Μπορεί να περιμένουμε ακόμα το επίσημο πόρισμα για το περιστατικό που συντάραξε τα ηλεκτρικά συστήματα της Ευρώπης, ωστόσο, οι μέχρι τώρα εκτιμήσεις ειδικών θεωρούν πως η υπερπαραγωγή των ΑΠΕ είναι ο κύριος «υπαίτιος».
Στην περίπτωση της Ελλάδας, η μεγάλη δυναμική που εμφανίζει ο τομέας των ΑΠΕ στη χώρα εγκυμονεί κινδύνους για την ανισορροπία μεταξύ παραγωγής και κατανάλωσης που μόνο με μαζικές περικοπές μπορούν να αντιμετωπισθούν.
Ωστόσο, οι συνθήκες αστάθειας που δημιουργούνται από τον συνδυασμό υψηλής παραγωγής με χαμηλή ζήτηση, είναι γνωστές εκ των προτέρων και αντιμετωπίζονται στη χώρα με περικοπές στην παραγωγή ΑΠΕ.
Υπενθυμίζεται ότι λίγες ημέρες πριν οι Διαχειριστές των δικτύων αντιμετώπισαν επιτυχώς το κρίσιμο crash test την περίοδο του Πάσχα, στις οποίες δεν είχαμε τελικά κανένα συμβάν διακοπής ηλεκτροδότησης. Oι μαζικές περικοπές πράσινης ενέργειας, συνδυαστικά με περιορισμούς στις εισαγωγές «κράτησαν όρθιο» το σύστημα τις δύσκολες ημέρες των αργιών του Πάσχα.
Τα set points ως «κλειδί» για την ευστάθεια του συστήματος
Η εγκατάσταση των περίφημων set points που νομοθετήθηκε επί Θ. Σκυλακάκη το 2024 συνέβαλε, επίσης, σημαντικά στην καλύτερη διαχείριση του ηλεκτρικού χώρου στο ελληνικό σύστημα, καθιστώντας τη χώρα μας πιο «ασφαλή» συγκριτικά με το παρελθόν. Πρωτοβουλίες σαν κι αυτή που οδηγούν στην βέλτιστη χρήση του υπάρχοντος συστήματος με μηχανισμούς που αποτρέπουν το υπερπλεόνασμα των ΑΠΕ αποδεικνύονται σήμερα ιδιαίτερα σημαντικές.
Μέσω του εξοπλισμού set-point που νομοθετήθηκε πέρυσι, ο ΔΕΔΔΗΕ περικόπτει, όταν χρειάζεται, την πράσινη ενέργεια των ΑΠΕ προκειμένου να διατηρεί την ευστάθεια του ηλεκτρικού συστήματος.
Ουσιαστικά, ο Διαχειριστής έχει τη δυνατότητα για έλεγχο της παραγωγής των φωτοβολταϊκών πάρκων από απόσταση, «κόβοντας» τα μεγαλύτερα από τα μικρά πάρκα με τηλεχειρισμό.
H εγκατάσταση του εξοπλισμού set-point αποδείχθηκε ιδιαιτέρως κρίσιμη με τον Διαχειριστή να ελέγχει το χαρτοφυλάκιο ΑΠΕ που βρίσκεται συνδεδεμένο με το δίκτυό του και να επικοινωνεί με τον ΑΔΜΗΕ ώστε να μεταφέρονται και να υλοποιούνται οι εντολές για περικοπές όποτε χρειάζεται.
Συγκεκριμένα, νομοθετήθηκε με εισήγηση του ΔΕΔΔΗΕ στον 5106/2024 η υποχρέωση παραγωγών και αυτο-καταναλωτών να επαναρρυθμίσουν εντός 3 μηνών τις προστασίες αντι-νησιδοποίησης των σταθμών τους, με κυρώσεις, μάλιστα για τη μη συμμόρφωση.
Έτσι, επαναρρυθμίστηκαν σε πολύ υψηλότερο επίπεδο οι προστασίες αντι-νησιδοποίησης για πάνω από το 80% ων σταθμών ΑΠΕ που είναι συνδεδεμένοι στη μέση τάση. Σημειώνεται ότι η νησιδοποίηση είναι αυτή που οδηγεί στη μαζική απώλεια σταθμών ΑΠΕ και στο black out.
Το φαινόμενο της νησιδοποίησης συναντάται ουσιαστικά στην αυτόνομη λειτουργία ενός τμήματος του ηλεκτρικού δικτύου (ή και ενός μικροδικτύου) όταν αυτό αποκόπτεται από το διασυνδεδεμένο σύστημα αλλά συνεχίζει να τροφοδοτείται από τοπικές πηγές — συχνά ΑΠΕ.
