Στο επίκεντρο των αμερικανικών πιέσεων βρίσκονται οι γεωγραφικές ενδείξεις, με αιχμή του δόρατος τη φέτα και την παρμεζάνα, προϊόντα που η Ε.Ε. έχει κατοχυρώσει ως Προστατευόμενης Ονομασίας Προέλευσης (ΠΟΠ).
Η νέα έκθεση του Γραφείου Εμπορικού Αντιπροσώπου των ΗΠΑ (USTR), το «2025 Special 301 Report», χαρακτηρίζει τις γεωγραφικές ενδείξεις ως «σοβαρό εμπόδιο» για τις εξαγωγές των ΗΠΑ, καταγγέλλοντας ότι η Ε.Ε. ουσιαστικά «στερεί» από τους Αμερικανούς παραγωγούς τη δυνατότητα να χρησιμοποιούν διεθνώς καθιερωμένους όρους, όπως «φέτα» ή «παρμεζάνα». Αντί γι' αυτό, οι αμερικανικές επιχειρήσεις υποχρεώνονται να χρησιμοποιούν εναλλακτικές ονομασίες όπως «τύπου φέτας» ή «απομίμηση γκοργκοντζόλα».
«Σε λίγο θα ζητήσουν να μην ονομάζουμε τον Παρθενώνα Παρθενώνα»!
Η αντίδραση από τον ελληνικό κλάδο γαλακτοκομίας είναι έντονη και άμεση. Ο πρόεδρος του Συνδέσμου Ελληνικών Βιομηχανιών Γαλακτοκομικών Προϊόντων (ΣΕΒΓΑΠ), Χρήστος Αποστολόπουλος, περιέγραψε στα Μακεδονικά Νέα τις αμερικανικές πιέσεις ως «ξεκάθαρη υπονόμευση της ιστορίας και της πολιτιστικής ταυτότητας των ευρωπαϊκών λαών». Όπως τόνισε χαρακτηριστικά, «σε λίγο θα ζητήσουν να μην ονομάζουμε τον Παρθενώνα Παρθενώνα», προσδίδοντας έτσι βαθιά συμβολικό χαρακτήρα στη μάχη για τη διατήρηση των ΠΟΠ.
Σύμφωνα με τον ίδιο, το ενδεχόμενο να επιτραπεί η χρήση του όρου «φέτα» για λευκά τυριά που παράγονται στις ΗΠΑ «ακυρώνει ολόκληρη την έννοια των γεωγραφικών ενδείξεων και ανοίγει τον ασκό του Αιόλου για όλα τα παραδοσιακά ευρωπαϊκά προϊόντα». Υπενθύμισε ότι οι εξαγωγές φέτας στις ΗΠΑ, αν και περιορισμένες σε όγκο –περίπου 6.500 τόνοι το 2024– παρουσιάζουν αυξητική δυναμική, με τις πωλήσεις να έχουν τριπλασιαστεί από το 2020.
Η ανησυχία δεν αφορά μόνο την αμερικανική αγορά. Η Ε.Ε. είναι η κύρια εξαγωγική διέξοδος για την ελληνική φέτα και η απελευθέρωση της χρήσης όρων όπως «φέτα» για προϊόντα απομιμήσεων θα μπορούσε να οδηγήσει σε πλημμύρα λευκών τυριών από τρίτες χώρες, συμπιέζοντας τα μερίδια αγοράς των Ελλήνων παραγωγών ακόμα και στην ίδια την Ευρώπη.
Σημειώνεται ότι η Ελλάδα έχει δώσει σκληρές νομικές μάχες στο εξωτερικό για την προστασία της ελληνικής ταυτότητας της φέτας, με πιο πρόσφατο παράδειγμα τη νίκη στα δικαστήρια της Χιλής. Όμως οι Ηνωμένες Πολιτείες, μέσω του USTR, πιέζουν πλέον τους εμπορικούς τους εταίρους να αγνοούν τη διάκριση ανάμεσα στα προϊόντα ΠΟΠ και τις απομιμήσεις. Η πρόεδρος της Ένωσης Εξαγωγών Γαλακτοκομικών των ΗΠΑ (USDEC), Krysta Harden, δήλωσε ότι «οι γεωγραφικές ενδείξεις της Ε.Ε. δεν είναι τίποτε άλλο από προστατευτισμός που παρουσιάζεται ως πνευματική ιδιοκτησία».
Ο πρόεδρος της Εθνικής Ομοσπονδίας Παραγωγών Γάλακτος των ΗΠΑ (NMPF), Gregg Doud, επικαλέστηκε το εμπορικό έλλειμμα των ΗΠΑ στις γαλακτοκομικές συναλλαγές με την Ε.Ε., λέγοντας ότι το σύστημα ΠΟΠ αποτελεί βασική αιτία για την ανισορροπία. Στην ίδια γραμμή, ο Jaime Castaneda της Κοινοπραξίας για τις Κοινές Ονομασίες Τροφίμων (CCFN) κάλεσε την Ουάσιγκτον να «μην επιτρέψει στις ευρωπαϊκές πιέσεις να σαμποτάρουν την αμερικανική παραγωγή».
H πίεση για συμβιβασμό
Η κλιμάκωση των πιέσεων φαίνεται να λειτουργεί και ως διαπραγματευτικό χαρτί. Όπως εκτιμά ο κ. Αποστολόπουλος, η στρατηγική της κυβέρνησης Τραμπ ακολουθεί την τακτική της «υπέρβασης»: προωθεί ένα ακραίο σενάριο –την πλήρη κατάργηση των ΠΟΠ– για να επιτύχει έναν ενδιάμεσο συμβιβασμό, όπως την αποδοχή δασμών 20% στα ευρωπαϊκά προϊόντα. «Μέσα από τις υπερβολές επιδιώκουν να μας οδηγήσουν να πούμε “ναι” σε κάτι μικρότερο αλλά εξίσου ζημιογόνο», σχολίασε στα Μακεδονικά Νέα.
Προς το παρόν, οι εξαγωγές φέτας από την Ελλάδα στις ΗΠΑ συνεχίζονται απρόσκοπτα, ωστόσο οι ελληνικές επιχειρήσεις βρίσκονται σε εγρήγορση. Ο ΣΕΒΓΑΠ ετοιμάζει παρεμβάσεις προς το Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης, εκφράζοντας τη βεβαιότητα ότι «Ελλάδα και Ευρωπαϊκή Ένωση θα αντισταθούν από κοινού». Όπως λέει ο κ. Αποστολόπουλος, «καμία χώρα της Ε.Ε. δεν θα αποδεχτεί να ακυρωθεί η πολιτισμική και εμπορική της ταυτότητα».
Η αντιπαράθεση γύρω από τη φέτα, λοιπόν, δεν είναι απλώς ζήτημα εμπορικής πολιτικής. Αγγίζει τον σκληρό πυρήνα της ευρωπαϊκής αγροδιατροφικής στρατηγικής, της πολιτιστικής κληρονομιάς και της ικανότητας της Ε.Ε. να επιβάλει παγκοσμίως τους δικούς της όρους στο εμπόριο. Αν η Ουάσιγκτον καταφέρει να επιβάλει τη δική της προσέγγιση στις γεωγραφικές ενδείξεις, τότε η φέτα δεν θα είναι απλώς τυρί – θα είναι το πρώτο θύμα σε μια μάχη για το ποιος καθορίζει τους κανόνες στην παγκόσμια αγορά τροφίμων.
