Το κύριο πρόγραμμα θα φιλοξενηθεί στη Σιάτιστα, τη Δαμασκηνιά και τον Πελεκάνο, τρία ιστορικά κέντρα του Βοΐου με πλούσια πολιτιστική παράδοση, ενώ εκδηλώσεις θα πραγματοποιηθούν και σε χωριά όπως η Γαλατινή και το Μικρόκαστρο. Οι δράσεις ξεδιπλώνονται σε πλατείες, αυλές σχολείων και πολιτιστικά κέντρα, φέρνοντας τον πολιτισμό στην καρδιά της τοπικής ζωής.
Σιάτιστα
Η φετινή θεματολογία εστιάζει στον Μακεδονικό Αγώνα, μια ιστορική περίοδο με βαθιά αποτύπωση στο Βόιο και τα χωριά του. Ιστορικοί, φιλόλογοι, αρχαιολόγοι και ερευνητές συμμετέχουν στο συνεδριακό μέρος της διοργάνωσης, ενώ σε καλλιτεχνικό επίπεδο, παρουσιάζεται ένα ευρύ φάσμα σύγχρονων δημιουργών που συνδιαλέγονται με το παρελθόν του τόπου.
Όπως επισημαίνει η υπεύθυνη της διοργάνωσης, ιστορικός – φιλόλογος Θεοδώρα Λειψιστινού, στόχος των εκδηλώσεων είναι η ανάδειξη της ιστορικής, πολιτιστικής και καλλιτεχνικής κληρονομιάς του Βοΐου και γενικότερα της Δυτικής Μακεδονίας. «Οι εκδηλώσεις ξεκίνησαν το 2016 σε μία προσπάθεια να ζωντανέψουμε τα χωριά και την περιοχή του Βοΐου. Όλοι όσοι συμμετέχουμε, μας ενώνει η αγάπη για τον γενέθλιο τόπο μας. Δεν κάνουμε τις εκδηλώσεις τον Αύγουστο, όταν η περιοχή γεμίζει με επισκέπτες, αλλά τώρα, στην αρχή του καλοκαιριού, γιατί πιστεύουμε ότι οι άνθρωποι που ζουν εκεί, οι λιγοστοί που απέμειναν, δικαιούνται να ζήσουν αυτές τις μέρες γιορτής», τονίζει.
Η Θεοδώρα Λειψιστινού
Δυστυχώς η πληθυσμιακή καθίζηση είναι εμφανής. «Η δημογραφική πτώση πλήττει ιδιαίτερα την περιοχή», παρατηρεί η κ. Λειψιστινού και προσθέτει: «Το χωριό Πελεκάνος, για παράδειγμα, έχει μόλις 150 κατοίκους, ενώ το 1950 είχε πάνω από 1.200. Είναι ένας τόπος ευλογημένος το Βόιο, με πλούσια ιστορία και φυσική ομορφιά, αλλά τα χωριά, παρά τις φιλότιμες προσπάθειες της τοπικής αυτοδιοίκησης, αδειάζουν χρόνο με τον χρόνο. Για τον λόγο αυτό προσπαθούμε να κάνουμε αυτές τις δράσεις, για να δώσουμε ζωντάνια στην περιοχή.Το μήνυμα της διοργάνωσης είναι ότι μπορούμε, μέσα από την ιστορία, την τέχνη και την παράδοση, να προσφέρουμε κάτι στην ερημωμένη επαρχία. Να αναδείξουμε καλλιτέχνες, να φωτίσουμε τα αρχοντικά, τη λαϊκή κληρονομιά και να εμπνεύσουμε μία νέα σχέση με τον τόπο».
Αναφερόμενη στη σημασία του ονόματος της διοργάνωσης, η κ. Λειψιστινού εξηγεί: «Το Πέλεκον είναι ένα συγκρότημα αρχαίων κάστρων γύρω από τον κάμπο της Πέλεκας. Το οχυρωματικό αυτό συγκρότημα μαρτυρά, σύμφωνα με τους αρχαιολόγους, την ύπαρξη ενός σημαντικού οικισμού με πολύ βαθύ παρελθόν. Δώσαμε το όνομα αυτό στη διοργάνωση διότι ακριβώς θέλουμε να αναδείξουμε την ιστορική διαδρομή του τόπου, αλλά και τη σημερινή του πραγματικότητα».
