Το σπάνιο αυτό εγχείρημα φέρει τον τίτλο «HospitalART» και αποτελεί καρπό της συνεργασίας μεταξύ της νοσοκομειακής Κλινικής και του Τμήματος Εικαστικών και Εφαρμοσμένων Τεχνών της Σχολής Καλών Τεχνών του ΑΠΘ.
Την αρχική ιδέα είχε ο καθηγητής και διευθυντής της Κλινικής, Κωνσταντίνος Βαχτσεβάνος. Στο πρόσωπο του Άρη Κατσιλάκη, προέδρου του Τμήματος Εικαστικών και Εφαρμοσμένων Τεχνών, αν. καθηγητή ΑΠΘ, βρήκε έναν πρόθυμο συνομιλητή. Μαζί διαμόρφωσαν ένα όραμα που δεν περιορίζεται στην αισθητική αναβάθμιση των χώρων ενός νοσοκομείου, αλλά στοχεύει σε κάτι βαθύτερο: να αποκαλύψουν μία διαφορετική πτυχή της τέχνης.
Οι άνθρωποι δεν βρίσκονται σε μία νοσοκομειακή πτέρυγα για να δουν τέχνη, αλλά ενδέχεται εκεί να τη χρειάζονται περισσότερο από οποιονδήποτε άλλον.
Ο κ. Βαχτσεβάνος εξηγεί ότι εδώ και χρόνια ονειρευόταν μια τέτοια συνέργεια. Όπως λέει, η αφετηρία του οράματος αυτού βρίσκεται στην προσωπική του γνωριμία με τον αείμνηστο Κώστα Τριαρίδη, έναν πολυσχιδή επιστήμονα και δάσκαλο ο οποίος συνδύαζε την ιατρική επιστήμη με την κοινωνική προσφορά και την τέχνη.
«Η ιδέα ήταν να εντάξουμε τη Σχολή Καλών Τεχνών στον χώρο της κλινικής, να δώσουμε την ευκαιρία στους φοιτητές να εκθέσουν τα έργα τους και να δημιουργήσουμε μια διαχρονική συνεργασία, που θα ομορφύνει τον χώρο και θα προσφέρει κάτι πέρα από τα όρια της νοσηλείας και της ιατρικής φροντίδας», αναφέρει.
Η υποδοχή της πρότασης από τη διοίκηση του νοσοκομείου ήταν άμεση και θετική, με τον διοικητή κ. Διονύση Μανωλόπουλο να στηρίζει το εγχείρημα. «Με την πρωτοβουλία μας αυτή επιχειρούμε να ανοίξουμε έναν διάλογο μεταξύ τέχνης και ίασης», λέει ο κ. Βαχτσεβάνος. Η συνεργασία αυτή πήρε σάρκα και οστά μέσα από κοινές συναντήσεις με τον πρόεδρο του Τμήματος Εικαστικών και Εφαρμοσμένων Τεχνών Άρη Κατσιλάκη, ο οποίος ανταποκρίθηκε με ενθουσιασμό.
«Η τέχνη θεραπεύει», σημειώνει ο κ. Βαχτσεβάνος, συνοψίζοντας το κεντρικό μήνυμα της πρωτοβουλίας. Η έκθεση στο Πέτρινο Κτίριο του νοσοκομείου «Γεώργιος Παπανικολάου», στον δεύτερο όροφο της Κλινικής, φιλοξενεί έργα διδασκόντων αλλά και φοιτητών του Τμήματος Εικαστικών και Εφαρμοσμένων Τεχνών.
Στόχος είναι να προσφερθεί μια «παντοδύναμη όαση για την ψυχή», όπως περιγράφεται, ένας χώρος που γεμίζει χρώματα, υλικά και τεχνικές, που μπορούν να απαλύνουν την ψυχική ένταση που συνοδεύει τη νοσηλεία και το άγχος.
Η τέχνη σε έναν χώρο νοσηλείας λειτουργεί ως αντίβαρο στην αίσθηση της αποστείρωσης, της αποξένωσης και της ιατρικής αυστηρότητας. Ο κ. Βαχτσεβάνος περιγράφει με ζεστασιά τη σημασία της ένταξης των έργων τέχνης σε ένα τέτοιο περιβάλλον: «Εδώ περνάμε το ένα τρίτο της ζωής μας. Οι χώροι αυτοί πρέπει να γίνουν πιο ανθρώπινοι, πιο φιλόξενοι. Η παρουσία της τέχνης δεν απευθύνεται μόνο στους ασθενείς και τους συνοδούς, αλλά και στο προσωπικό που εργάζεται πολλές ώρες με μεγάλες ψυχικές και σωματικές απαιτήσεις».
