Η διοργάνωση εκθεσιακών γεγονότων, από τους μεσαιωνικούς χρόνους έως σήμερα συνδέεται με οικονομική, κοινωνική και πολιτιστική άνθηση των πόλεων που τα φιλοξενούν.
Και η ιστορική εμπειρία αλλά και οι όποιες οικονομετρικές μελέτες που έχουν γίνει -και για την πόλη μας μια τέτοια έχει γίνει από το Πανεπιστήμιο Μακεδονίας- καταδεικνύουν τη σημαντική επίδρασή τους στο επίπεδο της οικονομικής δραστηριότητας που μετριέται με τους γνωστούς πολλαπλασιαστές. Αλλά πέραν αυτού, τα διεθνή εκθεσιακά γεγονότα συμβάλλουν στην καθιέρωση ενός ισχυρού βαθμού αναγνωρισιμότητας των πόλεων που τα φιλοξενούν και στην εξακτίνωση του πολιτισμού, όπως για παράδειγμα γίνεται στην πόλη μας με τη Διεθνή Έκθεση Βιβλίου.
Κατά συνέπεια, η πόλη μας δεν πρέπει να απολακτίσει το συγκριτικό της πλεονέκτημα της διοργάνωσης εκθεσιακών γεγονότων για να στέκεται με αξιώσεις στο διεθνή ανταγωνισμό των πόλεων. Η υπό στενούς όρους οικονομική αποδοτικότητα των εκθεσιακών γεγονότων και κατά λογική συνεπαγωγή η μακροημέρευσή τους στον χρόνο στηρίζεται κατά κύριο λόγο στην προσέλκυση επισκεπτών, είτε από τον τοπικό πληθυσμό, πολύ δε περισσότερο από πληθυσμούς άλλων περιοχών, με ακόμη μεγαλύτερη έμφαση για τους εκτός συνόρων. Το απαραίτητο marketing για την επιτυχή διεξαγωγή ενός εκθεσιακού γεγονότος, από την στρατηγική σύλληψη μιας αρχικής ιδέας μέχρι την υλοποίησή του και τη στήριξή του με κατάλληλες προωθητικές ενέργειες καθίσταται στα πλαίσια του διαρκώς εντεινόμενου ανταγωνισμού ολοένα και πιο περίπλοκο.
Αν το καλοεξετάσει κανείς, ο κύριος παράγοντας για τη διαμόρφωση μιας επιτυχούς στρατηγικής marketing στους κλάδους παροχής υπηρεσιών που χαρακτηρίζονται από τη φυσική παρουσία των αποδεκτών τους, είτε είναι στον τουρισμό είτε στο λιανικό εμπόριο είτε στα εκθεσιακά γεγονότα, είναι η επιλογή της τοποθεσίας συμπεριλαμβανόμενων των υλικών διαμορφώσεων των χώρων, όπου προσφέρεται η υπηρεσία. Η επιλογή της τοποθεσίας δεν μπορεί να είναι αυθαίρετη δηλαδή να μην λαμβάνει υπόψη τις προτιμήσεις των αποδεκτών των υπηρεσιών, στην προκείμενη δε περίπτωση των επισκεπτών και κατ' ακολουθία των εκθετών. Όπου δε αυτή η μικρή, ενίοτε δε και πικρή, αλήθεια δεν λαμβάνεται επαρκώς υπόψη, τα αποτελέσματα είναι τραγικά, οι σχετικές επενδύσεις απαξιώνονται, τα κτίρια υποχρησιμοποιούνται ή και ερημοποιούνται, ενίοτε δε και κατεδαφίζονται.