Σε προγραμματισμένες διακοπές ή βλάβες του δικτύου, η νησιδοποίηση μπορεί να διατηρήσει την παροχή ρεύματος σε κρίσιμες υποδομές (π.χ. νοσοκομεία, στρατόπεδα, απομονωμένα νησιά).
Με την κατάλληλη τεχνολογία (π.χ. συστήματα ελέγχου, αποθήκευση ενέργειας), μπορεί να προσφέρει αξιοπιστία και ευστάθεια. Ωστόσο, μπορεί να οδηγήσει σε black-out όταν υπάρχει αστάθεια συχνότητας και τάσης.
Οι ΑΠΕ (κυρίως φωτοβολταϊκά και αιολικά) δεν παρέχουν αδράνεια στο σύστημα, σε αντίθεση με θερμικούς σταθμούς. Η απότομη μεταβολή φορτίου ή ισχύος οδηγεί στη συχνότητα εκτός ορίων και τελικά στη διακοπή.
Αν δεν υπάρχουν συστήματα αντι-νησιδοποίησης ή αυτόνομης ρύθμισης, το υποσύστημα δεν μπορεί να σταθεροποιηθεί κι έτσι οδηγούμαστε σε τοπικά blackout ή ακόμα και σε domino failure.
Χωρίς μπαταρίες ή άλλα μέσα εξομάλυνσης, η διακύμανση της παραγωγής (λόγω σύννεφου, ανέμου κλπ.) μπορεί να οδηγήσει σε αποτυχία παροχής και σε διακοπή ρεύματος. Αν το "νησί" ξανασυνδεθεί χωρίς συγχρονισμό τάσης/συχνότητας μπορεί να προκαλέσει blackout και στο υπόλοιπο σύστημα.
Αυτό μπορεί να αποτραπεί με την αποθήκευση ενέργειας (μπαταρίες, υβριδικά συστήματα), με μηχανισμούς anti-islanding όπου απαιτείται, όπως επίσης και με τα προηγμένα Συστήματα Διαχείρισης Μικροδικτύων (Microgrid Controllers) αλλά και με την υιοθέτηση δυνατότητα τεχνολογιών που μπορούν να σταθεροποιούν το δίκτυο, όπως οι «inverters» που προσομοιώνουν την αδράνεια των παραδοσιακών μονάδων παραγωγής.
Το πρόσφατο συμβάν στην Ιβηρική ανέδειξε την ανάγκη για επενδύσεις όχι μόνο στην αποθήκευση ενέργειας και στις παραπάνω τεχνολογίες, αλλά και στην ενίσχυση των διασυνδέσεων με γειτονικές χώρες.
Σε επιφυλακή το ΥΠΕΝ
Σε κάθε περίπτωση, η ελληνική κυβέρνηση έθεσε σε επιφυλακή το σύνολο των εμπλεκομένων με το ηλεκτρικό σύστημα της χώρας, καθώς οι επόμενες ημέρες εκτιμάται ότι θα είναι δύσκολες, λόγω τόσο της αυξημένης παραγωγής από ΑΠΕ όσο και της περιορισμένης ζήτησης λόγω Πρωτομαγιάς. Το επιτελείο του ΥΠΕΝ βρίσκεται σε εγρήγορση παίρνοντας όλα τα απαραίτητα μέτρα για να διασφαλίζει την ισορροπία στο σύστημα.
Ο αντιπρόεδρος του ΑΔΜΗΕ, Ιωάννης Μάργαρης επισήμανε μιλώντας στον Real FM, ότι χρειάζεται προσεκτική διαχείριση, ειδικά τις περιόδους χαμηλής κατανάλωσης όπως είναι η άνοιξη, που έχουμε πολύ περισσότερη παραγωγή από αυτή που χρειαζόμαστε, λόγω των ΑΠΕ. «Απαιτείται μια προσεκτική διαχείριση η οποία γίνεται εδώ και 1-2 χρόνια που οι Ανανεώσιμες έχουν πάρει προβάδισμα.
Ο ΑΔΜΗΕ σε συνεργασία με το ΥΠΕΝ, τη ΡΑΑΕΥ και άλλους φορείς καταφέρνει να εξασφαλίσει αυτή την πολύ ευαίσθητη ισορροπία μεταξύ παραγωγής και κατανάλωσης, που πρέπει να τηρείται κάθε κλάσμα του δευτερολέπτου για την απρόσκοπτη ηλεκτροδότηση.
Πηγή: Liberal/ Μαργαρίτα Ασημακοπούλου