Δαμασκηνιά
Έναρξη στη Σιάτιστα
Οι εκδηλώσεις ξεκινούν την Τετάρτη 4 Ιουνίου, στις 19.00 στο Τραμπάντζειο Γυμνάσιο στη Σιάτιστα με τα εγκαίνια της έκθεσης του Γιώργου Μπαρδάκα με τίτλο «ΑΕΝΑΟΝ 2025 ΙΙ. Γιορτάζουμε- Συμμετέχουμε- Οραματιζόμαστε». Η έκθεση πραγματοποιείται σε επιμέλεια του Δρ. Γεώργιου Κακαβά, ιστορικού τέχνης.
Παράλληλα, θα παρουσιαστεί έκθεση με έργα καθηγητών, αποφοίτων και φοιτητών της Σχολής Εικαστικών και Εφαρμοσμένων Τεχνών Φλώρινας.
Το μουσικό κομμάτι της βραδιάς θα αναλάβουν η Αντιγόνη Ντουσιοπούλου στο πιάνο και ο Παναγιώτης Ταταρίδης στο μπουζούκι, ερμηνεύοντας διαχρονικές μελωδίες του σύγχρονου έντεχνου τραγουδιού.
Την Πέμπτη 5 Ιουνίου, το πρόγραμμα στρέφεται στις εκπαιδευτικές δραστηριότητες. Στα Δημοτικά Σχολεία του Μικροκάστρου και της Γαλατινής θα πραγματοποιηθεί η δραστηριότητα «Οι Μικροί Σοφοί Μύθοι του Αισώπου» από την Αρσινόη Δεληγιάννη και την Τελέσιλα Χατζοπούλου, ιδρύτριες της Ακαδημίας Διαλεκτικών Νόησις.
Το βράδυ της ίδιας ημέρας, στο Πνευματικό Κέντρο Πελεκάνου θα γίνουν τα εγκαίνια των εκθέσεων «Στου Μεγαλέξανδρου τα χνάρια» με φωτογραφίες του Πάρι Γαβριηλίδη από ένα οδοιπορικό στα βήματα του Μεγάλου Αλεξάνδρου και στον δρόμο του Μεταξιού και «Η Πέλκα των Καλλιτεχνών», που εστιάζει στον διάλογο μεταξύ καλλιτεχνών και αρχιτεκτονικής, παρουσιάζοντας έργα που κοσμούν τους τοίχους σπιτιών της περιοχής.Επίσης θα προβληθεί το ντοκιμαντέρ «Ιερά Μονή Αγίας Τριάδας Βοΐου Κοζάνης» σε σκηνοθετική επιμέλεια του Γεώργιου Παπαθανασίου.
Την Παρασκευή 6 Ιουνίου θα γίνει το βιωματικό εργαστήριο για παιδιά «Ζωγραφίζοντας τη Μακεδονία μου» στο 3ο Δημοτικό Σχολείο Σιάτιστας, υπό τη διεύθυνση της Σταυρούλας Μαυρογένη, καθηγήτριας Βαλκανικών Σπουδών στο Πανεπιστήμιο Μακεδονίας.
Το βράδυ της ίδιας μέρας θα πραγματοποιηθεί μουσική παράσταση με τίτλο «Μελωδίες στη νύχτα». Ο Παναγιώτης Καραδημήτρης και ο Γιάννης Φιλιππουπολίτης θα αποδώσουν τραγούδια σπουδαίων συνθετών όπως ο Μίκης Θεοδωράκης, ο Μάρκος Βαμβακάρης, ο Βασίλης Τσιτσάνης, ο Σταύρος Ξαρχάκος και ο Σταύρος Κουγιουμτζής. Επίσης θα γίνει αφιέρωμα στην Άννα Μπαλιάκα, γενική γραμματέα του συλλόγου Μύριχος, που έφυγε από τη ζωή.