Φοιτητές και διδάσκοντες σε ενεργό ρόλο
Από την πλευρά του, ο αναπληρωτής καθηγητής και πρόεδρος του τμήματος Εικαστικών και Εφαρμοσμένων Τεχνών, Άρης Κατσιλάκης, δίνει μια πολύ ενδιαφέρουσα καλλιτεχνική και εκπαιδευτική οπτική. «Το τμήμα μας πραγματικά πιστεύει στην εξωστρέφεια και στο πλαίσιο αυτό συνεργαζόμαστε με πολλούς φορείς, ακόμη και με φορείς που δεν έχουν σχέση με τον πολιτισμό», επισημαίνει. Η επιλογή των έργων, όπως λέει, έγινε από κοινού από φοιτητές και διδάσκοντες όλων των εργαστηρίων του τμήματος, με σεβασμό στην ποικιλομορφία υλικών και τεχνικών. Από εκπαιδευτικής σκοπιάς, το εγχείρημα λειτούργησε ως ένα άτυπο αλλά βαθιά ουσιαστικό εργαστήριο για τους φοιτητές της Σχολής. Η συνθήκη ήταν απλή αλλά απαιτητική: να προσφέρουν για παρουσίαση έργα τους εκτός του συνηθισμένου πλαισίου – εκτός των αιθουσών διδασκαλίας ή των γκαλερί.
«Οι φοιτητές έπρεπε να αποχωριστούν τα έργα τους για να τα παρουσιάσουμε σε αυτή τη μόνιμη έκθεση, κάτι που αποτελεί μεγάλο μάθημα για την προσφορά, την κοινωνική ευθύνη και την επικοινωνία. Είναι μια εμπειρία που τους διδάσκει πώς η τέχνη μπορεί να προσεγγίσει τον θεατή, ειδικά σε έναν χώρο που δεν είναι γκαλερί ή αίθουσα της σχολής, αλλά νοσοκομείο», εξηγεί ο κ. Κατσιλάκης.
Η έκθεση, όπως μας λέει, είναι μόνο η αρχή. Στο μέλλον προβλέπονται νέες δράσεις, συμπεριλαμβανομένων περφόρμανς και άλλων εικαστικών πρωτοβουλιών που θα εμπλουτίσουν τον χώρο.
«Η μεγαλύτερη πρόκληση της εποχής μας είναι η αδράνεια. Στους δύσκολους καιρούς που διανύουμε θέλουμε να δώσουμε ερεθίσματα στους φοιτητές ώστε να γίνουν ενεργά μέλη της κοινωνίας, να συνεισφέρουν μέσα από την τέχνη. Δεν περιμένουμε ο θεατής να έρθει στην τέχνη. Η τέχνη κάνει ένα βήμα και πάει η ίδια στον θεατή. Είναι ένα τεράστιο μάθημα για τους φοιτητές από αυτήν την άποψη, μπαίνει ένα λιθαράκι και στην εκπαίδευση», τονίζει ο κ. Κατσιλάκης.
Η συνεργασία υπάρχει η πρόθεση να επεκταθεί σε άλλες κλινικές του νοσοκομείου, ενώ η ιδέα για τη δημιουργία ενός mural σε ημιτελές κτίριο εντός του νοσοκομειακού συγκροτήματος επίσης βρίσκεται υπό συζήτηση. «Ένας άσχημος, παραμελημένος τοίχος μπορεί να μετατραπεί σε μία ωραία, ελκυστική επιφάνεια, να δώσει χρώμα και ομορφιά στην καθημερινότητα», σημειώνει ο κ. Βαχτσεβάνος.
Ένα ανθρώπινο εγχείρημα
Οι δύο πρωταγωνιστές αυτής της προσπάθειας μοιράζονται μία κοινή διαπίστωση: η τέχνη, ακόμα και σε ένα χώρο νοσηλείας, είναι βαθιά ανθρώπινη και απαραίτητη.
«Πιστεύω ότι αυτή η συνέργεια δεν είναι μόνο αισθητική παρέμβαση. Είναι μια προσπάθεια να κάνουμε τον χώρο πιο ζωντανό, πιο ανθρώπινο», παρατηρεί ο κ. Βαχτσεβάνος.
Η παρουσίαση της μόνιμης έκθεσης θα γίνει τη Δευτέρα 30 Ιουνίου στις 12 το μεσημέρι στην Κλινική Στοματικής και Γναθοπροσωπικής Χειρουργικής ΑΠΘ του νοσοκομείου Παπανικολάου (Πέτρινο Κτίριο, 2ος όρ.) σηματοδοτώντας την έναρξη ενός δημιουργικού κύκλου χάρη στη σύμπραξη των δύο φορέων με μέλημα την παρουσίαση και άλλων καλλιτεχνικών δράσεων στο εγγύς μέλλον.