Αναφέρθηκα παραπάνω σχεδόν παρενθετικά σε ένα κρίσιμο στοιχείο για την επιτυχία των επενδύσεων σε εκθεσιακούς χώρους. Οι εκθεσιακοί χώροι πρέπει να έχουν συγκεκριμένα χαρακτηριστικά που προσδιορίζουν τις ενδεδειγμένες αρχιτεκτονικές λύσεις και τις συνεπακόλουθες κατασκευαστικές λύσεις, τόσο από πλευράς έργων πολιτικού μηχανικού όσο και για τα ηλεκτρομηχανολογικά. Οι μεγάλοι ενιαίοι χώροι αναπτυγμένοι σε ένα μόνο ισόγειο πέραν του ότι ανταποκρίνονται στις ανάγκες και προτιμήσεις εκθετών και επισκεπτών είναι ταυτόχρονα και πιο ευέλικτοι για εσωτερικές διαμορφώσεις και για πολύμορφες διακοσμητικές προσεγγίσεις, που τους καθιστούν επιλέξιμους και για άλλες χρήσεις. Ανάλογα με την τοποθεσία και την δυνατότητα πρόσβασης σε αυτήν, οι εκθεσιακοί χώροι μπορούν να χρησιμεύσουν και για την παροχή άλλων και αλλότριων υπηρεσιών, όπως για παράδειγμα για τα κέντρα εμβολιασμού στην περίοδο της πανδημίας. Τα κτίρια που πρόκειται να στεγάζουν τη διεξαγωγή εκθεσιακών γεγονότων καταλαμβάνουν ίσως περισσότερη έκταση, πρέπει όμως να είναι επαρκώς προσβάσιμα από μεγάλο πλήθος επισκεπτών καθ' όλη τη διάρκεια του έτους για να χρησιμοποιούνται ανάλογα και να παρέχουν τους όρους για την ευνοϊκότερη απόδοση των αρχικών επενδύσεων. Ένα λαμπρό από αρχιτεκτονικής πλευράς εκθεσιακό κέντρο χωρίς επαρκή προσβασιμότητα, σχεδόν απομονωμένο δεν είναι ελκυστικό ούτε για επισκέπτες ούτε και για εκθέτες, αλλά και ούτε μπορεί να χρησιμεύσει για ενδεχόμενη παροχή άλλων υπηρεσιών, η δε πραγματοποιηθείσα επένδυση σ' αυτό απαξιώνεται ταχύτατα.
Σε ένα επίπεδο βαθύτερης ανάλυσης, θα πρέπει κανείς να ξεχωρίσει νοητικά τις δύο συνιστώσες του εκθεσιακού γεγονότος, τη διεξαγωγή του, που συνιστά μια διαδικασία που στη γλώσσα της οικονομικής επιστήμης αποδίδεται με τον όρο «εντάσεως εργασίας», και στη στέγασή του, που στην ίδια γλώσσα αποδίδεται με τον όρο «εντάσεως κεφαλαίου». Τούτο έχει ως αποτέλεσμα, να είναι ευκολότερη η ανάληψη επιχειρηματικής δραστηριότητας στον υποκλάδο της διεξαγωγής, και όπου το marketing υπηρεσιών και οι αναμενόμενες οικονομίες κλίμακος στηρίζονται στη συσσωρευμένη γενική και ειδική γνώση και εμπειρία, αλλά και δικτύωση του διοργανωτή, ενώ είναι δυσκολότερη ως και απαγορευτική η ανάληψη επιχειρηματικής δράσης στον υποκλάδο της στέγασης, όπου το ύψος της απαραίτητης επενδυτικής δαπάνης σε συνδυασμό με τον υψηλό κίνδυνο υποχρησιμοποίησης, λειτουργούν αποτρεπτικά για την προσέλκυση ιδιωτικών κεφαλαίων. Αυτό πιστοποιείται και στη χώρα μας, όπου υπάρχει ένας σχετικά μεγάλος αριθμός ιδιωτικών επιχειρήσεων που λειτουργούν ως διοργανωτές και ένα μόνο εκθεσιακό κέντρο κοντά στο αεροδρόμιο Ελευθέριος Βενιζέλος που αποτελεί ιδιωτική επένδυση.
