Το νέο τοπίο στη ναυτιλία και στα λιμάνια της Ευρώπης-Επιπτώσεις από το εμπόριο, την ενέργεια και το περιβάλλον

Ακούστε το άρθρο 8'
08.05.2025 | 16:45
Λιμάνι Θεσσαλονίκης
/Shutterstock
Το νέο τοπίο στη διεθνή ναυτιλία και τα λιμάνια της Ευρώπης, όπως διαμορφώνεται από γεωπολιτικές εντάσεις, την πράσινη μετάβαση και τις πιέσεις στο παγκόσμιο εμπόριο, παρουσίασε ο Διευθύνων Σύμβουλος της Drewry, Tim Power, στο 21ο Ετήσιο Συνέδριο της ESPO (European Sea Ports Organisation), που πραγματοποιείται στη Θεσσαλονίκη.

Η παρουσίαση αποκάλυψε έναν μεταβαλλόμενο επιχειρηματικό χάρτη, με βασικά χαρακτηριστικά την εύθραυστη μακροοικονομική ανάκαμψη, την αναδιάταξη των εμπορικών ροών και τις ιστορικές ρυθμίσεις του Διεθνούς Ναυτιλιακού Οργανισμού για τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου.

Μακροοικονομική αστάθεια και δημοσιονομικές πιέσεις

Σύμφωνα με τα στοιχεία της Drewry, το ΑΕΠ της Ευρωπαϊκής Ένωσης εκτιμάται ότι θα αυξηθεί από 15,85 τρισ. δολάρια το 2025 σε 17,16 τρισ. δολάρια το 2030, με ετήσιο ρυθμό 1,6% — ελαφρώς βελτιωμένο σε σχέση με την προηγούμενη εξαετία.

Παρά τις θετικές τάσεις, η στασιμότητα της γερμανικής οικονομίας και τα υψηλά επίπεδα δημόσιου χρέους σε Ιταλία και Γαλλία (άνω του 130% του ΑΕΠ) προκαλούν ανησυχία για την ανθεκτικότητα της ευρωπαϊκής ζήτησης.

Αντιθέτως, η Γερμανία διατηρεί χαμηλότερο επίπεδο χρέους (59%), αλλά η οικονομική της αδυναμία επηρεάζει ολόκληρη την ευρωζώνη.

Παράλληλα, οι ΗΠΑ αναμένεται να επιβραδύνουν τον ρυθμό ανάπτυξης (2,3% από 2,6%), ενώ η Κίνα κινείται σε φάση εξισορρόπησης στο 3,7%.

Πόλεμος δασμών και αναδιάρθρωση ροών 

Ιδιαίτερη έμφαση δόθηκε στις εμπορικές εντάσεις μεταξύ ΗΠΑ και Κίνας, οι οποίες έχουν προκαλέσει διαταραχές στη ναυτιλία. Οι ΗΠΑ έχουν ήδη επιβάλει δασμούς έως 145% στα κινεζικά προϊόντα και ναυτιλιακά τέλη για κινεζικά πλοία, μεταβάλλοντας τη γεωγραφία των θαλάσσιων μεταφορών και προκαλώντας αναδιάταξη στόλων.

Όπως σημείωσε ο Tim Power, οι κινεζικές εισαγωγές εμπορευματοκιβωτίων προς τις ΗΠΑ έχουν μειωθεί αισθητά, ενώ οι αμερικανικοί καταναλωτές επηρεάζονται άμεσα από την άνοδο των τιμών.

Επιπλέον, η επιβολή τελών λιμένα και οι περιορισμοί στα κινεζικά πλοία υπονομεύουν τη βιωσιμότητα των υφιστάμενων ναυτιλιακών συμμαχιών.

Στην Ευρώπη, το μεγαλύτερο μέρος του εμπορίου παραμένει ενδοευρωπαϊκό, με την Κίνα να αντιπροσωπεύει μόλις το 8% των εισαγωγών και τις ΗΠΑ το 5%.

Αυτή η σχετική "αυτάρκεια" προσφέρει μερική προστασία από τις αναταράξεις των υπερατλαντικών εμπορικών σχέσεων.