Ημερίδα για τον Μακεδονικό Αγώνα
Το Σάββατο 7 Ιουνίου αποτελεί την κεντρική ημέρα του προγράμματος με την ημερίδα «Μακεδονικός Αγώνας: Ιστορία και Μνήμη» στο Πνευματικό Κέντρο Πελεκάνου. Ο Ευάγγελος Παπαθανασίου θα μιλήσει για τον απόηχο της απόπειρας στρατολογήσεως Χριστιανών το 1851, ενώ ο Νίκος/ Κόλιας Μαραντζίδης θα αναλύσει την επανάσταση του 1878 και τον Μακεδονικό Αγώνα. Η Αθηνά Παυλίδου, Διευθύντρια του Ιδρύματος Μουσείου Μακεδονικού Αγώνα (ΙΜΜΑ), θα παρουσιάσει τις ψηφιακές εφαρμογές και τα αρχεία του ιδρύματος. Στην ημερίδα θα απευθύνει χαιρετισμό και ο Φίλιππος Δραγούμης, απόγονος της ιστορικής οικογένειας των Δραγούμηδων. Επίσης θα αναπτυχθούν θέματα, όπως η κρατική αναγνώριση των Μακεδονομάχων, η απεικόνιση του αγώνα στην τέχνη και στη λογοτεχνία, καθώς και οι ψηφιακές εφαρμογές που σχετίζονται με την ιστορική τεκμηρίωση, ενώ θα γίνει απονομή βραβείων σε σημαντικές προσωπικότητες για τη συμβολή τους στη μελέτη της Ιστορίας.
Το βράδυ του Σαββάτου, στο Πολιτιστικό Κέντρο Σιάτιστας, θα πραγματοποιηθεί συναυλία αφιερωμένη στον ποιητή Νίκο Μοσχοβάκο από τη μουσική ομάδα Δημόδοκος. Η συναυλία θα περιλαμβάνει μελοποιήσεις του Σπύρου Αρσένη σε ενορχήστρωση της Αρετής Κοκκίνου.
Η Κυριακή 8 Ιουνίου θα ξεκινήσει με μια πρωτότυπη αναπαράσταση μνήμης του Μακεδονικού Αγώνα από τον Ιππικό Αθλητικό Πολιτιστικό Όμιλο Σιάτιστας «Ο Άγιος Μόδεστος». Η εκδήλωση θα συνοδεύεται από γλέντι με την παραδοσιακή ορχήστρα του Χάρη Σαλαγκιώτη.
Μια από τις πιο συγκινητικές στιγμές του προγράμματος θα είναι η βραδινή εκδήλωση στη Δαμασκηνιά, όπου θα παρουσιαστεί το ιστορικό της μάχης του Μακεδονικού Αγώνα στην Οσνίτσανη. Τέσσερις ηθοποιοί, η Άννα Βερβερούδη, η Αφροδίτη Γκαζή, η Αρετή Ντάφη και η Βασιλική Ντάφη-Τζημίρη, θα υποδυθούν γυναίκες ηρωίδες του αγώνα: την καπετάνισσα Περιστέρα, τη Θάλεια Φλωρά-Καραβία, την Άννα Τριανταφυλλίδου και την Άννα Παπαδοπούλου.
Η παράσταση, σε κείμενα της καθηγήτριας του ΠΑΜΑΚ Σταυρούλας Μαυρογένη, θα συνοδεύεται από τις χορωδίες «Οι Μακεδόνες» από τη Θεσσαλονίκη και «Η Αγία Παρασκευή» από την Κοζάνη. Η Θεοδώρα Λειψιστινού θα παρουσιάσει το ιστορικό της μάχης, αποτίοντας φόρο τιμής στη συμβολή των γυναικών.
Οι Γιορτές Πέλεκον διοργανώνονται από τον Πολιτιστικό σύλλογο Μύριχο, την Ομοσπονδία Δυτικομακεδονικών Σωματείων, τη Βοϊακή Εστία Θεσσαλονίκης, τη Μακεδονική Φιλεκπαιδευτική Αδελφότητα και τον Πολιτιστικό Σύλλογο Πέλκα.Τη διοργάνωση στηρίζουν η Περιφέρεια Δυτικής Μακεδονίας, ο Δήμος Βοΐου και το Ίδρυμα Παπαγεωργίου, ενώ τελεί υπό την αιγίδα του Υπουργείου Εσωτερικών, τομέα Μακεδονίας και Θράκης.
Το σύνολο των εκδηλώσεων είναι με ελεύθερη είσοδο.