Τα δεδομένα αυτά προσδιορίζουν και τις αντικειμενικές συνθήκες για το εγχείρημα της ΔΕΘ. Κάθε σκέψη για μετεγκατάσταση, που για να πραγματοποιηθεί συνεπάγεται απαραίτητα την ανάληψη επενδυτικής δαπάνης και για την κατασκευή του ίδιου του εκθεσιακού κέντρου αλλά και των συνοδών υποδομών πρόσβασης σ' αυτό, με πολύ αμφίβολο αποτέλεσμα για την τελική του ελκυστικότητα, συνιστά την καλύτερη συνταγή για την οικονομική αυτοκτονία της εκθεσιακής δραστηριότητας στην πόλη μας. Επικουρικά επιχειρήματα για την προδιαγραφόμενη βέβαιη αποτυχία του εγχειρήματος της μετεγκατάστασης αντλούνται από την επίπτωση της ενωσιακής νομοθεσίας περί κρατικών ενισχύσεων ακόμη και σε μια εταιρεία του δημοσίου η οποία όμως έχει συνεισφερθεί το 2017 σε ειδική δομή διαχείρισης, το γνωστό Υπερταμείο ως ενέχυρο για την αποπληρωμή του δημοσίου χρέους που αναλήφθηκε με το πρόσθετο μνημόνιο του 2015. Άλλωστε ο χρόνος ωρίμανσης ενός σχεδίου μετεγκατάστασης, από την αρχική σύλληψή του μέχρι την οριστικοποίηση των σχεδίων ξεπερνά τα 10 χρόνια, και δεν νομίζω να υπάρχει η πολυτέλεια αυτής της αναμονής.
Ρεαλιστικά λοιπόν η αναμόχλευση της σχετικής φιλολογίας για τη μετεγκατάσταση του εκθεσιακού κέντρου της ΔΕΘ, οδηγεί ευθέως, αν ακολουθηθεί, στην ακύρωση του συγκριτικού πλεονεκτήματος της πόλης μας, τη διεξαγωγή εκθεσιακών γεγονότων. Τον μακρινό Ιανουάριο του 2004 υποστήριξα σε αρθρογραφία μου στον Αγγελιοφόρο και στο Δελτίο του ΕΒΕΘ την ανάγκη μετεγκατάστασης της ΔΕΘ. Ήμουν έξω από τον χορό και έλεγα πολλά τραγούδια, όπως εύστοχα λέει η λαϊκή μας παροιμία. Όμως εκπαιδεύτηκα ως οικονομολόγος και έτσι από τον Ιούνιο του 2004, που υπηρετώ σχεδόν αδιάλειπτα στο ΔΣ της ΔΕΘ διδάχθηκα και κατανόησα πολλές από τις πτυχές της εκθεσιακής βιομηχανίας, έτσι ώστε να φτάσω στο και να συμμερίζομαι απόλυτα το συμπέρασμα, ότι αν θέλουμε να διατηρήσουμε το συγκριτικό πλεονέκτημα της πόλης μας, τη διεξαγωγή εκθεσιακών γεγονότων, και μάλιστα επαυξάνοντάς το, βελτιώνοντας ριζικά την ελκυστικότητα του εκθεσιακού κέντρου, οφείλουμε να στηρίξουμε αποφασιστικά το σχέδιο Ανάπλασης και μάλιστα να συμβάλλουμε στην επιτάχυνση των εργασιών υλοποίηση του.
*Ο κ. Εμμανουήλ Βλαχογιάννης είναι επιχειρηματίας στον κλάδο του Εμπορίου και επίτιμος πρόεδρος του Εμπορικού και Βιομηχανικού Επιμελητηρίου Θεσσαλονίκης (ΕΒΕΘ) με σπουδές στις Οικονομικές Επιστήμες και τη Διοίκηση Επιχειρήσεων στο Πανεπιστήμιο της Ρουρ - Μπόχουμ της Γερμανίας, καθώς και μεταπτυχιακές σπουδές στην Επιχειρησιακή Έρευνα στην Ανώτατη Τεχνική Σχολή της περιοχής Ρήνου-Βεστφαλίας
