Η Ελλάδα είναι μια χώρα που υποδειγματικά δεσμεύεται και εφαρμόζει τις υποχρεώσεις της που απορρέουν από το διεθνές δίκαιο (συμβατικό και εθιμικό). Σε διπλωματικό επίπεδο, η συνεπής διπλωματική στάση της Ελλάδας, έχει εκτιμηθεί από άλλες χώρες και για αυτόν τον λόγο η Ελλάδα συγκέντρωσε 182 ψήφους για να βρίσκεται για τρίτη φορά ως μη-μόνιμο μέλος στη σύνθεση του Συμβουλίου Ασφαλείας των ΗΕ.
Η παρουσία της Ελλάδας στο Συμβούλιο Ασφαλείας προφανώς και ενοχλεί τη γείτονα χώρα, καθώς υπό το πρίσμα των διεθνών εξελίξεων (ειδικά στην Μέση Ανατολή) η Ελλάδα έχει την ευκαιρία να αναδείξει το διπλωματικό της αποτύπωμα έχοντας το διεθνές δίκαιο ως βασική παράμετρο της εξωτερικής της πολτικής. Αντιθέτως η εξωτερική πολιτική της Τουρκίας τα τελευταία χρόνια επιδεικνύει μια διάθεση να ξαναγράψει μονομερώς τους κανόνες της διεθνούς έννομης τάξης. Σε αυτό το πλαίσιο βλέπουμε απέλπιδες ενέργειες της Τουρκίας που έχουν στόχο να δημιουργήσουν αμφιβολία ως προς το τι είναι καθολικά αποδεκτό από όλη τη διεθνή κοινότητα ως προς την οριοθέτηση θαλασσίων ζωνών- η τακτική της Τουρκίας, δηλαδή το να αναλίσκεται σε προσπάθειες να «γκριζάρει» περιοχές, δεν εκπλήσσει ούτε την Ελλάδα ούτε κανέναν από τους συμμάχους της.
Απλώς, αυτές οι ενέργειες της Τουρκίας, όπως η δημοσίευση του ΘΧΣ (Θαλάσσιος Χωροταξικός Σχεδιασμός), αποτελούν μονομερείς ενέργειες που δεν παράγουν κανένα έννομο αποτέλεσμα. Σε κάθε περίπτωση, η αντίδραση της Ελλάδας σε τέτοιες ενέργειες θα πρέπει να είναι άμεση. Η έλλειψη αντίδρασης (τουλάχιστον από την σκοπιά του διεθνούς δικαίου) αποτελεί σιωπηρή συναίνεση.
Τώρα ποια θα μπορούσε να είναι αυτή η αντίδραση; Η ελληνική διπλωματία έχει κατ' επανάληψη δεσμευτεί σε μια διεθνή αρχιτεκτονική ασφαλείας βασισμένη σε κανόνες και στην ειρηνική επίλυση διαφορών. Συνεπώς μετά την ανακοίνωση του ΥπΕΞ και του Υφ. Υπεξ, η Ελλάδα μπορεί να προβεί σε διάβημα τόσο προς την UNESCO όσο και προς την Τουρκία για τη δημοσίευση του ΘΧΣ. Στο πλαίσιο αυτό μπορεί να ζητήσει και την ανάκληση του ΘΧΣ.
Επίσης, σχετική επιστολή διαμαρτυρίας μπορεί να κοινοποιηθεί στον Γενικό Γραμματέα των Ηνωμένων Εθνών και την αρμόδια διεύθυνση των Ηνωμένων Εθνών, Division for Ocean Affairs and the Law of the Sea. Η UNESCO ως ειδικευμένη οργάνωση των Ηνωμένων Εθνών είναι υποχρεωμένη να λειτουργεί σύμφωνα με τις αρχές του Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών και η επιτροπή της, στην πλατφόρμα της οποίας δημοσιεύθηκε ο τουρκικός ΘΧΣ, οφείλει να λειτουργεί και εφαρμόζει τους κανόνες του Δικαίου της Θάλασσας που έχουν αναπτυχθεί υπό την αιγίδα των Ηνωμένων Εθνών, όπως για παράδειγμα η UNCLOS.
Και κάτι τελευταίο αλλά πολύ σημαντικό: Η αμφισβήτηση του ελληνικού ΘΧΣ από την Τουρκία μέσω της δημοσίευσης του τουρκικού ΘΧΣ αποτελεί ευθεία αμφισβήτηση του ΘΧΣ όλης της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Πρέπει να γίνει αντιληπτό πως από τη στιγμή που η Ελλάδα αποτελεί κράτος μέλος της Ένωσης, τέτοιες ενέργειες της Τουρκίας θα πρέπει να γίνονται αντικείμενο συζήτησης από τους ευρωπαϊκούς θεσμούς- για παράδειγμα ακόμα και μέσω ερωτήσεων στην ευρωβουλή.
*Η Καλλιόπη (Ίλια) Χαΐνογλου είναι αναπληρώτρια καθηγήτρια του Τμήματος Διεθνών και Ευρωπαϊκών Σπουδών με ειδικότητα στο Διεθνές Δίκαιο και τους Διεθνείς Θεσμούς, καθώς και Ερευνήτρια του Κέντρου για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα σε περιόδους Συγκρούσεων στο Πανεπιστήμιο του Ανατολικού Λονδίνου