Εμπορευματοκιβώτια: Πτώση και προκλήσεις για τα Λιμάνια

Η λιμενική διακίνηση στην Ευρώπη καταγράφει μείωση 0,7% ετησίως την περίοδο 2019–2024, αντιστρέφοντας την αύξηση της προηγούμενης πενταετίας. Η περιοχή Αμβούργου–Χάβρης σημείωσε πτώση -1,1%, ενώ τα μεσογειακά λιμάνια -0,8%. Η Drewry προβλέπει περαιτέρω μείωση 1% στην παγκόσμια διακίνηση εμπορευματοκιβωτίων το 2025 — φαινόμενο που έχει καταγραφεί μόλις δύο φορές από το 1979 (το 2009 και το 2020).

Παράλληλα, οι ναύλοι στις ανατολικές-δυτικές διαδρομές παραμένουν 23% χαμηλότεροι σε σχέση με πέρυσι και περίπου 47% υψηλότεροι από τα επίπεδα του 2019.

Η υπερπροσφορά πλοίων ασκεί επιπλέον πίεση στις τιμές, οδηγώντας σε απόσυρση στόλου και ακινησία.

Ενέργεια και LNG: Νέοι κόμβοι, στρατηγικές μετατοπίσεις

Η γεωπολιτική κρίση στην Ουκρανία και οι ανησυχίες για την ασφάλεια εφοδιασμού οδήγησαν σε εκτίναξη των εισαγωγών LNG από τις ΗΠΑ. 

Η αύξηση ήταν εντυπωσιακή την περίοδο 2014–2019 (22,3%), ενώ επιβραδύνθηκε στο 1,9% την τελευταία πενταετία. Νέοι κόμβοι, όπως η Βαλτική και η ζώνη Hamburg-Le Havre, ενισχύονται, με έμφαση στα ενεργειακά φορτία.

Ο κ. Power σημείωσε επίσης την εξάρτηση της Κίνας από εισαγωγές πρώτων υλών, όπως το προπάνιο, το οποίο επηρεάζεται από τις νέες δασμολογικές πολιτικές.

Net Zero Framework: Μια νέα εποχή για τη ναυτιλία

Η σημαντικότερη ίσως εξέλιξη προέρχεται από τις περιβαλλοντικές πολιτικές. Ο IMO ενέκρινε στις 11 Απριλίου 2025 το προσχέδιο του “Net Zero Framework”, με στόχο τη μείωση των εκπομπών GHG και πλήρη εφαρμογή έως το 2029.

Το νέο πλαίσιο προβλέπει «συμμορφωτικό ισολογισμό» βάσει της έντασης εκπομπών, την αγορά Remedial Units (100–380 δολ./τόνο CO₂e) για μη συμμορφούμενα πλοία, καθώς και δυνατότητα πώλησης Surplus Units από «πράσινα» σκάφη.

Το κόστος για πλοία υψηλών εκπομπών μπορεί να φτάσει έως και 760 δολάρια/τόνο, ενώ τα κίνητρα για τη χρήση ZNZ καυσίμων θα αποφασιστούν μέχρι τον Μάρτιο του 2027.

Η Κίνα στήριξε την πρωτοβουλία του IMO, σε αντίθεση με τις ΗΠΑ, γεγονός που ενισχύει το γεωοικονομικό χάσμα ανάμεσα στις δύο δυνάμεις.

Αβεβαιότητα, αλλά και νέες ευκαιρίες

Ολοκληρώνοντας την παρουσίασή του, ο κ. Power επεσήμανε ότι η ναυτιλιακή αγορά εισέρχεται σε περίοδο βαθιάς αναδιάρθρωσης. Η πράσινη μετάβαση είναι αργή αλλά αμετάκλητη, ενώ η ανακατανομή εμπορικών ροών και ο κατακερματισμός της εφοδιαστικής αλυσίδας απαιτούν στρατηγικές προσαρμογής.

Για τα ευρωπαϊκά λιμάνια, το δίλημμα είναι σαφές: ή θα επενδύσουν εγκαίρως σε υποδομές και περιβαλλοντική συμμόρφωση, ή θα αντιμετωπίσουν τον κίνδυνο περιθωριοποίησης σε ένα παγκόσμιο σύστημα που επανακαθορίζεται από τις δυνάμεις του εμπορίου, της γεωπολιτικής και του κλίματος. 

Δήμητρα Τάγκα