τους ξεχωρίζουν λήψεις από γνωστά σημεία – όπως οι Ομπρέλες του Ζογγολόπουλου – σε μη αναμενόμενες γωνίες ή συνθέσεις.
«Όλοι φωτογραφίζουν πια τις Ομπρέλες», παρατηρείο Άρης Κυρατζόγλου. «Έγιναν κάτι σαν το I love Θεσσαλονίκη. Ελπίζω τουλάχιστον όσοι τις φωτογραφίζουν να μαθαίνουν τι σημαίνει αυτό το γλυπτό και ποιος ήταν ο Ζογγολόπουλος».
Ο ίδιος δεν δούλεψε εξαρχής με στόχο την αισθητική αρμονία μεταξύ έγχρωμων και ασπρόμαυρων εικόνων. Όπως εξηγεί, κάθε απόφαση προέκυψε από τις ίδιες τις φωτογραφίες: «Δεν ξεκίνησα να φωτογραφίζω ασπρόμαυρα. Στην πορεία αποφάσισα ότι κάποιες εικόνες "ζητούσαν" να γίνουν ασπρόμαυρες. Αν η φωτογραφία έχει έντονο κοντράστ, αν πέφτει το φως με συγκεκριμένο τρόπο ή αν είναι λήψη φθινοπωρινή - συμβαίνει συχνά στη Θεσσαλονίκητον Νοέμβριο ναέχουμε ουρανούς απόλυτα γκρι- τότε η μετάβαση στο ασπρόμαυρο γίνεται σχεδόν φυσικά».
Ιδιαίτερα ενδιαφέρων είναι ο τρόπος με τον οποίο ο Άρης Κυρατζόγλου τοποθετεί τη φωτογραφία στο πλαίσιο της καθημερινής ζωής. Δεν την βλέπει ως μέσο καταγραφής του ιδανικού κάδρου, αλλά ως φυσικό αποτέλεσμα παρατήρησης και προσωπικής ανάγκης.
Δεν είναι τυχαίο ότι μιλά για «κορεσμό φωτογραφίας» λόγω των social media: «Υπάρχει πλέον ένας τεράστιος όγκος εικόνων, σχεδόν απροσπέλαστος λόγω μεγέθους. Αυτό καθιστά ακόμα πιο σημαντικό το να δημιουργούμε κάτι που ο κόσμος θέλει να ξαναδεί – όχι να το δει μια φορά και να το ξεχάσει».
Στην έκθεσηοι φωτογραφίες λειτουργούν ως παύσεις μέσα στον συνεχή ρυθμό της πόλης,κομμάτια μιας διαδρομής,σημεία στίξης ανάμεσα στα βήματα ενός καθημερινού περιπάτου.
«Όλα αυτά τα χρόνια της καθημερινής φωτογραφικής βόλτας, μού προσέφεραν μια διέξοδοαπό τον βαρύ αστικό ιστό, από τα προσωπικά προβλήματα.Η λήψη της φωτογραφίας δεν ήταν αυτοσκοπός. Ήταν ο περίπατος. Η φυγή. Ο φωτογραφικός φακός ήρθε παρέα», γράφει ο φωτογράφος στο συνοδευτικό κείμενο της έκθεσης.
Η Θεσσαλονίκη, όπως αποτυπώνεται στην έκθεση, δεν είναι ούτε ιδεατή, ούτε καρτ-ποσταλική. Είναι μια αληθινή πόλη - λιμάνι, με ιστορική συνέχεια, με την ομορφιά και τις αντιφάσεις της.
Η Παραλία, όπως σημειώνει ο Άρης Κυρατζόγλου, υπήρξε άλλοτε παραμελημένη περιοχή. Η σύγχρονη ανάπλασή της, με τα πάρκα και τους ανοιχτούς χώρους, άλλαξε τη μορφή της, χωρίς να αλλοιώσει την καθημερινή της χρήση. «Η Παραλία συνδέει το κέντρο με τα ανατολικά και τα δυτικά. Καθώς την περπατάς, οι εικόνες αλλάζουν. Η πόλη είναι χτισμένη πάνω στην ακτογραμμή – την καθορίζει ιστορικά. Αυτό ήθελα να δείξω μέσα από τη δουλειά μου».
Γεννημένος στη Θεσσαλονίκη, ο Άρης Κυρατζόγλου σπούδασε Επιστήμη Υπολογιστών στο Πανεπιστήμιο του Brighton (UK) και ολοκλήρωσε την ακαδημαϊκή του πορεία στο ICBS BusinessSchool of Thessaloniki. Μετά τις σπουδές του και έχοντας πειραματιστεί χρόνια με τη φωτογραφία, έγινε μέλος της f14 - Κοινόν Φωτογράφων, όπου μαθήτευσε έως το 2008 και στην οποία έκτοτε δραστηριοποιείται ενεργά, με έργα του σε παραγωγές της ομάδας, αλλά και ως εισηγητής σε παρουσιάσεις και εκπαιδευτής νέων μελών. Έχει συμμετάσχει σε πληθώρα ομαδικών φωτογραφικών εκθέσεων και έχει πραγματοποιήσει δύο ατομικές εκθέσεις. Φωτογραφίες και κείμενά του για τη Φωτογραφία έχουν δημοσιευτεί σε έντυπα και ηλεκτρονικά μέσα.
Το f14 - ΚΟΙΝΟΝ ΦΩΤΟΓΡΑΦΩΝ είναιΑστική Μη Κερδοσκοπική Εταιρία,η οποία ιδρύθηκε το 2006 με σκοπούς μορφωτικούς και καλλιτεχνικούς, χωρίς οικονομικό όφελος, σύμφωνα με τους όρους του καταστατικού του.
Κύριο μέλημα της ομάδαείναι η καλλιέργεια της τέχνης της καλλιτεχνικής φωτογραφίας και φωτογραφικού κοινού. Αυτό επιτυγχάνεται μεεργαστήρια, σεμινάρια, εκθέσεις, εκδόσεις, διαλέξεις και άλλες δράσεις.
Η έκθεση
«Ακτογραμμές»
f14 gallery, Μητσαίων 3, έναντι Αρχαίας Αγοράς, Θεσσαλονίκη
Είσοδος ελεύθερη
Διάρκεια έκθεσης: έως 31.10.2025
Ώρες λειτουργίας: Δευτέρα μέχρι Παρασκευή 19.00 έως 22.00
